Każda przyszła mama powinna w szczególności zadbać o swoje zdrowie i samopoczucie. Jednym z ważniejszych badań przeprowadzanych w ciąży jest test obciążenia glukozą, który już na wczesnym etapie pomaga wykryć cukrzycę i zadbać o wprowadzenie odpowiedniego leczenia — w trosce o bezpieczeństwo mamy i maluszka. Jak przygotować się do badania? Czego można spodziewać się po jego przebiegu? Kiedy zgłosić się do lekarza? Przygotowaliśmy kompleksowy poradnik dla kobiet w ciąży — sprawdź!
Kluczowe punkty
- Standardowo test obciążenia glukozą przeprowadza się między 24. a 28. tygodniem ciąży.
- Przyszła mama powinna na kilka dni przed testem prowadzić normalną dietę, unikać nadmiernego spożycia cukru, być na czczo przez co najmniej 8 godzin przed badaniem oraz skonsultować się z lekarzem w sprawie przyjmowanych leków.
- Test składa się z trzech etapów pobierania krwi: na czczo, po jednej godzinie i po dwóch godzinach od spożycia roztworu glukozy.
- Normy poziomu glukozy to poniżej 92 mg/dl na czczo, poniżej 180 mg/dl po jednej godzinie i poniżej 153 mg/dl po dwóch godzinach.
Dlaczego badanie krzywej cukrowej w ciąży jest tak ważne?
Krzywa cukrowa, znana również jako test obciążenia glukozą (OGTT), jest jednym z najważniejszych badań przeprowadzanych w ciąży. Jego głównym celem jest wykrycie cukrzycy ciążowej, czyli stanu charakteryzującego się podwyższonym poziomem glukozy we krwi, który występuje po raz pierwszy w ciąży.
Ten rodzaj cukrzycy może prowadzić do poważnych komplikacji, jeśli nie zostanie odpowiednio zdiagnozowany i kontrolowany. U matki zwiększa ryzyko nadciśnienia tętniczego, stanów przedrzucawkowych oraz bywa przyczyną komplikacji w późniejszych ciążach. Ponadto kobiety, które doświadczyły cukrzycy ciążowej, są bardziej narażone na rozwój cukrzycy typu 2 w przyszłości.
Dla płodu niekontrolowana cukrzyca ciążowa może oznaczać makrosomię, czyli nadmiernie dużą masę urodzeniową. Taki stan nie tylko przyczynia się do komplikacji porodu, zwiększając ryzyko urazów porodowych. Dzieci urodzone przez matki z cukrzycą ciążową są również bardziej narażone na hipoglikemię (niskie stężenie glukozy we krwi) oraz na rozwój otyłości w późniejszym życiu.
Wczesne wykrycie cukrzycy w ciąży jest bardzo ważne, ponieważ pozwala na wdrożenie odpowiedniej terapii, która obejmuje m.in. zmiany w diecie, regularną aktywność fizyczną, a w niektórych przypadkach terapię insulinową. Warto pamiętać, że cukrzyca ciążowa często przebiega bezobjawowo, a więc jednym sposobem na jej wykrycie są badania przesiewowe.
Kiedy należy wykonywać test obciążenia glukozą?
Kiedy najlepiej udać się na badanie? Standardowo przyszłe mamy zostają skierowane na test między 24. a 28. tygodniem ciąży. Ten termin nie jest przypadkowy — wtedy zachodzą istotne zmiany hormonalne wpływające na metabolizm glukozy i ujawniają tendencję do hiperglikemii. Istnieją jednak pewne czynniki ryzyka, które mogą skłonić lekarza do zalecenia wcześniejszego wykonania testu. Należą do nich:
- nadwaga lub otyłość przed zajściem w ciążę;
- historia cukrzycy w rodzinie, szczególnie wśród bliskich krewnych;
- poprzednie ciąże zakończone urodzeniem dziecka o dużej masie urodzeniowej (powyżej 4 kg);
- występowanie cukrzycy w poprzednich ciążach;
- wysokie ciśnienie krwi lub inne schorzenia metaboliczne;
- wiek powyżej 35 lat.
Dla kobiet z wymienionymi czynnikami ryzyka badanie może być zalecone nawet już w 1. trymestrze, aby jak najwcześniej wykryć ewentualne zaburzenia metabolizmu glukozy. W przypadku prawidłowego wyniku, test należy powtórzyć w standardowym terminie.
Jak należy przygotować się do badania krzywej cukrowej?
