Dna moczanowa jest chorobą związaną z odkładaniem kryształów moczanu sodu w tkankach w związku z podwyższonym poziomem kwasu moczowego w organizmie. Sprzyja jej dieta bogatopurynowa, dlatego podstawą przy tej chorobie powinno być wyeliminowanie lub ograniczenie pokarmów bogatych w związki purynowe.

Objawy towarzyszące dnie moczanowej mogą być bardzo dokuczliwe, wpływając na funkcjonowanie chorego. Podstawą walki z chorobą jest prawidłowa dieta – pacjent powinien wiedzieć, co jeść przy dnie moczanowej oraz jakich produktów powinien w swoim jadłospisie unikać, aby nie pogorszyć swojego stanu zdrowia. Zalecenia dietetyczne dla pacjentów zmagających się z dną moczanową są dość rygorystyczne – opierają się między innymi na unikaniu mięsa i wykonanych z niego wywarów oraz przetworów, a także unikaniu tłustego nabiału i tłuszczów zwierzęcych, a nawet niektórych warzyw. Jednocześnie dieta nie powinna być niskokaloryczna. Znaczenie ma również sposób przygotowywania posiłków. Co jeszcze warto wiedzieć o diecie przy dnie moczanowej? Zapraszamy do artykułu!

Co to jest dna moczanowa i jakie są jej przyczyny?

Dna moczanowa, zwana również podagrą lub skazą moczanową, to poważna dolegliwość związana z hiperurykemią, czyli stanem podwyższonego stężenia kwasu moczowego we krwi. Hiperurykemia przyczynia się do rozwoju stanu zapalnego stawów. Dzieje się tak, ponieważ podwyższony kwas moczowy sprzyja odkładaniu w organizmie moczanu sodu w formie kryształków. Wspomniane kryształki mogą odkładać się między innymi w płynie stawowym, poza tym niekiedy dochodzi do ich odkładania w najbliższych tkankach, w tym w tkance podskórnej czy w narządach. Złogi moczanu sodu wpływają na strukturę tkanek, w których się znajdują, przyczyniając się do rozwoju stanu zapalnego i związanych z nim poważnych dolegliwości bólowych. Podwyższony poziom kwasu moczowego wpływa niekorzystnie nie tylko na stawy – ma również niekorzystny wpływ na kondycję naczyń krwionośnych oraz na narządy wewnętrzne.

Podagra najczęściej pojawia się u mężczyzn w wieku 30–50 lat. U kobiet dna moczanowa występuje bardzo rzadko, a jeśli już się pojawia, to zazwyczaj po menopauzie. Często towarzyszy osobom, które prowadzą niezdrowy styl życia. Choroba często współistnieje z nadwagą i otyłością, poza tym niejednokrotnie towarzyszy jej nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, zaburzenia gospodarki lipidowej i nieprawidłowy poziom cholesterolu we krwi czy inne schorzenia, w tym np. choroba niedokrwienna serca i choroba wieńcowa.

Przyczyny dny moczanowej mogą być różne. Choroba niejednokrotnie pojawia się jako wrodzona wada metaboliczna. Do dny moczanowej mogą przyczyniać się jednak również inne czynniki, w tym zwłaszcza nieprawidłowe odżywianie, a szczególnie spożywanie produktów bogatych we fruktozę i puryny. Do zachorowania na dnę moczanową może przyczynić się również alkohol. Dieta na dnę moczanową i cukrzycę powinna stanowić podstawę, by zminimalizować objawy choroby i zredukować ryzyko jej powikłań.

Objawy dny moczanowej

Dna moczanowa należy do bardzo uciążliwych chorób, które wiążą się z nieprzyjemnymi objawami. Warto podkreślić, że ostre napady tej choroby mają charakter nawracający. Często dna moczanowa obejmuje zapalenie stawów podstawy dużego palca, ale może również obejmować inne palce, staw skokowy, kolanowy, a także nadgarstek czy inne obszary ciała. W przypadku objawów napadu dny moczanowej zaleca się konsultację z lekarzem, który zajmie się diagnostyką choroby i ustali leczenie.

Zazwyczaj napad dny moczanowej trwa około 7–10 dni, po czym objawy choroby ustępują całkowicie, aż do kolejnego napadu. W początkowym stadium choroby napady wiążą się z objawami obejmującymi pojedyncze stawy. W tym przypadku objawy dny moczanowej pojawiają się zazwyczaj w godzinach nocnych, przyczyniając się do silnego bólu stawu, jego obrzęku oraz zaczerwienienia skóry lub jej zaciemnienia w okolicach stawu. Można również zauważyć podwyższoną temperaturę ciała pacjenta.

Jeśli dna moczanowa ma charakter przewlekły (czyli nie zostanie w porę rozpoznana i leczona oraz ulegnie nasileniu), kolejne ataki mogą być znacznie bardziej dokuczliwe. W czasie napadu pacjent będzie nie tylko odczuwać objawy dotyczące wielu stawów, ale może również zmagać się z nieprzyjemnymi objawami w okresach między kolejnymi napadami dny moczanowej. Choroba może mieć powikłania, w tym skutkować rozwojem kamicy moczowej i przyczyniać się do poważnych problemów z nerkami.

Dieta przy dnie moczanowej – dlaczego jest tak istotna?

