Wymioty należą do nieprzyjemnych i stresujących dolegliwości, zwłaszcza dla najmłodszych, u których mogą być stosunkowo częste. Wynikają z wielu przyczyn, które mogą być związane z przewodem pokarmowym lub nie. Jest to sygnał, że coś nieprawidłowego dzieje się w organizmie dziecka, dlatego ważne jest dokładne zbadanie przyczyny i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Wymiotom towarzyszą skurcze przepony, brzucha. Często są wywoływane przez infekcje bakteryjne lub wirusowe. W niektórych przypadkach mogą stanowić objaw poważnego schorzenia, jak choćby guza mózgu czy też zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. W poniższym artykule omówimy główne przyczyny, skutki oraz metody leczenia wymiotów u dzieci.

Wymioty – czym są? Rodzaje wymiotów

Wymioty to odruch, który polega na wydaleniu treści pokarmowej z żołądka przez przełyk i jamę ustną. Mogą być objawem wielu poważnych schorzeń, które z kolei mogą prowadzić do zwiększenia ciśnienia wewnątrzczaszkowego, zaburzeń metabolicznych oraz chorób błony śluzowej żołądka. Obniżenie przepony oraz skurcz błony mięśniowej ścian jamy brzusznej przy równoczesnej relaksacji wpustu żołądka powoduje przemieszczenie się treści żołądkowej do przełyku i dalej do jamy ustnej. Odruch ten jest koordynowany przez ośrodek wymiotny, który jest zlokalizowany w ośrodkowym układzie nerwowym.

Wymioty można podzielić z uwagi na ich charakter, przyczynę oraz skład treści pokarmowej. Mogą być chlustające lub nie. O wymiotach chlustających mówimy, gdy są to wymioty forsowne, mogące być objawem zwiększonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Wymioty chlustające są objawem zwężenia odźwiernika. Wymioty niechlustające najczęściej spotyka się w refluksie żołądkowo-przełykowym. Wymiociny mogą zawierać żółć, krew albo ich nie zawierać. Wymioty treścią pochodzącą z żołądka są zwykle przejrzyste lub żółte i zawierają najczęściej resztki ostatnio spożytego posiłku. Wymiociny podbarwione na ciemnozielono uznaje się za żółciowe, ponieważ ich barwa wskazuje na obecność żółci. Wymioty żółcią mogą być objawem poważnej choroby zlokalizowanej w jamie brzusznej. Obecność krwi w wymiocinach, świadczy o krwawieniu z górnego odcinka przewodu pokarmowego, które występuje w zapaleniu błony śluzowej żołądka lub chorobie wrzodowej. Treść przypominająca fusy od kawy wskazuje zazwyczaj na krwawienie z przewodu pokarmowego, gdyż krew po ekspozycji na kwaśne środowisko żołądka ciemnieje, zmieniając barwę na czarną lub ciemnobrązową. Im krwawienie jest masywniejsze lub zlokalizowane bardziej proksymalnie, tym większe jest prawdopodobieństwo, że krew będzie jasnoczerwona.

Wymioty u dzieci – przyczyny

Wymioty u noworodków i niemowląt mogą być spowodowane nieprawidłowym rozwojem przewodu pokarmowego. W praktyce klinicznej obserwuje się między innymi niedrożności, zwężenia w obrębie dwunastnicy, jelita cienkiego. U niemowląt w wieku 2-3 miesiące może ujawnić się przerostowe zwężenie odźwiernika, wymagające operacji chirurgicznej.

U dzieci do 12. miesiąca życia często obserwuje się zwracanie treści pokarmowej w wyniku refluksu żołądkowo-przełykowego. Są to tzw. ulewania, które wynikają z niedojrzałości górnego zwieracza przełyku. W konsekwencji dochodzi do cofania się treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Zwykle ustępują lub są znacznie zredukowane po upływie 3 miesiąca życia.

Infekcje wirusowe

Częstą przyczyną wymiotów u dzieci jest tzw. grypa jelitowa wywoływana przez wirusy takie jak rotawirusy, norowirusy czy też adenowirusy. Oprócz wymiotów obserwuje się również biegunkę i bóle brzucha oraz gorączkę.

Infekcje bakteryjne

Nieżyt żołądkowo-jelitowy, który skutkuje pojawieniem się wymiotów, może być wywołany przez bakterie. Mogą one dostać się do organizmu wraz ze skażoną żywnością, powodując tym samym zatrucie pokarmowe.

Alergia i nietolerancja pokarmowa

Wśród pokarmów często uczulających najmłodszych wymienia się mleko krowie, orzechy ziemne, ryby, jaja kurze, pszenice.

Stres

Niektóre maluchy mogą reagować na stres i niepokój wymiotami. Zaleca się wówczas konsultacje z psychologiem.

