Infekcje intymne to jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych, z jakimi zgłaszają się kobiety do lekarza ginekologa. Stany zapalne pochwy i sromu wpływają negatywnie na jakość życia. Są źródłem dyskomfortu oraz czasowej niedyspozycji. Nieleczone infekcje intymne mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia. Stanowią szczególne zagrożenie dla zdrowia kobiet w ciąży oraz rozwijającego się płodu. Jak leczyć infekcje intymne?
Infekcje intymne – skąd się biorą?
Infekcje intymne rozwijają się w obrębie narządów płciowych, najczęściej pochwy oraz sromu. Przyczyną jest zwykle zaburzenie równowagi w biocenozie narządów rodnych. Co to oznacza? Głównym składnikiem mikroflory pochwy są pałeczki kwasu mlekowego – Lactobacillus, które pełnią rolę ochronną przed infekcjami powodowanymi przez drobnoustroje chorobotwórcze. Są odpowiedzialne także za utrzymanie prawidłowego, to znaczy kwaśnego pH pochwy, na poziomie 4-4,5 . Pałeczki kwasu mlekowego produkują również laktocynę oraz nadtlenek wodoru, które likwidują drobnoustroje chorobotwórcze. Na równowagę mikroflory narządów rodnych wpływa także nabłonek pochwy oraz wydzielina pochwową. Komórki nabłonka pochwy podlegają regulacji hormonalnej – głównie estrogenów. Ich poziom ma wpływ zarówno na liczebność pałeczek mlekowych jak i na podatność nabłonka na uszkodzenia przez czynniki zewnętrzne.
Zaburzenie równowagi biocenozy pochwy ułatwia osiedlanie się drobnoustrojów chorobotwórczych. Do czynników sprzyjających rozwojowi infekcji intymnej należy:
- zaburzenia równowagi hormonalnej – ciąża, menopauza, menstruacja;
- stosowanie antykoncepcji;
- zbyt obcisła bielizna;
- niewłaściwa higiena okolic intymnych;
- antybiotykoterapia;
- duża aktywność seksualna;
- nieużywanie prezerwatyw;
- obniżona odporność;
- cukrzyca;
- palenie tytoniu.
Infekcje intymne mogą być wywoływane przez bakterie, grzyby oraz pasożyty i wirusy.
Infekcje intymne o podłożu bakteryjnym
Skąd biorą się infekcje intymne o podłożu bakteryjnym? Za ich rozwój odpowiedzialne są w głównej mierze bakterie beztlenowe, które w warunkach fizjologicznych stanowią jedynie 5% mikroflory. Pod wpływem niekorzystnych czynników, może dojść do zaburzenia równowagi i wzrostu namnażania beztlenowców. Przez nadmierny rozwój organizmy te zastępują bakterie Lactobacillus, czefo konsekwencją jest podwyższenie pH pochwy. Prowadzi to do rozwoju zapalenia o podłożu bakteryjnym. Za większość infekcji odpowiada bakteria Gardnerella vaginalis. Infekcje intymne o podłożu bakteryjnym wymagają wdrożenia skutecznego leczenia. Zaniechanie odpowiednich działań może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak stan zapalny miednicy. Szczególnie niebezpieczne są infekcje kobiet w ciąży. Działanie chorobotwórczych bakterii może prowadzić do przedwczesnego porodu, a także zapalenia błon płodowych i łożyska. Ma również negatywny wpływ na prawidłowy rozwój płodu.
Jakie są objawy infekcji intymnych o podłożu bakteryjnym?
Wśród najczęściej występujących objawów obserwuje się:
- upławy w postaci kremowej, gęstej wydzieliny z pochwy, o charakterystycznym, nieprzyjemnym zapachu (rybim);
- ból;
- pieczenie;
- obrzęk błony śluzowej.
Warto zaznaczyć, że u około 50% kobiet bakteryjna waginoza przebiega bezobjawowo.
W jaki sposób diagnozuje się infekcje intymne o podłożu bakteryjnym?
W przypadku zauważenia niepokojących objawów należy udać się na badanie do lekarza ginekologa. Właściwa diagnostyka opiera się na przeprowadzeniu wywiadu z pacjentką, z którego lekarz dowie się o objawach oraz na badaniu przedmiotowym. Dodatkowo lekarz może pobrać wymaz z pochwy i zlecić wykonanie antybiogramu. Dzięki temu może określić rodzaj bakterii odpowiedzialny za zakażenie. Pozwoli to również na dobór odpowiedniego leku przeciwbakteryjnego.
W jaki sposób leczy się infekcje intymne o podłożu bakteryjnym?
