Zaburzenie osobowości typu borderline, znane także jako borderline personality disorder (BPD), to jedno z najbardziej złożonych i kontrowersyjnych zaburzeń psychicznych. Często mylone jest z chorobą afektywną dwubiegunową (CHAD), co może prowadzić do nieporozumień w zakresie diagnozy i leczenia. Poznaj charakterystykę tego zaburzenia, jego objawy, diagnozę oraz różnice między osobowością borderline a chorobą dwubiegunową.
Kluczowe punkty
- Zaburzenie typu borderline, znane także jako CHAD, charakteryzuje się niestabilnością emocjonalną, impulsywnością oraz problemami w relacjach interpersonalnych. Osoby z tym zaburzeniem mogą doświadczać intensywnych emocji, epizodów depresyjnych i maniakalnych oraz trudności w kontrolowaniu impulsów.
- Choć choroba borderline i zaburzenie afektywne dwubiegunowe mogą mieć podobne objawy i często można je pomylić. Różnią się one w zakresie występowania epizodów oraz stabilności nastroju. W przypadku osobowości borderline emocje są bardziej zmienne i mogą się zmieniać w krótkim czasie, podczas gdy w przypadku zaburzenia dwubiegunowego występują dłuższe okresy stabilności pomiędzy epizodami.
- Diagnoza zaburzenia borderline opiera się na kryteriach zawartych w klasyfikacjach diagnostycznych, takich jak DSM-5. Ważne jest różnicowanie tego zaburzenia od innych zaburzeń osobowości oraz zaburzeń afektywnych, wymaga to szczegółowego wywiadu i oceny psychologicznej.
- Leczenie zaburzenia typu borderline obejmuje psychoterapię, taką jak dialektyczna terapia behawioralna, a także stosowanie leków, które mogą pomóc w kontrolowaniu objawów. Kluczowe jest wsparcie ze strony terapeutów i bliskich, a także edukacja pacjenta o jego zaburzeniu.
Czym jest zaburzenie osobowości typu borderline?
Zaburzenie osobowości typu borderline charakteryzuje się niestabilnością emocjonalną, impulsywnością i trudnościami w utrzymywaniu stabilnych relacji interpersonalnych. Osoby z tym zaburzeniem często doświadczają ekstremalnych wahań nastroju, wpływa to na ich sposób postrzegania siebie i otoczenia. Cechy osobowości borderline obejmują również intensywne lęki przed odrzuceniem, a także skłonność do dramatycznych reakcji emocjonalnych.
Czy borderline to zaburzenie afektywne?
Często myli się zaburzenie osobowości typu borderline z chorobą afektywną dwubiegunową (CHAD), jednak są to dwa odrębne zaburzenia. W przypadku CHAD, epizody manii i depresji mogą trwać dni, tygodnie lub nawet miesiące sprawia to, że pacjenci mogą mieć dłuższe okresy stabilności między tymi epizodami. Natomiast w osobowości borderline zmiany nastroju są zwykle szybsze, mogą występować w ciągu kilku godzin lub dni, i są bardziej intensywne, co prowadzi do trudności w regulowaniu emocji.
Osoby z chorobą dwubiegunową mogą doświadczać epizodów maniakalnych, które objawiają się wzmożoną aktywnością, podwyższonym nastrojem i często nadmiernym optymizmem, może to prowadzić do ryzykownych zachowań. W przeciwieństwie do tego, osoby z borderline doświadczają emocjonalnych huśtawek, które mogą być wywołane przez interakcje z innymi ludźmi lub stresujące sytuacje, prowadzi to do skrajnych reakcji emocjonalnych, takich jak lęk, gniew czy poczucie opuszczenia. Dodatkowo, osoby z borderline mogą wykazywać silniejszą impulsywność i mają trudności w utrzymaniu stabilnych relacji interpersonalnych, a to jeszcze bardziej podkreśla różnice między tymi dwoma zaburzeniami. Zrozumienie tych różnic jest kluczowe dla skutecznego diagnozowania i leczenia, ponieważ podejście terapeutyczne w przypadku borderline i CHAD różni się, i może wpłynąć na efektywność interwencji oraz jakość życia pacjentów.
