Przyszłe i świeżo upieczone mamy przywiązują dużą wagę do sposobu odżywiania. Chcą dostarczyć tego co najlepsze swojemu maluchowi zarówno w okresie prenatalnym jak i w czasie karmienia piersią. Na rynku dostępnych jest wiele preparatów, których stosowanie ma na celu uzupełnienie diety przyszłej lub młodej mamy w witaminy i minerały. Czym kierować się wybierając suplementy diety w ciąży i karmiących czasie karmienia piersią? Jakie składniki są rekomendowane na poszczególnych etapach ciąży?

Jakie witaminy w ciąży należy uzupełniać?

Na początku warto zaznaczyć, że podstawą żywienia przyszłej mamy jest zbilansowana i zróżnicowana dieta. To pożywienie powinno dostarczyć wszystkich niezbędnych makro- i mikoelementów, a także innych, ważnych składników odżywczych. Nie mniej jednak znając zwyczaje żywieniowe polskiego społeczeństwa, trudności z przyjmowaniem pokarmów na początku ciąży ze względu na nudności, a także mając na uwadze wzrost zapotrzebowania na niektóre składniki odżywcze w ciąży oraz ich wpływ na rozwój dziecka, Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiP) rekomenduje suplementację niektórych z nich. Zatem jakie składniki odżywcze w ciąży należy uzupełniać? 

Kwas foliowy i aktywne formy folianów w ciąży 

Kobiety w okresie rozrodczym powinny suplementować kwas foliowy w ilości 0,4 mg na dobę. Można przyjąć, że od początku ciąży aż do zakończenia karmienia piersią ilość ta wzrasta nawet do 0,8 mg dziennie. Składnik ten jest niezwykle ważny m.in. dla rozwoju układu nerwowego dziecka i odgrywa szczególną rolę już w pierwszych tygodniach ciąży. Do zamknięcie cewy nerwowej, co stanowi początek kształtowania się struktur centralnego układu nerwowego (mózgu i rdzenia kręgowego), dochodzi około 5 tygodnia ciąży, czyli w czasie kiedy wiele kobiet nie jest jeszcze świadomych bycia(?) ciąży. Stąd zalecenia PTGiP dotyczą suplementacji kwasu foliowego już przed ciążą w celu wysycenia organizmu tym składnikiem. Istotna jest również suplementacja aktywnej formy folianów, szczególnie u kobiet z wolniejszym metabolizmem kwasu foliowego, co, jak wskazują wyniki badań, dotyczy to co drugiej Polki.

Żelazo w ciąży

Dzienne zapotrzebowanie na żelazo kobiet dorosłych w okresie przedmenopauzalnym wynosi około 18 mg. Jest to ilość, którą można zaspokoić codzienną dietą. W ciąży zapotrzebowanie na ten pierwiastek znacznie wzrasta: o ok. 1 mg na dobę w I trymestrze ciąży i o ok. 7,5 mg w III trymestrze. Dzieje się tak ze względu na większe zapotrzebowanie intensywnie rosnącego płodu oraz powiększającą się macicę. Należy mieć na uwadze, że zarówno nadmierna, jak i niedostateczna podaż żelaza w diecie może wpływać negatywnie na rozwój płodu i przebieg ciąży. Jak wskazują eksperci PTGiP od II trymestru ciąży dopuszcza się suplementację żelazem w ilości do 30 mg na dobę. W przypadku zwiększonego zapotrzebowania na ten pierwiastek lekarz może wdrożyć dedykowane preparaty z żelazem.

Jod w ciąży

To bardzo ważny składnik wpływający na funkcjonowanie tarczycy, w tym produkcję jej hormonów. One z kolei regulują funkcjonowanie wielu narządów i układów, wpływając na m.in. rozwój układu nerwowego, metabolizm, czynność układu sercowo-naczyniowego i wzrost kości. Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami PTGiP, w ciąży warto go suplementować w ilości 150-200 μg na dobę, jeśli nie ma ku temu przeciwwskazań.  