Podstawą leczenia infekcji intymnych o podłożu bakteryjnym jest wdrożenie leczenia przeciwbakteryjnego, w tym antybiotyków i chemioterapeutyków. Leki te są wydawane głównie na receptę. Istotne jest przyjęcie wszystkich przepisanych tabletek. Przedwczesne przerwanie kuracji doprowadzi do nawrotu infekcji. Środowisko eksperckie zwraca jednak uwagę na coraz mniejszą skuteczność terapii antybiotykami w odpowiedzi na rosnącą oporność bakterii. Dlatego też wskazuje się na zastosowanie leków przeciwbakteryjnych z innych grup:
- bakterii kwasu mlekowego;
- jodopowidonu;
- poliheksametylenu biguanidu;
- chlorku dekwaliny;
- chlorheksydyny;
- jonów srebra.
Infekcje intymne o podłożu grzybiczym
Za infekcje intymne o podłożu grzybiczym odpowiadają głównie drożdżaki Candida albicans. U podłoża rozwoju stanu zapalnego pochwy i sromu leży zaburzenie właściwej równowagi mikroflory. Wyróżnia się dwie postaci kandydozy narządów płciowych: zakażenia niepowikłane (sporadyczne) oraz powikłane (nawracające). O postaci nawrotowej kandydozy sromu i pochwy można mówić, gdy wystąpią 3 objawowe epizody choroby w przeciągu dwunastu miesięcy. Drożdżycy sprzyja w szczególność długotrwała antybiotykoterapia, cukrzyca, przyjmowanie leków immunosupresyjnych oraz otyłość. Również kobiety w ciąży są bardziej narażone na infekcje grzybicze okolic intymnych, z uwagi na zmiany zachodzące w narządach rodnych.
Jakie są objawy infekcji intymnych o podłożu grzybiczym?
Wśród najczęściej występujących objawów obserwuje się:
- ból pochwy i warg sromowych;
- obrzęk;
- zaczerwienienia;
- świąd;
- serowate upławy;
- uczucie suchości;
- dyskomfort w czasie oddawania moczu;
- dyskomfort podczas stosunku.
W jaki sposób diagnozuje się infekcje intymne o podłożu grzybiczym?
W przypadku złego samopoczucia oraz wystąpienia charakterystycznych objawów należy skonsultować z lekarzem ginekologiem. Rozpoznanie opiera się na przeprowadzeniu wywiadu z pacjentką oraz na badaniu przedmiotowym. Dodatkowo lekarz może pobrać wymaz z pochwy i zlecić wykonanie antybiogramu. Dzięki temu można określić rodzaj drobnoustroju chorobotwórczego i wdrożyć odpowiednie leczenie.
W jaki sposób leczyć się infekcje intymne o podłożu grzybiczym?
Schemat leczenia infekcji intymnych o podłożu grzybiczym zależy od rodzaju zakażenia. W przypadku infekcji o charakterze niepowikłanym zaleca się stosowanie miejscowych leków przeciwgrzybiczych – natamycyny, nystatyny, klotrimazolu w postaci kremu, maści lub globulek oraz leków doustnych. Leczenie trwa kilka dni. Leczenie infekcji nawrotowych wymaga dłuższego leczenia przeciwgrzybiczego, zarówno miejscowego jak i ogólnoustrojowego. Jego schemat jest uzależniony od stanu pacjentki. Wśród najczęściej stosowanych leków doustnych wymienia się ketokonazol, itrakonazol, flukonazol. Infekcje intymne o zakażeniu grzybiczym mogą okazać się niebezpieczne dla kobiet w ciąży oraz prawidłowego rozwoju płodu. W leczeniu ciężarnych stosuje się jedynie miejscowe leki o działaniu przeciwgrzybiczym.
Jak zmniejszyć ryzyko infekcji intymnych?
Profilaktyka infekcji intymnych opiera się na unikaniu czynników predysponujących do zaburzenia równowagi mikroflory. W aptekach są również dostępne preparaty wspierające ochronę przed zakażeniami drobnoustrojami chorobotwórczymi. Należą do nich probiotyki szczepów Lactobacillus, podawane doustnie lub dopochwowo. Warto również zadbać o prawidłową higienę i używać odpowiednich produktów do mycia okolic intymnych. Preparaty te powinny wspierać zachowanie prawidłowego pH pochwy, tj. na poziomie 4-4,5.
Bibliografia:
- Miller M, Nawrotowe zapalenie sromu i pochwy – porady dotyczące leczenia. Ginekologia po Dyplomie. 2014; 16: 59-68
- Miotła P. Praktyczne aspekty leczenia bakteryjnej waginozy oraz zakażeń pochwy o nieznanej etiologii – rola terapii skojarzonej. Ginekologia po Dyplomie. 2022/05 (dostęp 29.03.2024)
- Stanowisko zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w sprawie leczenia ostrego i nawrotowego grzybiczego zapalenia pochwy i sromu – stan wiedzy na 2008 rok. Ginekologia Polska. 2008; 79: 638-652
- Kamiński K. Standardowe i alternatywne terapie infekcji pochwy – wybór leku zmniejszającego częstość nawrotów. Ginekologia po Dyplomie. 2022/01 (dostęp 29.03.2024)
