Żywokost (Symphytum) to roślina, która od wieków jest ceniona za swoje liczne właściwości lecznicze i ogrodnicze. Jednym z najczęściej uprawianych gatunków tej rośliny jest żywokost rosyjski (Symphytum x uplandicum), który zyskuje na popularności nie tylko w ogrodach ozdobnych, ale również jako surowiec do produkcji naturalnych nawozów, takich jak gnojówka z żywokostu. Przyjrzyjmy się różnicom między żywokostem lekarskim a rosyjskim, omówimy zasady uprawy żywokostu, a także dowiemy się, dlaczego warto mieć go w swoim ogrodzie.
Kluczowe punkty
- Żywokost lekarski (Symphytum officinale) jest bardziej znany z właściwości leczniczych, natomiast żywokost rosyjski (Symphytum x uplandicum) ma wyższą zawartość potasu i azotu, co czyni go doskonałym surowcem do produkcji naturalnych nawozów.
- To bogaty w potas i azot naturalny nawóz, idealny dla roślin takich jak pomidory, papryka czy bakłażan. Łatwo przygotować ją samodzielnie, fermentując liście żywokostu w wodzie w proporcji 1:10.
- To roślina wieloletnia, która rośnie w różnych typach gleby, preferując stanowiska umiarkowanie nasłonecznione. Łatwo ją rozmnażać z sadzonek, a jej szybki wzrost zapewnia regularny dostęp do surowca na gnojówkę.
- Przyciąga owady zapylające, wzbogaca glebę i wspomaga bioróżnorodność. Idealny dla ekologicznego ogrodnictwa.
Czym różni się żywokost lekarski od rosyjskiego
Żywokost lekarski (Symphytum officinale) i rosyjski to dwa różne gatunki tej samej rośliny, jednak cechy, które je odróżniają, mają kluczowe znaczenie dla ich zastosowania w ogrodzie. Żywokost lekarski (Symphytum officinale) jest bardziej znany z właściwości leczniczych. Zawiera alkaloidy pirolizydynowe, które mają działanie przeciwzapalne, a preparaty z żywokostu stosuje się na stłuczenia, stany zapalne i owrzodzenia. Roślina ta, często znajduje się w składzie leków na ból mięśni, stawów i kości. Korzeń żywokostu lekarskiego wykorzystywany jest w medycynie ludowej jako surowiec zielarski. W ogrodzie jest mniej popularny jako nawóz, ponieważ jego skład chemiczny nie jest tak bogaty w potas jak żywokost rosyjski.
Żywokost rosyjski (Symphytum x uplandicum) jest hybrydą, która charakteryzuje się wyższą zawartością potasu i azotu niż jego lekarski kuzyn. To właśnie ta cecha sprawia, że jest on idealnym surowcem do produkcji naturalnego nawozu, jakim jest gnojówka z żywokostu. Żywokost rosyjski ma także mocniejsze, bardziej rozbudowane korzenie i większe liście, które można regularnie ścinać do produkcji gnojówki. Jego kwiaty mogą różnić się kolorem – od fioletowych po niebieskie – co dodaje mu wartości ozdobnej.
Uprawa żywokostu rosyjskiego
Żywokost rosyjski to roślina wieloletnia, która nie wymaga specjalnych warunków uprawowych. Jest wyjątkowo łatwy w hodowli i może rosnąć w różnych typach gleby, choć preferuje stanowiska umiarkowanie nasłonecznione i żyzne gleby. Najlepiej wysiewać nasiona żywokostu wprost do gruntu wiosną, gdy temperatura gleby jest już dostatecznie ciepła.
Warto zwrócić uwagę, że żywokost rosyjski rozrasta się bardzo intensywnie, dlatego dobrze jest uprawiać go w wyznaczonym miejscu, aby nie zdominował innych roślin w ogrodzie. Sadzonki żywokostu można pozyskać poprzez podział korzeni lub zakup w szkółkach ogrodniczych. Regularne ścinanie liści i pędów sprzyja bujniejszemu wzrostowi.
Roślina ta kwitnie od maja do lipca, a jej kwiaty przyciągają pszczoły i inne owady zapylające, co czyni ją cennym elementem bioróżnorodności w ogrodzie. W pierwszym roku od zasadzenia można spodziewać się umiarkowanego wzrostu, ale w kolejnych latach żywokost rosyjski osiągnie pełny potencjał, produkując obfitość liści.
Zastosowanie gnojówki z żywokostu rosyjskiego
Gnojówka z żywokostu rosyjskiego to jeden z najlepszych naturalnych nawozów, jakie możemy wyprodukować we własnym ogrodzie. Jest bogata w potas, azot oraz inne cenne substancje odżywcze, które wspierają rozwój roślin w różnych stadiach wzrostu. Warto wiedzieć, że zawartość potasu w gnojówce z żywokostu jest nawet kilka razy wyższa niż w tradycyjnym oborniku bydlęcym, co czyni ją idealnym nawozem do warzyw takich jak pomidory, papryka, bakłażan oraz rośliny ozdobne.
Jak przygotować gnojówkę z żywokostu?
Przygotowanie gnojówki z żywokostu jest bardzo proste. Oto sposób krok po kroku:
- Zbierz liście i pędy żywokostu rosyjskiego, najlepiej przed jego kwitnieniem, gdy roślina jest pełna cennych substancji.
- Liście żywokostu zalej wodą w proporcji 1:10 – jedna część żywokostu na dziesięć części wody.
