Napięciowy ból z tyłu głowy – przyczyny, diagnostyka. Jak leczyć napięciowy ból z tyłu głowy?

Ból głowy to bardzo częsta dolegliwość. W zależności od przyczyny, umiejscowienia wyróżniamy wiele rodzajów bólu głowy, w tym ten zlokalizowany z tyłu głowy (ból potylicy). Ponadto, ból może mieć także różne stopnie nasilenia oraz charakter. W większości przypadków, nie jest to poważna przypadłość. Powoduje dyskomfort, który uśmierzają leki działające przeciwbólowo. W przypadku bólu głowy o charakterze przewlekłym, nawracającym należy skonsultować się z lekarzem w celu dokładniejszego zbadania przyczyny bólu, który niestety może również stanowić objaw towarzyszący innym chorobom. W poniższym wpisie przybliżymy zagadnienie bólu z tyłu głowy, ze szczególnym uwzględnieniem napięciowego bólu głowy. Omówimy jego najczęstsze przyczyny oraz diagnostykę, a także możliwe sposoby leczenia. Zapraszamy do lektury!

Rodzaje bólu głowy

Istnieje wiele podziałów bólu głowy. Z uwagi na lokalizacje dolegliwości bólowych wyróżniamy:

• ból z tyłu głowy (w tym ból z tyłu głowy po prawej stronie, ból głowy z tyłu po lewej stronie);
• ból z przodu głowy;
• ból z lewej lub prawej strony głowy;
• ból skroniowy.

Ból głowy może mieć również różny charakter: promieniujący, uciskowy.

Wyróżnia się także podział ból głowy na pierwotny i wtórny. O bólu pierwotnym mówimy, gdy dolegliwości bólowe mają nieznane przyczyny oraz są podstawowym objawem. Z kolei ból wtórny to ból głowy, który jest objawem toczącej się w organizmie choroby.

Ból potylicy

Potylica (łac. occiput) to tylna część głowy, która anatomicznie składa się z kości potylicznej oraz tkanek miękkich. Kość potyliczna połączona jest obustronnie z parzystymi kośćmi skroniowymi oraz ciemieniowymi przy pomocy szwów. Ponadto, w budowie potylicy wyróżnia się otwór, który łączy jamę czaszki z kanałem kręgowym, przez który przechodzą następujące struktury:

• rdzeń przedłużony;
• nerwy dodatkowe;
• tętnice kręgowe;
• przednie i tylne tętnice rdzeniowe;
• gałązki oponowe tętnic kręgowych.

Potylica spełnia wiele istotnych funkcji. Przede wszystkim osłania tkanki mózgowia przed różnego rodzaju urazami, głównie mechanicznymi, ale także termicznymi oraz szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. Z kolei każda z tkanek miękkich, chronionych przez kość potyliczną, spełnia określone funkcje. Płaty potyliczne mózgu odpowiadają za prawidłowe widzenie oraz procesy poznawcze. To dzięki nim rozpoznajemy kształty czy też barwy. Móżdżek odpowiada za koordynację i równowagę, a także pamięć. Rdzeń przedłużony to struktura, w której znajdują się ośrodki odruchów bezwarunkowych , których nie kontrolujemy świadomie. Wymienia się tu ośrodek kaszlu, kichania, ziewania oraz ośrodek wymiotny. Urazy potylicy mogą doprowadzić do zaburzenia prawidłowego funkcjonowania organizmu. Również ból z tyłu głowy może je zaburzać.

Najczęstsze przyczyny bólu z tyłu głowy (potylicy)

Ból z tyłu głowy (potylicy) może być objawem wielu poważnych chorób. Nie należy go lekceważyć. Wśród najczęstszych przyczyn bólu z tyłu głowy (potylicy) wymienia się:

• wzmożone napięcie mięśni;
• migrenę;
• nadciśnienie tętnicze;
• zapalenie ucha środkowego;
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
• guz mózgu;
• uraz głowy;
• niedociśnienie wewnątrzczaszkowe;
• zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego;
• neuralgię potyliczną;
• krwotok podpajęczynówkowy;
• stres;
• palenie tytoniu;
• alkoholizm;
• anginę;
• grypę.

Ataki migreny pojawiają się zwykle nagle i mają charakter silny, pulsujący. Ból zazwyczaj występuje po jednej stronie głowy – lewej lub prawej. Ulega nasileniu pod wpływem wysiłku fizycznego, a także światła. Wśród objawów towarzyszących wymienia się: wymioty, nudności, światłowstręt, zaburzenia widzenia. Wśród czynników predysponujących do pojawienia się migreny wymienia się stres, czynniki środowiskowe, niewłaściwą dietę.

