W 2020 roku Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła pandemię COVID-19, która stanowiła globalne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Szacuje się, że w wyniku zakażenia wirusem SARS-CoV-2 zmarło blisko 7 mln chorych (licząc od początku pandemii). Wydarzenie to spowodowało zmianę w podejściu do zdrowia publicznego. W sezonie jesienno-zimowym zwiększa się również liczba zachorowań na grypę oraz infekcji RSV. Zarówno w jednym jak i w drugim przypadku może dojść do rozwoju ciężkiej infekcji dróg oddechowych. Wirus RSV jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci w wieku do 2. roku życia. Wirus SARS-CoV-2, podobnie jak wirus grypy oraz RSV w wyniku mutacji występuje w coraz to nowszych wariantach. Wczesne rozpoznanie zakażenia ma kluczowe znaczenie dla naszego zdrowia, a także dla zdrowia naszych najbliższych i społeczeństwa. Odpowiednio wcześnie postawiona diagnoza, pozwala na wdrożenie właściwego leczenia, zwiększając tym samym szanse na szybszy powrót do zdrowia. Zmniejsza to także ryzyko wystąpienia ewentualnych powikłań. W aptekach można zakupić tzw. testy combo, które pozwalają na wykrycie zakażenia – obecności antygenów wirusa SARS-CoV-2, grypy oraz RSV.

Grypa

Grypa to choroba zakaźna, którą wywołuje wirus grypy. Stanowi zespół objawów związanych z ostrą infekcją układu oddechowego. W Polsce sezon zachorowań na grypę przypada na okres od października do kwietnia. Czynnikiem etiologicznym jest wirus grypy typu A, B lub C. Typ A dzieli się na podtypy. Grypę sezonową najczęściej wywołują wirusy podtypów H1N1 i H3N2, w mniejszym stopniu wirusy grypy B. Wirusa grypy A charakteryzuje krótki okres wylęgania i tzw. duża zmienność antygenowa, która wiąże się z ryzykiem zachorowania każdego roku i koniecznością corocznego przyjmowania zaktualizowanych szczepionek. Okres wylęgania wirusa grypy trwa od 1 do 7 dni. Za okres zakaźności przyjmuje się u dorosłych 1 dzień przed wystąpieniem objawów oraz 3-5 dni po wystąpieniu objawów. Sytuacja inaczej wygląda u dzieci, które mogą zarażać nawet 10 dni po wystąpieniu pierwszych objawów. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Źródłem zakażenia jest osoba zainfekowana.

Objawy grypy

Wśród najczęstszych objawów grypy wymienia się:

  • gorączkę (temperatura ciała powyżej 38 stopni Celsjusza);
  • dreszcze;
  • bóle mięśni;
  • ból głowy;
  • ogólne rozbicie i osłabienie;
  • ból gardła;
  • nieżyt nosa;
  • kaszel.

Rozpoznanie zakażenia wirusem grypy polega głównie na wykryciu materiału genetycznego wirusa (metodą RT-PCR), metodą immunofluorescencji czy też przy pomocy szybkich testów diagnostycznych wykrywających antygen wirusa.

Covid 19

Covid 19 to  choroba zakaźna układu oddechowego. Została po raz pierwszy rozpoznana w listopadzie 2019 roku, w środkowych Chinach (miasto Wuhan). Zdaniem chińskich naukowców źródłem koronawirusa są zwierzęta, w szczególności łuskowce. Czynnikiem etiologicznym jest koronawirus ostrej niewydolności oddechowej SARS-CoV-2. Jest to wirus RNA. Wskutek ciągłej mutacji pojawiają się nowe warianty wirusa, co wymusza opracowanie nowych – zaktualizowanych szczepionek. Wirus przenosi się głównie drogą wziewną – kropelkową. Okres wylęgania dla szczepu dzikiego wynosi od 2 do 14 dni. Czas trwania zakaźności nie został jednoznacznie określony.

W zależności od czasu trwania objawów wyróżniamy postaci choroby:

  • postać ostra – objawy trwają do 4 tygodni od początku choroby;
  • postać przedłużająca się – objawy trwają 4–12 tygodni;
  • zespół pokowidowy – objawy, które rozwijają się w trakcie lub po COVID–19 i trwają >12 tygodni.

Światowa Organizacja Zdrowia określa zespół pokowidowy (ang. post-COVID condition, long-COVID) jako stan, który występuje u osób z prawdopodobnym lub potwierdzonym zakażeniem SARS-CoV-2 (zwykle 2-3 miesiące od wystąpienia pierwszych objawów), który utrzymuje się przez co najmniej 2 miesiące. Wśród objawów towarzyszących wymienia się zmęczenie, duszność, zaburzenia funkcji poznawczych, zaburzenia węchu i/lub smaku, uczucie lęku, zaburzenia widzenia, ból w klatce piersiowej, kaszel, zaburzenie pamięci, ból stawów, ból mięśni, neuralgia, stany depresyjne.

