Glukoza w proszku, płynie do badania krzywej cukrowej
Glukoza i jej rola w organizmie
Glukoza to organiczny związek chemiczny zaliczany do cukrów prostych. Pełni szereg rozmaitych funkcji w organizmie, co czyni ją niezbędną do życia. Jest pierwszorzędnym źródłem energii dla organizmu człowieka. Z jednego grama cukru prostego otrzymujemy około 4 kcal energii. Jej poziom we krwi regulowany jest głównie przez hormony trzustki – insulinę oraz glukagon. Ich prawidłowa, uzupełniająca się praca zapewnia odpowiedni dostęp do pozyskiwanej energii. Zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki poziom glukozy we krwi niekorzystnie wpływa na funkcjonowanie organizmu. Objawami zbyt wysokiej wartości cukru we krwi są między innymi nadmierne pragnienie, częste oddawanie moczu, osłabienie organizmu czy potliwość. Charakterystyczny jest wówczas zapach acetonu w wydychanym powietrzu pacjenta. Natomiast niedobór glukozy odznacza się między innymi zaburzeniami koncentracji, widzenia, zawrotami głowy, sennością, a w skrajnych przypadkach utratą przytomności czy śpiączką.
Choroby związane z nieprawidłowym poziomem cukru we krwi
Poziom glukozy w organizmie człowieka powinien mieścić się w przedziale 70–99 mg/dL. Gdy jej poziom we krwi sięga 100 mg/dL, ale nie przekracza 125 mg/dL, mówi się o stanie przedcukrzycowym. Szybka diagnostyka i rozpoczęcie leczenia może zapobiec dalszemu rozwojowi choroby. Wartości przekraczające 125 mg/dL wskazują na cukrzycę.
Rozróżniamy dwa typy tej choroby. Cukrzyca typu I najczęściej wykrywana jest w okresie dzieciństwa, około 10.–14. roku życia. Pierwsze, dostrzegalne objawy pojawiają się nagle i rozwijają się bardzo szybko. Przyczyną występowania cukrzycy typu I są zazwyczaj czynniki genetyczne bądź infekcje.
Cukrzyca typu II stanowi ponad 90% zachorowań związanych z hiperglikemią. Rozwija się powoli, latami, wykrywana jest zazwyczaj w okresie dorosłości. Odpowiedni styl życia jest w stanie w znacznym stopniu zminimalizować ryzyko zachorowania na tę chorobę. Na jej rozwój szczególny wpływ mają nie tylko czynniki genetyczne i środowiskowe, ale również nasze nawyki. Dlatego tak ważne jest utrzymywanie odpowiedniej, zbilansowanej diety oraz umiarkowana aktywność fizyczna. Do czynników ryzyka wystąpienia cukrzycy typu II należą również otyłość czy starszy wiek.
Jedną z chorób objawiającą się nieodpowiednim poziomem glukozy we krwi jest insulinooporność. Jest to stan, w którym komórki organizmu nie są wrażliwe na działanie produkowanej przez trzustkę insuliny. Wówczas stężenie glukozy we krwi wzrasta, a jej cząsteczki nie mogą być magazynowane w wątrobie. Przyczyn występowania tej choroby jest wiele, a u każdego objawiać się mogą w inny sposób. Zaliczamy do nich między innymi otyłość, brak aktywności fizycznej, ubogą dietę czy zaburzenia gospodarki hormonalnej. Wraz z czasem choroba może przerodzić się w cukrzycę typu II.
Zarówno cukrzyca, jak i insulinooporność często występują w towarzystwie innych chorób, takich jak nadciśnienie tętnicze, zespół policystycznych jajników (PCOS) czy miażdżyca.
Badanie poziomu glukozy
Badanie poziomu glukozy można samodzielnie wykonać w domu za pomocą glukometru oraz jednorazowych pasków testowych. Po umieszczeniu jednorazowego paska testowego w urządzeniu należy nanieść w odpowiednim miejscu kroplę krwi. Następnie próbka zostaje poddawana analizie, a wynik jest wyświetlany.
Możliwe jest również kupienie aparatów multifunkcjonalnych, które umożliwiają sprawdzenie zarówno poziomu glukozy, jak i cholesterolu we krwi. W przypadku kupienia takiego aparatu należy jednak pamiętać, że każde z tych badań wymaga wykorzystania specjalnego rodzaju pasków testowych dostosowanego do wybranej analizy. Wszystkie jednorazowe elementy używane podczas pomiaru (lancety, paski testowe) po przeprowadzeniu testu należy wyrzucić do pojemnika na odpady skażone.