Witamina D dla kobiet w ciąży

Coraz więcej Polaków ma świadomość jak ważne jest uzupełnienie diety w witaminę D, tym bardziej że jedzenie tłustych ryb morskich, które są jej najlepszym źródłem, nie jest w naszym kraju powszechne Witamina D nie tylko wspiera odporność i układ kostny, ale także bierze udział w procesie podziału komórek, tak ważnym w okresie ciąży.. Przyszłe mamy powinny uzupełniać ten składnik w diecie sięgając po 2000 IU witaminy D na dobę od początku trwania ciąży. 

DHA w ciąży

Dobry suplement diety dla kobiet w ciąży powinien zawierać kwasy omega – 3, w tym najważniejszy kwas dokozaheksaenowy (DHA). Najlepszym źródłem tego składnika w diecie są tłuste ryby morskie (np. tuńczyk, łosoś, makrela), algi morskie i owoce morza. Nie są to jednak popularne produkty w menu Polek. 

Zapotrzebowanie na DHA wzrasta u kobiet w ciąży. Dzienne spożycie kwasów omega – 3 (DHA+EPA) w tym okresie powinno wynosić 250 mg. Odpowiada to spożyciu ryb morskich lub owoców morza 2 razy w tygodniu. 

Zatem ile DHA w ciąży należy suplementować?  Zgodnie z rekomendacjami PTGiP zaleca się uzupełnianie w diecie DHA w ilości minimum / przynajmniej 200 mg u wszystkich ciężarnych. W przypadku przyszłych mam, które spożywają ryby morskie rzadziej niż 2 razy w tygodniu można zwiększyć ilość suplementowanego DHA nawet do 600 mg. Natomiast ciężarne, u których występuje zwiększone ryzyko porodu przedwczesnego powinny stosować nawet 1000 mg DHA na dobę.

 

DHA w ciąży - dlaczego warto go suplementować?

Wzrost zapotrzebowania na DHA w ciąży to jedno, ale warto zastanowić się dlaczego składnik ten jest tak ważny w diecie przyszłej mamy. Działa on korzystnie zarówno na przebieg ciąży:

  • wpływa na czas trwania ciąży,
  • wpływa na masę urodzeniową dziecka.

Jak również rozwój płodu:

  • wpływa na prawidłowy rozwój układu nerwowego,
  • wspomaga narząd wzroku i pozwala zachować ostrość widzenia,
  • wpływa na rozwój psychomotoryczny dziecka po urodzeniu.

DHA to bardzo ważny składnik w diecie każdej ciężarnej. Warto rozpocząć jego suplementację już od początku ciąży, chociaż zapotrzebowanie dziecka na ten składnik jest najwyższe w III trymestrze oraz po narodzinach. Ekspercie PTGiP wskazują, że spożywanie ryb morskich może wiązać się z ryzykiem wprowadzania do organizmu toksycznych substancji, które mogą się kumulować w rybach drapieżny, m.in. metale ciężkie, dioksyny. Zatem jeśli brak jest dostępu do ryb z pewnego źródła, warto wybrać dobrej jakości produkty zawierające DHA, które zostały przebadane na obecność ww. zanieczyszczeń i potwierdzono ich bezpieczeństwo stosowania.

Jak właściwie dobrać preparat dla kobiet w ciąży?

Produkty dla kobiet w ciąży stanowią spory asortyment w magazynach aptecznych. Przyszła mama może mieć nie lada dylemat z wyborem odpowiedniego suplementu dla siebie. Na jakie aspekty warto zwrócić uwagę wybierając suplement dla ciężarnych?