Diagnostyka pozwalająca na wykrycie zakażenia wirusem SARS-CoV-2 polega głównie na wykryciu materiału genetycznego wirusa metodami amplifikacji kwasów nukleinowych (RT-PCR), metodami izotermicznymi [techniki LAMP]) lub testami antygenowymi. Wykonuje się także badania serologiczne wyrywające przeciwciała wirusa w surowicy krwi.

Zakażenia RSV

Skrót RSV (ang. Respiratory Syncytial Virus) określa syncytialny wirus oddechowy, który jest zaliczamy do pneumowirusów – wirusów wywołujących zakażenia dróg oddechowych człowieka. Nazwa pochodzi od sposobu namnażania się wirusa w komórkach układu oddechowego. Otóż, zainfekowane komórki zlewają się w charakterystyczne struktury tzw. syncytia. Zakaźność RSV jest duża, zwłaszcza u dzieci poniżej 4 roku życia. Okres wylęgania wirusa wynosi od 2 do 8 dni. Przebycie zakażenia RSV nie daje trwałej odporności. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że RSV odpowiada za ponad 60% ostrych infekcji dróg oddechowych u niemowląt i małych dzieci na całym świecie. U dorosłych zakażonych RSV obserwuje się takie objawy jak: nieżyt nosa, kaszel, ból gardła, gorączka. Zakażenie wirusem RSV jest szczególnie niebezpieczne dla niemowląt i małych dzieci. Jest to jedna z głównych przyczyn hospitalizacji. Wirus RSV jest szczególnie niebezpieczny dla wcześniaków z niewykształconym układem oddechowym. Powoduje zmiany zapalne w płucach, uszkadza rzęski w nabłonku dróg oddechowych. W konsekwencjo dochodzi do upośledzenia drożność oskrzelików.

Diagnostyka infekcji RSV polega na wykonywaniu testów antygenowych.

Testy combo pozwalające na stwierdzenie zakażenia wirusem grypy, SARS-CoV-2 oraz RSV

W aptekach są dostępne testy antygenowe, które pozwalają na szybkie wykrycie obecności wirusów grypy A/B, SARS-CoV-2 oraz RSV w warunkach domowych. Testy te wykonuje się przy użyciu próbek pobranych z nosa od osób w wieku 14 lat i starszych z objawami grypy A/B i RSV/COVID-19 (w ciągu pierwszych 7 dni od wystąpienia objawów). Testy te zazwyczaj można również stosować u dzieci w wieku 2 lat i starszych. Testy combo zawierają  zaadsorbowane swoiste przeciwciała skierowane przeciwko antygenom wymienionych wirusów. Zasada ich działania opiera się na reakcji immunochemicznej pobranego materiału ze swoistymi przeciwciałami, prowadząc do powstania immunokompleksu. Kompleks migruje do obszaru linii testowej kasety, w którym łączy się ze swoistymi przeciwciałami, tworząc widoczną, barwną linię. Obecność barwnej linii w obszarze linii kontrolnej testu świadczy o prawidłowo przeprowadzonym badaniu.

Opakowanie testu powinno zawierać:

  • kasetę;
  • instrukcję użytkowania;
  • probówkę do pobierania próbek zawierająca roztwór;
  • wymazówkę do pobierania próbek;
  • woreczek na odpady.

Jak wykonać prawidłowo test combo?

Przed przystąpieniem do wykonania testu należy przeczytać dołączoną instrukcję. Przed przystąpieniem do testowania należy doprowadzić test w saszetce do temperatury pokojowej. Nie należy otwierać testu do momentu rozpoczęcia testowania. Oto kilka prostych kroków, które pozwolą prawidłowo wykonać test:

  • wyjąć test z zapieczętowanej torebki;
  • odwrócić probówkę do pobierania próbek i dodać 3 krople próbki testowej, wyciskając probówkę z zebranym roztworem, każdego otworu kasety testowej;
  • odczytać wyniki po upływie 15 minut.

Jak interpretować otrzymane wyniki?

W przypadku otrzymania pozytywnego wyniku, który potwierdza zakażenie określonym typem wirusa, zaobserwujemy obecność dwóch linii jako linii kontrolnej (C) i linii testowej T w oknie wyników oznacza wynik pozytywny dla antygenu wirusa, na przykład RSV. Gdy otrzymany wynik jest negatywny, wówczas zaobserwujemy obecność tylko pasma kontrolnego (C) w oknie wyników. Jeśli po przeprowadzeniu testu w oknie wyników nie jest widoczny pasek kontrolny (C), wynik jest uznawany za nieważny.

W razie wątpliwości co do uzyskanego wyniku, badanie można powtórzyć w laboratorium diagnostycznym.