Wymioty u dzieci i niemowląt są objawem, który może mieć wiele różnych źródeł. Najczęstszą przyczyną wymiotów jest zatrucie pokarmowe. Choć zazwyczaj nie są one powodem do nadmiernego zmartwienia, mogą niepokoić rodziców i opiekunów, zwłaszcza gdy występują nagle lub często się powtarzają. U najmłodszych pacjentów, zwłaszcza niemowląt, układ pokarmowy jest jeszcze w trakcie dojrzewania, co czyni go bardziej wrażliwym na różne bodźce. Wymioty mogą być wywołane zarówno przez łagodne dolegliwości, takie jak przejedzenie, chorobę lokomocyjną, czy refluks żołądkowo-przełykowy, jak i poważniejsze schorzenia, w tym ciężkie infekcje wirusowe, alergie na białko mleka krowiego, a nawet wady wrodzone. Zrozumienie przyczyn wymiotów jest kluczowe dla prawidłowej oceny stanu zdrowia dziecka i podjęcia odpowiednich kroków diagnostycznych oraz terapeutycznych.
Kluczowe punkty
- Wymioty u najmłodszych nie są powodem do niepokoju, jeżeli występują sporadycznie i nie trwają długo. W momencie ich występowania należy jednak obserwować stan zdrowia dziecka, aby nie przeoczyć innych objawów.
- Ulewanie u niemowlaków nie jest tym samym, czym są wymioty. Te określenia nie opisują tego samego zjawiska.
- Najczęściej występującym efektem ubocznym podczas wymiotów jest odwodnienie oraz ogólne osłabienie odczuwane przez dziecko. W tym czasie ważne jest nawadnianie.
- Gdy u dziecka występują wymioty dieta powinna opierać się na lekkostrawnych potrawach jedzonych małymi porcjami.
Ulewanie a wymioty u niemowląt
Ulewanie i wymioty u noworodków są często mylonymi pojęciami, chociaż różnią się one zarówno w przyczynach, jak i charakterze. Ulewanie jest procesem fizjologicznym, który występuje u większości niemowląt w pierwszych miesiącach życia. Polega ono na cofnięciu niewielkiej ilości pokarmu z żołądka do przełyku i dalej do ust, często po karmieniu. Dzieje się to zazwyczaj bez wysiłku, nie towarzyszą temu skurcze żołądka ani gwałtowne wydalanie treści pokarmowej. Wynika to głównie z niedojrzałości przewodu pokarmowego niemowlęcia, zwłaszcza mięśnia zwieracza dolnego przełyku, który jeszcze nie działa w pełni prawidłowo. Zazwyczaj ulewanie ustępuje samoistnie między 6 a 12 miesiącem życia dziecka.
Natomiast wymioty to gwałtowne wyrzucenie treści żołądkowej, wynikające z aktywnych silnych skurczów mięśni brzucha oraz żołądka, co prowadzi do wydalenia pokarmu z większą siłą. Mogą one być objawem różnych dolegliwości, nietolerancji pokarmowych bądź chorób współistniejących. Niepokojące są wówczas, gdy dziecko ma mniej niż 6 miesięcy i wymiotuje kilka razy dziennie. Chlustające wymioty u noworodka lub niespełna rocznego malucha powinny zaś zostać natychmiast zgłoszone do pediatry. Są one bowiem jednym z głównych objawów przerostowego zwężenia odźwiernika.
W przypadku ulewania nie ma potrzeby szczególnego niepokoju, o ile noworodek nie traci na masie ciała i nie ma przy tym innych objawów, takich jak bóle brzucha czy utrata apetytu. Zjawisko to można łagodzić poprzez odpowiednie techniki karmienia, jak np. trzymanie dziecka w pozycji pionowej przez pewien czas po karmieniu, unikanie przekarmiania oraz częstsze, ale mniejsze posiłki.
Jednak nawracające i nasilone wymioty, zwłaszcza połączone z objawami odwodnienia organizmu (suchość w ustach, brak łez, mała ilość mokrych pieluszek), mogą wymagać skonsultowania się z lekarzem.
Kiedy wymioty u dzieci powinny zaniepokoić rodziców? Przy jakich objawach zgłosić się do lekarza?
