Zawał serca to poważny stan, który wymaga szybkiej diagnozy i leczenia, jednak nie zawsze daje wyraźne objawy. Cichy zawał serca, znany również jako niemy zawał, często przebiega bez typowego bólu w klatce piersiowej, a objawy mogą być mylone z przemęczeniem, niestrawnością czy chwilowym osłabieniem. Pacjenci nie zdają sobie sprawy, że przeszli atak serca, co zwiększa ryzyko poważnych powikłań, takich jak niewydolność serca czy kolejne zawały. W takich przypadkach najważniejsze jest rozpoznanie przebytego zawału poprzez badania diagnostyczne, w tym EKG. Zrozumienie subtelnych sygnałów, a także odpowiednia reakcja mogą uratować życie oraz zmniejszyć prawdopodobieństwo powtórzenia tego niebezpiecznego zjawiska.
Kluczowe punkty
- Objawem zawału serca jest silny, bolesny ucisk w miejscu klatki piersiowej, który niejednokrotnie promieniuje do ramion, pleców, żuchwy lub szyi. Zaczynać się może także od ogólnego uczucia zmęczenia, duszności i kołatania mięśnia sercowego, co częstokroć wskazuje na ryzyko poważnego incydentu tego organu.
- Ból serca w przebiegu nierozpoznanego zawału najczęściej nie ma wyraźnych, intensywnych objawów, co utrudnia wczesne rozpoznanie. Pacjenci wówczas nie zdają sobie sprawy, że mieli zawał, ponieważ symptomy przepowiadające były słabe lub występowały tylko przez krótki czas.
- Jedną z głównych przyczyn zawałów serca jest miażdżyca. Zaczynać się może od uszkodzenia ścian naczyń krwionośnych, co prowadzi do ich zatykania i utrudnia prawidłowy przepływ krwi, zwiększając ryzyko zawału.
- Jeśli podejrzewasz, że dzieje się coś niepokojącego, niezwłocznie wezwij pomoc medyczną. Nagły ucisk w klatce piersiowej, który trwa ponad kilka minut, może być objawem przebiegu zawału serca. Warto podjąć natychmiastowe działanie, ponieważ szybka interwencja ratuje życie. Niekiedy w przypadku zawału serca konieczna jest hospitalizacja.
Przyczyny oraz objawy zawału mięśnia sercowego
Zawał serca jest stanem, w którym dochodzi do uszkodzenia serca na skutek niedostatecznego dopływu krwi, najczęściej spowodowanego zablokowaniem jednej z tętnic wieńcowych. Przyczyny są różnorodne, ale najczęściej związane są z miażdżycą tętnic, czyli odkładaniem się blaszki miażdżycowej, która może pęknąć, powodując tworzenie się skrzepliny. Inne czynniki ryzyka to nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, palenie papierosów, otyłość, stres, brak aktywności fizycznej oraz niezdrowa dieta.
Objawy ataku serca mogą różnić się u każdego pacjenta. Najczęściej występującymi symptomami zawału serca jest silny ucisk w klatce piersiowej, częstokroć promieniujący do ramienia, szyi, pleców lub żuchwy. Ponadto pojawia się uczucie duszności, kołatanie mięśnia sercowego, zimny pot, zawroty głowy oraz uczucie niepokoju. W niektórych przypadkach dolegliwości bólowe nie są silne, a objawy mogą być mniej wyraźne, co utrudnia dostrzeżenie nieprawidłowości w sercu, zwłaszcza w przypadku cichego zawału. Warto zwrócić uwagę na przedzawałowy ból w klatce piersiowej, który trwa dłużej niż 20 minut, a także na zaburzenia rytmu serca. Wczesne zdiagnozowanie i szybka reakcja mogą znacząco zwiększyć szanse na skuteczne leczenie i uniknięcie poważnych powikłań.
Jak rozpoznać przebyty, cichy atak serca, czyli co powinno wzbudzić naszą czujność?
Niemy zawał serca to stan, w którym objawy są na tyle łagodne, że mogą zostać niezauważone. W przeciwieństwie do klasycznego ataku, nie zawsze towarzyszy mu silny ból w klatce piersiowej. Zamiast tego, pacjent częstokroć odczuwa tylko ogólne zmęczenie, zawroty głowy tudzież duszność. Symptomy te są łatwe do pomylenia z mniej poważnymi dolegliwościami. Cichy, przebyty zawał niekiedy również objawia się nieregularnym rytmem serca lub uczuciem kołatania, które może zostać niezidentyfikowane bez odpowiedniego badania EKG.
