Kręgosłup lędźwiowy stanowi bardzo ważny element naszego ciała. Odgrywa istotną rolę w podtrzymywaniu postawy oraz poruszaniu się. Nagły i silny ból kręgosłupa lędźwiowego to tzw. lumbago, inaczej postrzał. Bóle dolnego odcinka kręgosłupa występują dość często. Szacuje się, że nawet 80% ludzi przynajmniej raz w życiu odczuwa ból odcinka lędźwiowo-krzyżowego. Najczęstszym powodem jest krążek międzykręgowy. W poniższym artykule przyjrzymy się przyczynom, diagnostyce oraz sposobom leczenia lumbago.

Lumbago – co to takiego?

Nazwa lumbago pochodzi od łacińskiego słowa lumbalis, czyli lędźwowy. Oznacza nagły, silny ból w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Lumbago utrudnia wykonywanie codziennych czynności i znacznie obniża komfort oraz jakość życia. Dolegliwości mogą się utrzymywać nawet do kilku tygodni, a nawet miesięcy. W zależności od czasu utrzymywania się dolegliwości bólowych wyróżniamy:

  • lumbago ostre – objawy utrzymują się do 6 tygodni;
  • lumbago podostre – objawy utrzymują się dłużej niż 6 tygodni i krócej niż 3 miesiące;
  • lumbago przewlekłe – objawy utrzymują się powyżej 3 miesięcy.

Lumbago jest powszechnym problemem zdrowotnym. Dotyka głównie osoby w wieku 30-60 lat. Najczęściej dochodzi do niego po wykonaniu szybkiego ruchu lub po wysiłku fizycznym.

Ból kręgosłupa lędźwiowego – rodzaje

Pierwsza grupa to nagłe i ostre bóle, które najczęściej pojawiają się po gwałtownym przeciążeniu kręgosłupa, na przykład podczas schylania się, podnoszenia ciężarów lub przy skręcie tułowia. Ból zwykle jest przeszywający i ostry, zlokalizowany głęboko. Często jest zlokalizowany w dolnej części kręgosłupa i okolicy przykręgosłupowej. Może również promieniować do biodra, uda, podudzia lub stopy jednej lub obu kończyn.

Drugi typ bólu kręgosłupa lędźwiowego to ból tępy i rozlany. Nasila się podczas stania, siedzenia, poruszania się, a ustępuje w pozycji leżącej. Tępy i rozlany ból kręgosłupa lędźwiowego jest charakterystyczny dla choroby krążka międzykręgowego przed przerwaniem pierścienia włóknistego.

Kolejnym rodzajem bólu kręgosłupa lędźwiowego jest ból zapalny. To ból w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, który promieniuje do pachwin, pośladków i stawów kolanowych. Jest to ból tępy, trudny do umiejscowienia, jednostronny lub obustronny, przerywany lub stały. Często nasila się w drugiej połowie nocy, dodatkowo rano pojawia się uczucie sztywności. Natężenie bólu zmniejsza się po wykonaniu ćwiczeń fizycznych.


Przyczyny lumbago

Ból kręgosłupa lędźwiowego może mieć wiele przyczyn. Wyróżniamy bóle o charakterze swoistym i nieswoistym. O tych pierwszych mówimy w sytuacji, gdy ból kręgosłupa stanowi objaw towarzyszący innej choroby, takiej jak choroba reumatyczna czy też onkologiczna. O bólu kręgosłupa nieswoistym, mówimy gdy wynika ze zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, takich jak uraz krążka międzykręgowego. Przykładem bólu nieswoistego jest postrzał. Co prowadzi do wystąpienia lumbago? Wśród czynników sprzyjających wymienia się nadwagę i otyłość, niewłaściwą postawę ciała, a także dźwiganie ciężarów. Do postrzału prowadzi również mechaniczne uszkodzenie kręgów, dysków, mięśni, ścięgien, więzadeł. Wśród innych możliwych przyczyn wyróżnia się także stany zapalne kości i stawów.

Rozpoznanie lumbago

Podstawą właściwego rozpoznania postrzału jest wywiad lekarski. Zebranie niezbędnych informacji pozwoli na wdrożenie odpowiedniego leczenia. Zgłaszając się do lekarza z bólem kręgosłupa lędźwiowego, można się spodziewać następujących pytań o:

  • czas wystąpienia objawów;
  • okoliczności wystąpienia objawów;
  • nasilenie bólu;
  • czynniki, które pogarszają ból (na przykład wysiłek, schylanie się)
  • czas trwania bólu.