Wymioty to częsta dolegliwość, która zwłaszcza u małego dziecka, bardzo podrażnia przełyk i jamę ustną. U maluchów mogą być spowodowane różnymi, zazwyczaj niegroźnymi przyczynami, jak przejedzenie, refluks żołądkowo-przełykowy czy łagodna infekcja wirusowa. Niemniej jednak, w niektórych sytuacjach wymioty mogą sygnalizować poważniejszy problem zdrowotny, wymagający szybkiej interwencji pediatry lub innego specjalisty. Rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę na poniższe objawy, które mogą towarzyszyć wymiotom i wskazywać na konieczność udania się do lekarza:
- Odwodnienie - obserwujemy je przy nawracajacych wymiotach, które trwają długo. Szczególnie narażone na odwodnienie są noworodki i niemowlęta. Objawy odwodnienia obejmują: suchość w ustach, płacz bez łez, mała ilość mokrych pieluszek lub rzadkie oddawanie moczu u starszych dzieci, zapadnięte oczy lub ciemiączko (miękka część głowy u niemowląt).
- Krew w wymiotach u dziecka - jeśli dziecko wymiotuje treścią zabarwioną na zielono (żółć) lub widoczne są ślady krwi w wymiocinach, może to sugerować poważne zaburzenie w układzie pokarmowym, takie jak niedrożność jelit lub uszkodzenie błony śluzowej.
- Silny ból brzucha - gdy obok wymiotów pojawi się silny, uporczywy ból brzucha, może to świadczyć o ostrych schorzeniach, takich jak zapalenie wyrostka robaczkowego czy skręt jelit, które wymagają natychmiastowej interwencji.
- Wymioty po urazie głowy - wymioty pojawiające się po uderzeniu w głowę mogą być objawem wstrząśnienia mózgu lub innych urazów wewnątrzczaszkowych. W takim przypadku konieczna jest pilna konsultacja lekarska.
- Brak przyrostu masy ciała lub utrata wagi - jeśli dziecko przestaje przybierać na wadze, traci na wadze lub wymioty są przewlekłe i utrudniają odżywianie, może to wskazywać na poważniejsze problemy, takie jak przewlekłe choroby układu pokarmowego.
- Wysoka gorączka i osłabienie - w przypadku, gdy razem z wymiotami pojawi się wysoka gorączka, znaczne osłabienie, ospałość lub apatia, może to sugerować ciężką infekcję wirusową lub bakteryjną, taką jak zapalenie opon mózgowych lub sepsa.
- Objawy neurologiczne - kiedy wraz z wymiotami dostrzegasz objawy neurologiczne, takie jak senność, sztywność karku, drgawki czy problemy z widzeniem, może to wskazywać na poważne zaburzenia, które wymagają natychmiastowej oceny medycznej.
Szybka reakcja na niepokojące objawy jest kluczowa, aby rozpoznać i leczyć ewentualne poważne schorzenia, które mogą zagrażać zdrowiu dziecka. W tym celu konieczna może się okazać dalsza, specjalistyczna diagnostyka. Rozpoczyna się ją najczęściej od podstawowego badania usg jamy brzusznej i wymaga to z pewnością okazania dziecku wsparcia oraz poczucia bezpieczeństwa.
Odwodnienie, jako główny objaw przy biegunce i wymiotach u dzieci i niemowląt
Odwodnienie to jedno z głównych i najgroźniejszych zagrożeń dla zdrowia, które jest spowodowane biegunką i wymiotami. Występuje u dzieci, ale również u dorosłych. Ze względu na małą masę ciała oraz szybkość, z jaką tracą wodę, noworodki i małe dzieci są szczególnie narażone na szybkie odwodnienie. Jest to stan, w którym organizm wydala więcej płynów, niż jest w stanie uzupełnić. Ponadto dzieci z biegunką i wymiotami, zwłaszcza jeśli są przy tym gorączkujące, bardzo szybko tracą elektrolity, co może prowadzić do groźnych powikłań.
W przypadku odwodnienia dziecka kluczowe jest uzupełnianie utraconych płynów. Stosuje się wówczas doustne preparaty nawadniające, które zawierają odpowiednie proporcje soli i cukrów, pozwalając na szybsze wchłanianie wody w jelitach. Niemowlęta karmione piersią powinny być częściej przystawiane do piersi, a w przypadku starszych dzieci ważne jest unikanie słodkich napojów czy soków, które mogą pogłębiać odwodnienie. W cięższych przypadkach, zwłaszcza gdy dziecko nie jest w stanie przyjmować płynów doustnie, może być konieczne nawadnianie dożylne w szpitalu.