Nadciśnienie tętnicze

Ból z tyłu głowy może być również wywołany przez wysokie ciśnienie tętnicze krwi. Zwykle jest to ból tępy, o charakterze uciskowym, pulsacyjnym i obustronny. Nasila się pod wpływem wysiłku fizycznego, z powodu wzrostu tętna. Wymaga zazwyczaj pilnej konsultacji lekarskiej, gdyż wysokie ciśnienie stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia.

Zapalenie ucha środkowego

Zapalenie ucha środkowego może być wywołane przez infekcje wirusową lub bakteryjną. Często występuje u dzieci. Zwykle towarzyszy mu ból gardła, gorączka oraz powiększenie węzłów chłonnych.

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych może mieć wiele przyczyn. Wśród nich wymienia się infekcje wirusowe, bakteryjne, a także grzybicze. Obserwuje się również objawy towarzyszące takie jak gorączka, drgawki, nudności, wymioty, światłowstręt.

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjnego

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjnego prowadzi do deformacji kręgów. W konsekwencji pojawia się ucisk na nerwy oraz rdzeń kręgowy, który wywołuje ból potylicy. Dodatkowo występują takie objawy jak drętwienie i mrowienie, zawroty głowy, szumy uszne.

Guz mózgu

Guz mózgu to szczególnie niebezpieczny rodzaj nowotworu. W zależności od części mózgu, w której jest zlokalizowany, ból głowy pojawia się po jednej stronie – prawej lub lewej. Wśród objawów towarzyszących wymienia się wymioty, nudności, zaburzenia czucia oraz widzenia.

Neuralgia potyliczna

Neuralgia potyliczna to wtórny, silny nerwoból głowy. Rozpoczyna się z tyłu głowy, szyi i przechodzi w ból głowy za uszami po lewej lub prawej stronie. Neuralgia potyliczna rozwija się w wyniku uwięzienia lub podrażnienia nerwu potylicznego przez napięty mięsień, naczynie krwionośne lub uraz kręgosłupa szyjnego. 

Niedociśnienie wewnątrzczaszkowe

Niedociśnienie wewnątrzczaszkowe to obniżenie ciśnienia wewnątrz głowy poniżej normy. Objawia się tępym i rozpierającym bólem z tyłu głowy, któremu towarzyszą wymioty, nudności, szum w uszach.

Krwotok podpajęczynówkowy

Objawem krwotoku podpajęczynówkowego jest bardzo silny, ostry ból głowy z tyłu nad karkiem. Może być spowodowany pęknięciem tętniaka, na skutek urazu głowy lub w wyniku skazy krwotocznej. Wśród objawów towarzyszących wymienia się nudności i wymioty, nadwrażliwość na światło i dźwięk, napady padaczki, a także utrata przytomności.

Napięciowy ból z tyłu głowy – co to takiego?

To ból zlokalizowany z tyłu głowy o charakterze pierwotnym, czyli samoistnym i zazwyczaj nie jest związany z rozwijającą się w organizmie chorobą. Zwykle ma również charakter łagodny, przemijający. Rzadziej przybiera formę przewlekłą. Częściej dotyka kobiety, zwłaszcza w wieku 20-30 lat. Napięciowy ból głowy może mieć charakter psychogenny. Często towarzyszy mu obustronny ucisk i uczucie rozpierania. Może być spowodowany zmęczeniem, odwodnieniem, głodem, stresem, a także wzmożonym napięciem mięśni. Objawia się uciskiem z tyłu głowy, który promieniuje od karku, po szyje i twarz. Napięciowy ból głowy jest mniej intensywny od migreny. W odróżnieniu od niej nie nasila go światło oraz dźwięki. Rozróżniamy także ból pulsujący i kłujący z tyłu głowy.

Objawy towarzyszące bólowi głowy

Wśród objawów, które mogą towarzyszyć bólowi głowy wymienia się:

• zawroty głowy,
• szumy uszne,
• sztywność karku,
• nudności,
• wymioty,
• gorączkę,
• przekrwienie oczu,
• światłowstręt,
• zaburzenia widzenia,
• ból uszu,
• nadwrażliwość na dźwięki,
• nadwrażliwość na zapach.

Diagnostyka bólu z tyłu głowy

Diagnostyka bólu z tyłu głowy opiera się na zebraniu wywiadu przez lekarza od pacjenta, badaniu fizykalnym oraz neurologicznym, a także pomiarze ciśnienia tętniczego krwi. Dodatkowo lekarz może zlecić badania:

• morfologię krwi,
• rezonans magnetyczny głowy,
• RTG kręgosłupa szyjnego.

W przypadku napięciowego bólu z tyłu głowy warto również zwrócić uwagę na bolesność przyczepów mięśni w okolicach skroniowych lub w potylicy. Może się również okazać konieczna konsultacja z laryngologiem, psychiatrą czy też fizjoterapeutą.

Jak leczyć ból z tyłu głowy?