Prawidłowa dieta jest bardzo ważna w leczeniu dny moczanowej, gdyż może przyczynić się do obniżenia poziomu kwasu moczowego we krwi. Pacjenci powinni nauczyć się, co jeść przy dnie moczanowej oraz w jaki sposób przygotowywać posiłki, by odpowiednio zadbać o swoje zdrowie. Przy dnie moczanowej należy postawić na dietę ubogopurynową, gdyż to właśnie spożywanie puryn w wysokich ilościach – jak zaznaczono wcześniej – może prowadzić do dny moczanowej. To właśnie ze związków purynowych powstaje kwas moczowy. Należy też unikać diety niskokalorycznej, w tym w szczególności w czasie trwania napadów dny moczanowej. Jest to ważne, ponieważ niskokaloryczna dieta może nasilić wydzielanie kwasu moczowego.

Istotny jest również prawidłowy sposób przygotowywania pokarmów. Przy dnie moczanowej najlepiej wybierać potrawy gotowane. Nie powinno się natomiast smażyć czy piec potraw, poza tym nie jest wskazane ich duszenie.

Jadłospis przy dnie moczanowej warto planować z wyprzedzeniem, by odpowiednio wcześniej zakupić potrzebne produkty. Najlepiej spożywać 4–5 posiłków dziennie, a ostatni z nich nie później niż 4 godziny przed snem, co pozwoli zmniejszyć ilość kwasu moczowego zatrzymywanego przez organizm w nocy. Bardzo ważne jest również pilnowanie prawidłowego nawodnienia organizmu. Osoba chora powinna pić jak najwięcej, nawet do 3 litrów płynów na dobę.

Co jeść przy dnie moczanowej?

Prawidłowa dieta przy dnie moczanowej to taka, w której ograniczone będą produkty zawierające puryny. Jednocześnie w jadłospisie należy uwzględnić jak najwięcej składników, które nie zawierają związków purynowych lub zawierają jedynie ich niewielkie ilości. Najlepiej postawić na dietę opartą na owocach i warzywach (z wyjątkiem roślin strączkowych, szpinaku i rabarbaru), a także na chudym nabiale i chudych rybach oraz jajach. Jeśli chodzi o tłuszcze, najlepiej wybrać te pochodzenia roślinnego, które dostarczają do organizmu nienasycone kwasy tłuszczowe – pomagają one utrzymać cholesterol w normie. Dobrze również, aby przykładowy jadłospis osoby chorej uwzględniał zdrowe produkty zbożowe, poza tym mogą się w nim znaleźć przetwory owocowe i warzywne, w tym niesłodzone soki. Można też postawić na kawę zbożową i ziołowe lub owocowe herbaty.

Jeśli chodzi o mięso, najlepiej przy dnie moczanowej go unikać – nie powinno się spożywać go więcej niż 50 g na dobę (mięso gotowane) lub nie więcej niż 100–150 g raz na kilka dni. Jeśli już mięso będzie spożywane, zaleca się jego gotowanie w dużej ilości wody, a wywar z gotowanego mięsa powinien zostać wyrzucony – nie nadaje się do uwzględnienia w jadłospisie chorego, podobnie jak wywary z kości i grzybów. Ze względu na ograniczoną ilość mięsa w diecie osoby z dną moczanową powinny uzupełnić podaż białka innymi jego źródłami, w tym dobrej jakości chudym nabiałem czy chudymi rybami oraz jajami.

Czego unikać przy dnie moczanowej?

Ważne jest nie tylko to, jakie produkty powinny być spożywane przez osoby zmagające się z dną moczanową, lecz także wiedza, czego unikać przy dnie moczanowej. Okazuje się, że lista zakazanych produktów i tych przeciwwskazanych, jest w tym przypadku dość długa. W przypadku dny moczanowej przeciwwskazane jest:

  • mięso, w tym zwłaszcza przetwory mięsne, wędliny, konserwy czy kiełbasy, a także mięsne wywary i podroby;
  • alkohol, w tym w szczególności piwo;
  • cukier, słodycze;
  • tłuszcze pochodzenia zwierzęcego;
  • tłuste ryby, a także ryby wędzone i konserwy rybne;
  • tłuste produkty mleczne, w tym tłusty nabiał, sery topione, tłusta śmietana itd.

Osoby zmagające się z dną moczanową powinny również unikać jedzenia grzybów oraz picia mocnej herbaty i kawy. Z jadłospisu powinno się wykluczyć drożdże. Przy dnie moczanowej nie jest wskazane kakao i czekolada, a także rabarbar, szpinak i suche nasiona roślin strączkowych. Zaleca się również ograniczenie stosowania ostrych przypraw.

Dna moczanowa – styl życia też ma znaczenie!

Dieta przy dnie moczanowej niewątpliwie jest podstawą, jeśli chodzi o walkę z objawami choroby. W tym przypadku działania nie powinny się jednak skupiać wyłącznie na tym. Nie bez znaczenia przy dnie moczanowej jest również unikanie innych czynników, które mogłyby przyczynić się do ataku. Takich czynników jest sporo, a wśród nich można wymienić stres i działanie alkoholu, a także wychłodzenie organizmu. Niekorzystnie na chorego może też wpłynąć wzmożony wysiłek fizyczny, poza tym atak może wywołać kwasica ketonowa związana z dietą niskokaloryczną i niskowęglowodanową.