Innymi sygnałami, które wskazują na wcześniejszy atak serca, są zmiany w ciśnieniu tętniczym, częste bóle głowy bądź zaburzenia w pracy mięśnia sercowego. U niektórych osób występuje także przedzawałowy ból w klatce piersiowej, który trwa dłużej niż kilka minut, ale nie jest na tyle intensywny, by natychmiast wywołać alarm. Cichy zawał może pozostawić uszkodzenia w sercu, które z czasem prowadzą do powikłań, takich jak niewydolność tego mięśnia.
Jeśli pojawią się jakiekolwiek niepokojące objawy, które sugerują możliwy przebyty zawał, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Wczesna diagnoza i odpowiednie badania, umożliwiają ustalenie, czy doszło do uszkodzenia serca i zapobieganie dalszym komplikacjom.
Pierwsza pomoc w przypadku ryzyka wystąpienia zawału serca
W przypadku podejrzenia ryzyka zawału serca, pierwsza pomoc jest niezwykle istotna i może znacząco zwiększyć szanse na przeżycie. Jeżeli pojawią się objawy, takie jak silny ból w klatce piersiowej, duszność, zawroty głowy tudzież silne kołatanie serca, należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe. W sytuacji, gdy pacjent jest przytomny, warto, aby usiadł w wygodnej pozycji, unikając leżenia, co może zmniejszyć obciążenie pracy serca.
Jeśli ból nie robi się słabszy lub wręcz nasila się jego intensywność, należy podać pacjentowi aspirynę, o ile nie ma przeciwwskazań zdrowotnych, np. alergii czy choroby żołądka. Aspiryna pomaga zmniejszyć krzepliwość krwi i może zapobiec dalszym uszkodzeniom mięśnia sercowego. W przypadku, gdy u drugiego człowieka nastąpi utrata przytomności, trzeba natychmiast rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO). Przeprowadzenie RKO w odpowiednim czasie zwiększa szanse na uratowanie życia osoby z zatrzymaniem akcji serca.
Nie należy opóźniać wezwania karetki, nawet jeśli objawy wydają się złagodzić, ponieważ zawał częstokroć wstępnie jest łagodny, ale z czasem może doprowadzić do poważnych powikłań. Wszelkie działania podjęte w pierwszych minutach mają zwykle najważniejsze znaczenie dla zdrowia chorego, dlatego szybka reakcja jest absolutnie niezbędna.
Preparaty
Podsumowanie
Zawał serca to poważny stan, który może wystąpić nagle i prowadzić do uszkodzenia mięśnia sercowego. Zatem jak rozpoznać zawał i jak postępować? Objawy, takie jak ucisk w klatce piersiowej, duszność czy kołatanie serca, powinny natychmiast wzbudzić czujność, skłaniając jednocześnie do wezwania pomocy lekarskiej. Ponadto należy pamiętać, że niemy zawał może przebiegać bez wyraźnych symptomów, co utrudnia jego wykrycie. W przypadku, gdy podejrzewasz zawał serca u siebie tudzież u innej osoby bądź jesteś w stanie rozpoznać zawał serca, szybka reakcja, np. podanie aspiryny, wezwanie karetki, a w razie potrzeby rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej, może uratować życie pacjenta.
Przebyty zawał serca, szczególnie niemy, może prowadzić do poważnych powikłań, typu niewydolność serca. Regularne badania EKG i kontrola zdrowia serca są najważniejsze w diagnostyce zawału, zwłaszcza u osób z grupy ryzyka, takich jak osoby starsze czy z chorobą wieńcową. Wczesne rozpoznanie i leczenie zawału serca zmniejsza ryzyko dalszych uszkodzeń serca i zwiększa szanse na pełną rekonwalescencję. Pamiętajmy, że każda minuta jest cenna, a szybka interwencja medyczna może zrobić różnicę.
Bibliografia
- Gajewski, P. Kardiologia praktyczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2019.
- Opolski, G. Choroby serca i naczyń: podstawy diagnostyki i leczenia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2021.
- Podolec, P. Choroba niedokrwienna serca i jej powikłania. Medycyna Praktyczna, Kraków, 2018.
- Szczeklik, A. Interna Szczeklika 2023: Podręcznik chorób wewnętrznych. Medycyna Praktyczna, Kraków, 2023.
- Trusz-Gluza, M. Diagnostyka i leczenie zawału serca. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków, 2020.