Kryteria rozpoznawania osobowości borderline
Osoby z zaburzeniami osobowości z pogranicza borderline mogą doświadczać różnorodnych objawów, które mogą różnić się intensywnością. Oto niektóre z najczęściej występujących objawów:
- Niestabilność emocjonalna: Osoby z borderline często doświadczają intensywnych emocji, które mogą szybko zmieniać się z euforii do depresji.
- Impulsywność: Często podejmują ryzykowne decyzje, takie jak nadmierne wydawanie pieniędzy, nadużywanie substancji psychoaktywnych, czy niebezpieczne zachowania seksualne.
- Trudności w relacjach interpersonalnych: Mogą mieć problemy z utrzymywaniem stabilnych i zdrowych relacji z innymi, często z powodu skrajnych reakcji emocjonalnych i lęku przed odrzuceniem.
- Objawy dysocjacyjne: W trudnych sytuacjach mogą wystąpić objawy dysocjacyjne, które mogą obejmować poczucie nierealności, gonitwę myśli czy utratę pamięci.
- Samookaleczenie i próby samobójcze: Niestety, osoby z tym zaburzeniem są bardziej narażone na myśli samobójcze oraz podejmowanie prób samobójczych.
Diagnoza zaburzenia osobowości typu borderline
Diagnoza borderline polega na ocenie objawów oraz historii zdrowia psychicznego pacjenta przez psychiatrę lub psychologa. Specjaliści często korzystają z kryteriów diagnostycznych zawartych w klasyfikacjach ICD-10 oraz DSM-5. Oprócz symptomów, ważne jest także zrozumienie kontekstu, w jakim się one pojawiają, pozwala to na dokładne różnicowanie zaburzenia afektywnego dwubiegunowego oraz zaburzenia osobowości. Aby zdiagnozować zaburzenie osobowości typu borderline, pacjent musi spełniać określone kryteria, takie jak:
- Niestabilność w relacjach międzyludzkich
- Impulsywność w przynajmniej dwóch obszarach (np. wydawanie pieniędzy, seks, nadużywanie substancji)
- Częste zmiany nastroju
- Chroniczne uczucie pustki
- Ekstremalne reakcje na odrzucenie
Leczenie zaburzenia osobowości borderline
Leczenie zaburzenia osobowości typu borderline zazwyczaj obejmuje psychoterapię oraz, w niektórych przypadkach, farmakoterapię. Psychoterapia jest kluczowym elementem leczenia, a różne podejścia, takie jak terapia dialektyczno-behawioralna (DBT) czy terapia schematów, okazały się skuteczne w poprawie samopoczucia pacjentów. Leki przeciwpsychotyczne oraz stabilizatory nastroju mogą być stosowane w celu łagodzenia objawów, takich jak wahania nastroju czy impulsywność. Jednak leki nie są podstawowym sposobem leczenia, a ich stosowanie powinno być ściśle monitorowane przez specjalistów.
Współwystępujące zaburzenia
Pacjenci z zaburzeniem osobowości typu borderline często mają współwystępujące zaburzenia, takie jak zaburzenia depresyjne, lękowe oraz uzależnienia od substancji psychoaktywnych. Współwystępowanie tych zaburzeń może dodatkowo skomplikować proces diagnostyczny i terapeutyczny, dlatego ważne jest holistyczne podejście do leczenia.
Podsumowanie
Zaburzenie osobowości typu borderline, znane również jako CHAD, jest złożonym schorzeniem, które wymaga zrozumienia i empatii. Różnice między osobowością borderline a chorobą afektywną dwubiegunową są istotne dla prawidłowej diagnozy i skutecznego leczenia. Kluczowe jest, aby osoby cierpiące na to zaburzenie otrzymały odpowiednie wsparcie i leczenie, co pozwoli im na lepsze funkcjonowanie w życiu codziennym.
Bibliografia
- American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
- Gąsiorowski, J. (2016). Zaburzenia osobowości – charakterystyka i diagnostyka. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
- Kępińska, A. (2014). Zaburzenia osobowości w praktyce klinicznej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
- Pawlak, K. (2018). Choroby psychiczne – wybrane zagadnienia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Wojciszke, B. (2015). Psychologia osobowości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
- Ziółkowski, M. (2013). Zaburzenia osobowości: diagnostyka i terapia. Poznań: Wydawnictwo Złote Myśli.
- Zabłocki, J. (2017). Psychopatologia i psychiatria. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Zaniewska, M. (2020). Zaburzenia nastroju – diagnostyka i leczenie. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