Proces leczenia bólu z tyłu głowy jest uzależniony od jego przyczyny. Niemniej jednak w większości przypadków zaleca się wdrożenie leczenia przeciwbólowego, przeciwzapalnego. W wielu przypadkach zaleca się modyfikacje stylu życia – ograniczenie stresu, zwiększenie ilości przesypianych godzin i poprawę jakości snu, odpowiednie nawodnienie, zmianę diety. W przypadku napięciowego bólu z tyłu głowy, pomocne mogą się okazać techniki relaksacyjne, takie jak masaże redukujące napięcie mięśni. Jeżeli podłożem dolegliwości bólowych jest infekcja bakteryjna to zaleca się wdrożenie odpowiedniego leku przeciwbakteryjnego – antybiotyku.

Bóle głowy mogą wynikać również z nieprawidłowej postawy ciała. Poprzez jej korektę można je wyeliminować. Należy zastosować kilka zasad:

• siedzenie prosto na krześle;
• wsparcie dolnej partii pleców podczas siedzenia na krześle;
• regularna aktywność fizyczna;
• joga;
• pilates;
• systematyczne przerwy w pracy przy komputerze.

Podsumowując, ból z tyłu głowy może mieć wiele przyczyn. Może wynikać ze zwykłego przemęczenia, ale może również być symptomem poważnej choroby. Dlatego nie należy go lekceważyć, zwłaszcza w przypadku silnych i nawracających dolegliwości bólowych.

Oprócz stosowania leków przeciwbólowych są również dostępne inne metody, o charakterze niefarmakologicznym takie jak fizjoterapia, akupunktura.

Ból głowy u dzieci

Wśród częstych przyczyn bólu głowy u dzieci wymienia się infekcje wirusowe, bakteryjne, a także ostre zapalenie ucha środkowego. Ból głowy może mieć również charakter wtórny i towarzyszyć znacznie poważniejszym schorzeniom. Szczególnie należy zwrócić uwagę na ból o charakterze nawracającym oraz przewlekłym.

Ból głowy z tyłu z prawej strony i z lewej strony

Dolegliwości bólowe potylicy mogą występować obustronnie lub jednostronnie – z tyłu głowy po prawej stronie lub z tyłu głowy po lewej stronie. Zazwyczaj pojawiający się ból z tyłu głowy po prawej stronie występuje jako objaw toczącej się w organizmie choroby. Często jest objawem zespołu Readera oraz neuralgii nerwów czaszkowych. Ból potylicy z prawej strony może także towarzyszyć zapaleniu zatok.

Z kolei ból z tyłu głowy po lewej stronie często towarzyszyć nadciśnieniu tętniczemu krwi, neuralgii nerwu trójdzielnego.

Ból z tyłu głowy i zawroty głowy

Bólowi z tyłu głowy mogą również towarzyszyć zawroty głowy oraz zaburzenia równowagi. Jest to bardzo niebezpieczny objaw, który należy pilnie skonsultować z lekarzem. Często wymagana jest konsultacja z neurologiem oraz wykonanie dodatkowych badań, takich jak badanie krwi, moczu, badanie EKG, EEG i inne. Niekiedy zawrotom głowy towarzyszą również nudności i wymioty. Wymienione objawy mogą świadczyć o toczącej się w organizmie poważnej chorobie, dlatego nie należy ich bagatelizować. Zawroty głowy mogą towarzyszyć migrenie, napięciowym bólom głowy, a także odwodnieniu czy chorobie wysokościowej. Mogą być także objawem towarzyszącym guzom mózgu, tętniakom.

Podsumowując, ból z tyłu głowy, który wynika z napięcia mięśniowego, jest nazywany bólem napięciowym potylicy. Jest to rodzaj dolegliwości bólowej, którą mogą wywołać różne czynniki, takie jak stres, napięcie mięśniowe, złe ułożenie ciała, czy długotrwałe siedzenie w niewygodnej pozycji. Objawy bólu napięciowego zwykle obejmują uczucie ucisku lub ściśnięcia, które może występować z obu stron głowy. Czasem ból ten może promieniować z tyłu głowy ku górze, do innych części. Ważne jest również zidentyfikowanie potencjalnych czynników wywołujących ból napięciowy z tyłu głowy i próba wprowadzenia zmian w stylu życia, które mogą pomóc w profilaktyce. Aby ustalić dokładną przyczynę bólu z tyłu głowy i wdrożyć odpowiednie leczenie, należy skonsultować się z lekarzem, na przykład lekarzem rodzinnym, neurologiem lub ortopedą. W niektórych sytuacjach może okazać się niezbędna pomoc fizjoterapeuty, psychologa. Również odpowiednie techniki relaksacyjne mogą przynieść ulgę. Przeprowadzenie odpowiednich badań diagnostycznych pozwoli na lepsze zrozumienie przyczyny bólu i dobór odpowiedniej terapii.