Domowe sposoby na wymioty i nudności u dziecka
Jeżeli Twoje dziecko zwraca lub ma nudności, a stan ten nie jest spowodowany urazem głowy, alergiami pokarmowymi czy też innymi współistniejącymi dolegliwościami powodującymi wymioty możesz dość szybko ulżyć maluchowi. Poniżej przedstawiamy kilka skutecznych metod, które jako rodzic możesz wykorzystać w zaciszu domowym:
- Odpowiednie nawodnienie - po wymiotach organizm traci nie tylko wodę, ale również cenne elektrolity, takie jak sód i potas. Są one kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania. W naszej aptece internetowej dostępne są elektrolity w proszku, tabletkach i płynie , które zawierają odpowiednią ilość minerałów, soli i glukozy, co pomaga szybko uzupełnić straty tych substancji. Pamiętaj, że gdy dziecko wymiotuje, należy podawać mu małe ilości wody lub herbatki co 10-15 minut, aby uniknąć gwałtownego wypijania dużych ilości płynów, co mogłoby sprowokować kolejne wymioty.
- Imbir dodany do wody lub herbaty - jest naturalnym środkiem przeciwwymiotnym, który pomaga w łagodzeniu nudności. Działa kojąco na żołądek i układ trawienny. Należy jednak pamiętać, że imbir nie jest zalecany dla dopiero narodzonych, a nawet kilkumiesięcznych dzieci, ponieważ ich układ pokarmowy jest zbyt wrażliwy.
- Rumianek - działa kojąco na przewód pokarmowy, łagodzi stany zapalne i ma właściwości uspokajające. Słaba herbatka z rumianku może pomóc w łagodzeniu nudności i uspokajaniu żołądka. Może być podawana starszym dzieciom w małych porcjach, szczególnie po zakończeniu epizodów wymiotów.
- Unikanie ciężkich posiłków - gdy dziecko odczuwa nudności, ważne jest, aby nie podawać mu ciężkostrawnych, tłustych i pikantnych potraw, które mogą nasilać objawy. Zamiast tego należy oferować małe, lekkie posiłki, które łatwiej się trawią.
- Podtrzymywanie pozycji półleżącej - po epizodzie wymiotów warto utrzymywać dziecko w pozycji półleżącej, aby zminimalizować ryzyko cofania się treści żołądkowej do przełyku, co może wywoływać dalsze nudności i dyskomfort.
- Świeże powietrze i spokój - czasami nudności mogą być wywołane stresem lub napięciem emocjonalnym. Uspokajanie dziecka i zapewnienie mu cichego, spokojnego otoczenia może pomóc w złagodzeniu objawów. Delikatne otwarcie okna, aby wpuścić świeże powietrze, może również przynieść ulgę.
- Aromaterapia - niektóre zapachy, jak np. aromat mięty pieprzowej, mogą pomóc w łagodzeniu nudności. W przypadku starszych dzieci można spróbować delikatnej inhalacji miętowej poprzez umieszczenie kropli olejku eterycznego miętowego na chusteczce lub w dyfuzorze z wodą. Trzeba jednak zachować ostrożność, aby zapach nie był zbyt intensywny, co mogłoby zintensyfikować objawy, zamiast je zniwelować.
Warto obserwować dziecko, a jeśli dokuczliwe dolegliwości nie ustępują lub nasilają się, należy jak najszybciej zwrócić się do pediatry.
Preparaty
Podsumowanie
Wymioty mogą być objawem zwykłego zatrucia pokarmowego lub innych, zazwyczaj niegroźnych dolegliwości. Niekiedy jednak mogą sygnalizować poważniejsze problemy zdrowotne. Rodzice powinni być szczególnie czujni, gdy obok wymiotów u dziecka występują: odwodnienie (suchość w ustach, mała ilość mokrych pieluszek, zapadnięte oczy), obecność krwi lub żółci w wymiocinach, silny ból brzucha, wymioty po urazie głowy, brak przyrostu masy ciała, wysoka gorączka czy objawy neurologiczne (senność, drgawki). W takich sytuacjach konieczne jest jak najszybsze skontaktowanie się z lekarzem. Szybka diagnoza i odpowiednie leczenie mogą zapobiec poważnym komplikacjom i zapewnić dziecku bezpieczny powrót do zdrowia.
Bibliografia
- McEwen T., Zrozumieć wymioty. Przewodnik po problemach żołądkowych u dzieci.
- Chavkin R., Poradnik zdrowia dziecka.
- Phillips S., Dziecięce dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
- Złotnicka B., Choroby dzieci i młodzieży.
- Korczak J., Dziecko w rodzinie. Przewodnik dla rodziców.