  • Skład preparatu – czy zawiera on wszystkie wymienione wyżej składniki korzystnie wpływające na rozwój płodu, przebieg ciąży i są rekomendowane przez PTGiP. Ważne są też ilości poszczególnych składników w zalecanej dziennej porcji preparatu, tj.
  • kwas foliowy (w tym aktywna postać) - 800 μg 
  • żelazo - 30 mg
  • jod – 150-200 μg 
  • witamina D - 50 μg  (2000 j.m.)
  • DHA – 200 - 600 mg.
  • Dodatkowe składniki korzystnie wpływające na przebieg ciąży i rozwój płodu oraz wspierające organizm ciężarnej – dobrym przykładem są tutaj: cholina (wpływa na funkcjonowanie mózgu, funkcje poznawcze oraz pamięć u dziecka, a także funkcjonowanie wątroby i łożyska matki), laktoferyna (wykazuje działanie na układ odpornościowy) i imbir (łagodzi nudności i mdłości).
  • Skład preparatu powinien być dostosowany do zapotrzebowania matki i dziecka na poszczególnych etapach ciąży – witaminy dla kobiet planujących ciążę oraz na I trymestr powinny mieć nieco inny skład niż preparaty od 13. tygodnia ciąży (II, III trymestr) oraz dla kobiet karmiących piersią.
  • Składniki w dobrze przyswajalnych postaciach (połączeniach), np. mikrokapsułkowane żelazo, metylowa postać kwasu foliowego i witaminy B12, łączenie kwasów omega – 3: DHA + EPA.
  • Badania i certyfikaty potwierdzające spełnienie wymogów jakości, bezpieczeństwa oraz czystości mikrobiologicznej i toksykologicznej (m.in. zawartość metali ciężkich).

 

Produkty marki Prenatal – Sprawdź >> 

 

 

Suplementy dla karmiących piersią - DHA, witaminy i składniki mineralne

Karmienie piersią to najlepszy sposób żywienia noworodka, a później niemowlęcia. Dlatego jeśli jest możliwość warto karmić dziecko własnym mlekiem. Maluch znajdzie w nim wszystkie niezbędne dla wzrostu i rozwoju składniki odżywcze, w tym witaminy i składniki mineralne. Oczywiście w przypadku mam karmiących wzrasta zapotrzebowanie na niektóre z nich. PTGiP wskazuje na 5, które warto uzupełniać na etapie laktacji, tj. kwas foliowy, jod, żelazo, witamina D oraz DHA. Dla karmiących matek zapotrzebowanie na te składniki jest zbliżone do tego w III trymestrze. Dlatego często preparaty dla kobiety karmiącej piersią stanowią te same produkty, które młoda mama stosuje już od 13. tygodnia ciąży. Ważne, aby preparat miał odpowiednio skomponowany i zbilansowany skład.

W uzasadnianych przypadkach lekarz może zalecić stosowanie produktów zawierających dodatkowe składniki odżywcze, np. wapń, czy większą, niż zalecana przez PTGiP, ilość żelaza. Natomiast w przypadku wzmożonego wypadania włosów w po porodzie można uzupełniać dietę o składniki odżywiające ich struktury, dedykowane dla kobiet karmiących piersią , np. Vitapil mama.

Wybierając suplementy dla karmiących piersią warto kierować się tymi samymi standardami co sięgając po witaminy w ciąży - 1 trymestr, a także 2 i 3.

 

Właściwe żywienie kobiety w ciąży i w okresie laktacji to bardzo ważny aspekt zapewniający zdrowie matki i prawidłowy rozwój organizmu dziecka. Nie można go bagatelizować. Stąd też świadome Polki tak chętnie sięgają po suplementy diety dla ciężarnych i mam karmiących. Jak właściwie wybrać preparaty/suplementy diety dla kobiet w ciąży i mam karmiących? Przede wszystkim warto rozważnie podejść do tematu, porównać składy oraz zwracać uwagę informacje o jakości produktów (badania każdej partii produktu na zawartość zanieczyszczeń mikrobiologicznych i chemicznych, znaki jakości, GMP)

 

Bibliografia:

  1. Zimmer M. i inni; Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych; Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2020; 5 (4): 170-181.
  2. Wiesner A. i Paśko P.; Stosowanie suplementów u kobiet ciężarnych w świetle najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników; Farm Pol 2021, 77 (1): 40–47.
  3. Bazylko A.; Substancje roślinne, wskazania i przeciwwskazania do stosowania w czasie ciąży i przygotowania do porodu; Farm Pol 2010; 66(7): 478-483.
  4. Jiang X et al;  Trends in Endocrinology and Metabolism 2014;25(5):263-73.
  5. Zeisel SH; International Journal of Women’s Health 2013;5:193-99.
  6. Stoltzfus RJ et al.; Iron deficiency anaemia. WHO; Geneva: 2004. pp. 163-209.
  7. Lepanto MS et al.; Front. Immunol.2018; 9:2123.