Wśród innych przyczyn wymiotów u najmłodszych wymienia się:

  • infekcje ucha środkowego;
  • zakażenie układu moczowego;
  • infekcje dróg oddechowych;
  • niewłaściwą dietę, przekarmianie dzieci;
  • nowotwór mózgu;
  • zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
  • zakażenia pasożytnicze;
  • zapalenie wyrostka robaczkowego;
  • zatrucie polekowe;
  • nieswoiste zapalenie jelit – choroba Crohna;
  • zapalenie otrzewnej;
  • zapalenie wątroby;
  • niewydolność nerek;
  • wrodzone schorzenie unerwienia jelita – chorobę Hirschsprunga;
  • choroba lokomocyjna.
     

Jakie są skutki wymiotów u dzieci?

Wymioty u dzieci prowadzą do odwodnienia organizmu. Wyróżniamy trzy stopnie odwodnienia: łagodne, umiarkowane oraz ciężkie. Dwa pierwsze nie wymagają konsultacji lekarskiej. Objawiają się niepokojem u dzieci, wzmożonym pragnieniem i zmniejszoną ilością oddawanego moczu. Warto szczególną uwagę zwrócić na ciężkie odwodnienie u dzieci, które stanowi zagrożenie życia i wymaga pobytu w szpitalu. Dzieci odwodnione w stopniu ciężkim mają przyspieszony oddech, wzmożoną pracę serca, oddają znikome ilości moczu, są senne i apatyczne. Odmawiają również doustnego przyjęcia płynów.

Innym skutkiem wymiotów u dzieci jest zaburzenie gospodarki elektrolitowej w organizmie, które z kolei skutkuje zaburzeniami metabolicznymi. Obserwuje się takie objawy jak zawroty głowy, senność, omdlenia, drażliwość.

Długotrwałe wymioty mogą także prowadzić do utraty masy ciała oraz do uszkodzenia błony śluzowej przełyku i w konsekwencji do refluksu żołądkowego-przełykowego.

Kiedy należy udać się do lekarza z dzieckiem wymiotującym?

Tak naprawdę każdy objaw niepokojący rodziców powinien być skonsultowany z lekarzem. Szczególnie groźne mogą się okazać wymioty o barwie ciemnozielonej, które świadczą o obecności żółci w treści pokarmowej oraz krew. Obecność krwi w wymiocinach może wskazywać na chorobę wrzodową, zapalenie błony śluzowej żołądka. Pilnej konsultacji lekarskiej wymaga także sytuacja, gdy wymiotom towarzyszy biegunka z krwią, dziecko ma objawy ciężkiego odwodnienia oraz gdy odmawia doustnego przyjmowania płynów lub gdy wymiotuje przy próbie podania picia.

Jak leczyć wymioty u dzieci?

Leczenie wymiotów u dzieci opiera się na identyfikacji i leczeniu przyczyny. W przypadku infekcji wirusowych zaleca się leczenie objawowe. W przypadku alergii lub zatrucia pokarmowego należy wyeliminować alergen lub toksyny z diety. Podstawą leczenia wymiotów u dzieci, które nie wymagają ingerencji chirurgicznej, jest nawadnianie doustne i wyrównanie zaburzeń wodno-elektrolitowych. Korzystając z odpowiedniego roztworu glukozy i elektrolitów, należy podawać napój dziecku i uzupełniać przy każdym oddaniu stolca i wymiotach. Płyn nawadniający należy podawać małymi porcjami, by zapewnić jak najlepszą przyswajalność. Zaleca się podanie porcji ok. 5 ml co 1-2 minuty. W przypadku ciężkiego odwodnienia, gdy dziecko odmawia przyjęcia płynów lub zwraca zaraz po podaniu, należy dostarczyć płyny drogą dożylną, w warunkach szpitalnych. Ponadto, zaleca się również podawanie chłodnych płynów, stosowanie odpowiedniej diety. W przypadku dzieci karmionych piersią, należy przystawiać dziecko jak najczęściej do piersi by zapobiec odwodnieniu.

 

Dieta dla dzieci wymiotujących

W pierwszej intensywnej fazie wymiotów nie zaleca się podawać pokarmów. Podstawą diety u dzieci wymiotujących są potrawy lekkostrawne, na przykład ryż z marchewką, białe pieczywo.

Podsumowując, wymioty u dzieci są częstym objawem i mogą mieć różne przyczyny. Jest to ważny sygnał, który informuje o zachwianym zdrowiu maluszka. Ważne jest dokładne zbadanie przyczyny i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Nawodnienie i przywrócenie równowagi wodno-elektrolitowej są podstawą leczeniu wymiotów. W razie wystąpienia nawracających lub nasilających się wymiotów u dziecka, e należy skonsultować się z lekarzem.