Aby uzyskać dokładne wyniki, każda przyszła mama musi prawidłowo przygotować się do badania krzywej cukrowej. Dzięki temu poziom glukozy będzie mierzony w najbardziej precyzyjny sposób. Przede wszystkim zaleca się, aby na kilka dni przed testem obciążenia glukozą pacjentka prowadziła normalną, dotychczasową dietę. Ważne jest, aby nie ograniczać ani nie zwiększać ilości spożywanych węglowodanów. Warto unikać jednak nadmiernego jedzenia cukru oraz słodyczy, które mogą negatywnie wpłynąć na wyniki.
Ponadto na co najmniej 8 godzin przed badaniem pacjentka powinna być na czczo. W praktyce oznacza to, że nie należy spożywać żadnych pokarmów ani napojów — z wyjątkiem wody. Dzień przed warto spożyć jedynie lekkostrawną kolację. Gdy pacjentka przyjmuje jakiekolwiek leki na stałe (nawet jeśli to suplementy diety dla ciężarnych), powinna skonsultować się z lekarzem prowadzącym. Niektóre preparaty mogą wpływać na wyniki testu obciążenia glukozą. Specjalista doradzi, czy można kontynuować przyjmowanie leków, czy też należy chwilowo je odstawić.
Warto pamiętać, aby w dniu poprzedzającym badanie zrezygnować z intensywnej aktywności fizycznej. Dobrze jest także zadbać o odpowiedni wypoczynek czy unikanie sytuacji stresujących. Dobre samopoczucie psychiczne może przyczynić się do bardziej miarodajnych wyników. Oczywiste jest, aby przed badaniem oraz w trakcie trwania całej ciąży nie palić i nie stosować żadnych innych używek.
Przebieg badania — etapy pobierania krwi
Wiele przyszłych mam stresuje się, jak wygląda test obciążenia glukozą Niestety jest to jedno z tych badań, które trwa najdłużej, natomiast absolutnie nie należy go pomijać. Po przybyciu do placówki medycznej pierwszym krokiem jest pobranie próbki krwi na czczo. To ważny etap, ponieważ wtedy poziom glukozy stanowi punkt odniesienia dla dalszych pomiarów. Ten wynik pozwala na ocenę podstawowego poziomu cukru we krwi przed jakimkolwiek obciążeniem glukozą.
Następnie należy wypić roztwór glukozy. Standardowo kobieta otrzymuje 75 g glukozy rozpuszczonej w około 250-300 ml wody. Wiele przyszłych mam narzeka na smak preparatu, który jest bardzo słodki — należy jednak jak najszybciej przyjąć glukozę, by pomiary się udały.
Po wypiciu glukozy pacjentka musi czekać na kolejne pobrania krwi. Zazwyczaj wykonuje się dwa dodatkowe pomiary: po jednej i po dwóch godzinach od momentu spożycia roztworu. W tym czasie można pić tylko wodę i należy unikać aktywności fizycznej. Do przychodni można zabrać książkę, aby umilić sobie nieco czas oczekiwania.
Gdy mija pierwsza godzina od badania, pobiera się kolejną próbkę krwi. Ten pomiar pozwala ocenić, jak szybko i efektywnie organizm reaguje na dostarczoną glukozę. To bardzo ważny etap, ponieważ podwyższony poziom glukozy po jednej godzinie może wskazywać na problemy z metabolizmem cukru.
Dwie godziny po spożyciu roztworu wykonuje się ostatnie pobranie krwi. Na jego podstawie można analizować, jak organizm radzi sobie z usuwaniem nadmiaru glukozy i powraca do normy.
Warto pamiętać, że niektóre kobiety mogą doświadczać nieprzyjemnych objawów podczas testu — mdłości czy zawrotów głowy. To normalne reakcje na dużą dawkę glukozy i zwykle ustępują po zakończeniu badania. Ważne jest jednak, aby podczas pomiarów ciężarna nie opuszczała przychodni.
Tip: w ofercie Apteka Rosa znajdziesz szeroki wybór preparatów na mdłości w ciąży.
Jak interpretować wynik testu obciążenia glukozą? Normy
Po zakończeniu wszystkich etapów testu próbki krwi trafiają do laboratorium. Podczas analizy wyników nie warto polegać na swojej intuicji — najbezpieczniej od razu udać się do lekarza, ponieważ to on zdecyduje, czy należy wprowadzić jakieś konkretne zmiany. Wyniki porównuje się z następującymi normami, które powinny wynosić:
- na czczo: poziom glukozy we krwi powinien być poniżej 92 mg/dl (5,1 mmol/l);
- po jednej godzinie: poziom glukozy we krwi powinien być poniżej 180 mg/dl (10,0 mmol/l);
- po dwóch godzinach: poziom glukozy we krwi powinien być poniżej 153 mg/dl (8,5 mmol/l).