Istotne jest również określenie miejsca bólu (ból lędźwi, bóle korzeniowe). Na liście pytań znajdą się również te o  objawy towarzyszące takie jak gorączka, zaburzenia oddawania moczu i stolca, zaburzenia czucia w nogach, zaburzenia funkcji seksualnych), stosowane leki, choroby przewlekłe.

Podczas badania lekarz ocenia siłę mięśniową, odruchy w dolnej połowie ciała oraz czucie i napięcie korzeni nerwowych. W tym celu wykonuje się testy polegające na unoszeniu kończyn w pozycji leżącej, zginaniu i prostowaniu kończyn, wywoływaniu odruchów ścięgnistych czy wywoływaniu wrażeń czuciowych poprzez dotykanie skóry na zmianę tępym i ostrym przyrządem.

Objawy lumbago

Wśród głównych objawów lumbago wymienia się:

  • ból w dolnej części pleców;
  • ograniczoną zdolność do wykonywania ruchów;
  • ból promieniujący w kierunku jednej lub obu nóg;
  • osłabienie mięśni nóg;
  • drętwienie, mrowienie w nogach;
  • wzmożone napięcie mięśni okołokręgosłupowych.

 

Lumbago może być mylone z rwą kulszową. Różnice między dwiema dolegliwościami dotyczą zakresu dolegliwości. W rwie obserwuje się zaburzenia czucia skóry, dysfunkcje mięśniowe oraz promieniowanie bólu do pośladków.

Metody leczenia lumbago

Leczenie lumbago ma charakter objawowy. Jego celem jest złagodzenie dolegliwości bólowych. W leczeniu postrzału wykorzystuje się metody farmakologiczne oraz fizjoterapię i odpowiednie ćwiczenia.

Terapia farmakologiczna lumbago obejmuje leki przeciwbólowe oraz leki rozluźniające mięśnie. Leki te stosuje się doraźnie głównie w bólu ostrym. Wyróżniamy następujące leki:

  • paracetamol;
  • niesteroidowe leki przeciwzapalne (ketoprofen, ibuprofen);
  • leki zwiotczające mięśnie;
  • leki opioidowe;
  • glikokortykosteroidy (podawane zewnątrzoponowo).

W leczeniu bólu o charakterze przewlekłym wykorzystuje się również leki przeciwdepresyjne, głównie z grupy trójpierścieniowych i czteropierścieniowych leków przeciwdepresyjnych oraz leki przeciwpadaczkowe (karbamazepina, pregabalina). Leki te są dostępne wyłącznie na receptę. O ich przyjmowaniu decyduje lekarz.

W leczeniu bólu przewlekłego podstawą jest fizjoterapia oraz rehabilitacja.

W niektórych przypadkach, przy niepowodzeniu innych metod leczenia, konieczna może być ingerencja chirurgiczna.

Co robić, aby uniknąć bólu kręgosłupa lędźwiowego?

Nie istnieje jedna metoda, która pozwoli na skutecznie zapobieganie występowaniu bólów kręgosłupa lędźwiowego. Wśród sposobów, które mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia bólu kręgosłupa lędźwiowego wymienia się:

  • ograniczenie obciążeń kręgosłupa – na przykład schylanie się w nieprawidłowej pozycji, dźwiganie dużych ciężarów;
  • unikanie nadmiernych wstrząsów;
  • regularna aktywność fizyczna – wykonywanie ćwiczeń, których efekt polega na wzmocnieniu mięśni brzucha oraz mięśni przykręgosłupowych;
  • prawidłowa postawa ciała (szczególnie podczas podnoszenia ciężarów).

Lumbago, inaczej postrzał, może być bolesnym i uporczywym problemem zdrowotnym, który pogarsza komfort i jakość codziennego życia. Właściwa opieka medyczna i dbałość o profilaktykę mogą znacznie pomóc w radzeniu sobie z tą dolegliwością oraz w profilaktyce. Należy podkreślić, że każdy przypadek jest inny, dlatego najlepiej skonsultować się z lekarzem, aby ustalić indywidualny plan leczenia. Zdrowy kręgosłup to klucz do zdrowego i aktywnego życia.