- Pozostaw mieszankę na około 2-4 tygodnie, mieszając ją co kilka dni. Gnojówka będzie gotowa, gdy zacznie mieć kolor herbaty i przestanie wydzielać intensywny zapach fermentacji.
- Rozcieńcz gnojówkę przed użyciem, stosując rozcieńczenie w proporcji 1:10, czyli jedna część gnojówki na dziesięć części wody.
Gotową gnojówkę można stosować do podlewania roślin, zwłaszcza tych, które wymagają dużej ilości potasu, jak pomidory, papryka, bakłażan czy rośliny ozdobne.
Dlaczego warto uprawiać żywokost rosyjski w ogrodzie?
- Bogate źródło potasu – Gnojówka z żywokostu rosyjskiego dostarcza roślinom dużą ilość potasu, co poprawia ich wzrost i owocowanie. Rośliny takie jak pomidory czy papryka potrzebują potasu w dużych ilościach, aby wydać zdrowe, obfite plony.
- Naturalny nawóz – Żywokost rosyjski to jedno z najlepszych źródeł naturalnego nawozu. Jest łatwy do uprawy i nie wymaga dużych nakładów pracy. Gnojówka z żywokostu może zastąpić sztuczne nawozy, co jest korzystne dla środowiska.
- Wieloletnia bylina – Żywokost rosyjski jest rośliną wieloletnią, co oznacza, że raz posadzony, będzie dostarczał materiału na gnojówkę przez wiele lat. Nie wymaga częstego przesadzania ani szczególnej pielęgnacji.
- Zwalczanie szkodników – Gnojówka z żywokostu, podobnie jak gnojówka z pokrzywy, ma właściwości wspomagające naturalne zwalczanie szkodników.
- Ozdobna roślina – Oprócz swoich wartości nawozowych, żywokost rosyjski to także roślina ozdobna, która pięknie prezentuje się na rabatach, szczególnie w czasie kwitnienia.
Zastosowania żywokostu
Oprócz produkcji nawozów, żywokost ma długą historię zastosowania w medycynie naturalnej, szczególnie w leczeniu różnych dolegliwości skórnych i urazów. Najczęściej wykorzystywanym surowcem są korzenie oraz liście żywokostu, które zawierają cenne substancje aktywne, takie jak alantoina, śluzy roślinne, garbniki oraz alkaloidy pirolizydynowe.
Alantoina to kluczowy składnik żywokostu, który wspomaga proces regeneracji tkanek, przyspieszając gojenie ran, oparzeń, stłuczeń oraz owrzodzeń. Substancja ta działa zmiękczająco na skórę i stymuluje odbudowę komórek, co sprawia, że preparaty z żywokostu są często stosowane w leczeniu drobnych ran, skaleczeń oraz blizn. Dzięki tym właściwościom alantoina pomaga w regeneracji uszkodzonego naskórka, przyspieszając proces gojenia i zmniejszając ryzyko powstawania blizn.
Śluzy roślinne zawarte w żywokoście mają działanie łagodzące, co sprawia, że stosowane miejscowo preparaty na bazie żywokostu przynoszą ulgę w przypadkach stanów zapalnych skóry, owrzodzeń czy odleżyn. Żywokost tworzy na skórze ochronną powłokę, która zapobiega utracie wilgoci i chroni rany przed infekcjami.
Garbniki natomiast działają przeciwzapalnie, ściągająco i antybakteryjnie, co wspomaga proces oczyszczania ran i zapobiegania rozwojowi zakażeń. Z tego względu okłady z żywokostu były tradycyjnie stosowane przy owrzodzeniach, trudno gojących się ranach oraz w leczeniu żylaków i hemoroidów.
Jednak z uwagi na obecność alkaloidów pirolizydynowych, które mogą być toksyczne w przypadku długotrwałego stosowania wewnętrznego, żywokost powinien być stosowany ostrożnie, szczególnie jeśli chodzi o preparaty doustne. Współczesna medycyna zaleca raczej jego zewnętrzne użycie w formie maści, żeli czy okładów.
W tradycyjnej medycynie naturalnej preparaty z żywokostu wykorzystywano także do łagodzenia bólu reumatycznego i bólu stawów. Miejscowe stosowanie maści z wyciągiem z korzenia żywokostu przynosiło ulgę w przypadkach zapalenia stawów, stanów zapalnych mięśni oraz bólów pleców. Dzięki działaniu przeciwzapalnemu i regeneracyjnemu, żywokost może wspomagać także leczenie kontuzji sportowych, takich jak skręcenia czy naciągnięcia mięśni.
Preparaty
Podsumowanie
Żywokost rosyjski to roślina, którą warto mieć w każdym ogrodzie. Nie tylko dostarcza naturalnego nawozu w postaci gnojówki, ale również wzbogaca glebę w cenne substancje odżywcze, wspomaga bioróżnorodność, a także pełni rolę rośliny ozdobnej. Łatwość uprawy i wszechstronność zastosowań sprawiają, że kilka sadzonek żywokostu może przynieść wiele korzyści zarówno dla warzyw, jak i roślin ozdobnych. Gnojówka z żywokostu to doskonałe uzupełnienie ekologicznego ogrodnictwa, które pozwala na zdrowy i bujny rozwój roślin.
Bibliografia:
- "Żywokost lekarski – właściwości lecznicze i zastosowanie", deccoria.pl.
- "Gnojówka z żywokostu: Przygotowanie i zastosowanie",