O czym mogą świadczyć podwyższone parametry? Cukrzycę ciążową diagnozuje się na ogół, gdy co najmniej jeden z wyników doustnego testu tolerancji glukozy OGTT przekracza ustalone normy. Bardzo ważne jest, aby przyszła mama — nawet w przypadku niepokojących wiadomości — zachowała spokój, nie szukała odpowiedzi na forach internetowych, tylko od razu zapisała się na wizytę do swojego lekarza.
Zdrowa dieta - profilaktyka cukrzycy ciążowej
Czy to już cukrzyca ciążowa — co zrobić?
Nieprawidłowe wyniki mogą budzić wiele obaw i pytań. Na szczęście wczesne wykrycie cukrzycy ciążowej pozwala na skuteczne zarządzanie tym stanem, minimalizując ryzyko komplikacji zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Przede wszystkim przyszła mama powinna umówić się na konsultację z lekarzem, który wyjaśni znaczenie wyników oraz omówi dalszy plan postępowania. Specjalista może zalecić codzienne pomiary glukozy za pomocą glukometru, szczególnie na czczo oraz po posiłkach tak, by sprawdzać, czy nie dzieje się nic niepokojącego.
Diagnostyka cukrzycy ciążowej to podstawa, ale najważniejsze są zmiany, jakie wdroży kobieta — dotyczy to w szczególności diety. Warto rozważyć współpracę z dietetykiem, który nie tylko wytłumaczy, co może zaburzać wyniki, ale podpowie też, co jeść zamiast cukrów prostych. Najważniejsze w przypadku cukrzycy ciążowej będzie:
- wyeliminowanie z diety słodyczy i dań typu fast food;
- spożywanie węglowodanów złożonych o niskim IG (kasz, produktów pełnoziarnistych itd.);
- jedzenie regularnych, ale niezbyt obfitych posiłków;
- zwiększenie spożycia błonnika, białek i zdrowych tłuszczów.
Jeśli przyszła mama jest wyjątkowym łasuchem, może — po konsultacji z lekarzem — w niewielkiej ilości sięgnąć po alternatywy w postaci przekąsek i słodyczy bez cukru.
Regularna, umiarkowana aktywność fizyczna jest zalecana w celu poprawy metabolizmu glukozy. Chodzenie na spacery, pływanie czy joga prenatalna mogą być bezpieczne i korzystne dla ciężarnych kobiet. Przed rozpoczęciem jakiejkolwiek formy aktywności fizycznej, warto jednak skonsultować się z ginekologiem.
W niektórych przypadkach, mimo zmian w diecie i stylu życia, bywa konieczne wprowadzenie farmakoterapii. Najczęściej stosowaną metodą jest terapia insulinowa. Lekarz dobierze odpowiednie dawki insuliny i nauczy pacjentkę, jak prawidłowo ją podawać.
Produkty przydatne do wykonania badania
Podsumowanie
Badanie krzywej cukrowej powinna wykonać każda kobieta w ciąży, aby mieć pewność, że jej organizm funkcjonuje prawidłowo. Świadomość, jak wygląda cała procedura diagnostyczna ułatwi odpowiednie przygotowanie do testu — bez stresu i niepewności. Najważniejsze, aby przyszła mama zadbała o regularne kontrole stanu zdrowia, zatroszczyła się o właściwą dietę i lekką aktywność fizyczną, które przyczynią się do zapewnienia dobrostanu podczas tych szczególnych 9. miesięcy.
Najpopularniejsze pytania na temat krzywej cukrowej w ciąży
Czy przed testem obciążenia glukozą wolno coś zjeść?
Nie, przed testem obciążenia glukozą należy być na czczo, co oznacza, że nie wolno spożywać żadnych pokarmów ani napojów poza wodą.
Jaki jest koszt badania krzywej cukrowej?
Koszt badania krzywej cukrowej może się różnić w zależności od placówki, ale zazwyczaj wynosi od 50 do 150 złotych.
Czy test obciążenia glukozą można robić na NFZ?
Tak, test obciążenia glukozą można wykonać na NFZ, jeśli jest zlecony przez lekarza prowadzącego ciążę.
Gdzie można kupić glukozę do testu w ciąży?
Glukozę do testu krzywej cukrowej w ciąży można kupić w większości aptek bez recepty.
Bibliografia
- Bielański W., Ginekologia i położnictwo: podręcznik dla studentów i lekarzy. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017.
- Dudek, D., Krzysiek J., Diagnostyka i leczenie cukrzycy w ciąży. Kraków, Medycyna Praktyczna, 2019.
- Wender-Ożegowska E., Zawiejska A., Cukrzyca w ciąży: podejście interdyscyplinarne. Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego, 2018.
