Jak wybrać to najlepsze mleko modyfikowane dla niemowląt?

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) niemowlęta powinny być karmione wyłącznie mlekiem matki do ukończenia 6 miesiąca życia, a więc przed rozpoczęciem procesu rozszerzania diety i wprowadzania pokarmów stałych. Mleko matki stanowi najlepszy sposób karmienia dla dziecka i dla mamy. Jest biologicznie żywą tkanką. Jego skład zmienia się w ciągu doby oraz wraz z wiekiem noworodków i niemowląt, tak aby w pełni zaspokoić potrzeby maluszków. Niestety karmienie piersią nie zawsze jest możliwe. Czasami jest również bardzo trudne. Niektóre mamy zmagają się z różnymi problemami, które uniemożliwiają karmienie piersią. Wśród nich wymienia się ubytek tkanki gruczołowej, który nie pozwala na odpowiednią laktację, choroby, konieczność przyjmowania leków wykluczających karmienie piersią, a także powody psychologiczne. W takich sytuacjach należy sięgnąć po mleko modyfikowane. Obecnie na rynku jest dostępnych wiele rodzajów mlek modyfikowanych, które choć nie stanowią pełnego odtworzenia mleka mamy, to są produktami wysokiej jakości i zapewniają prawidłowy rozwój oraz wzrost najmłodszym.

Wybór odpowiedniego mleka modyfikowanego może dostarczać wielu trudności. Na rynku są dostępne różne mieszanki mlekozastępcze. Jak wybrać tą najlepszą? Czym się kierować? Na co zwrócić uwagę?

Mleko modyfikowane – co to takiego?

Początki mleka modyfikowanego sięgają połowy XIX wieku. Od tego czasu stale są prowadzone badania, mające na celu opracowanie i ulepszenie składów mlek zastępczych, by zapewnić jak największe podobieństwo do mleka matki. Mleko modyfikowane, nazywane także mieszanką mleczną to produkt, który najczęściej powstaje na bazie mleka krowiego. Stosuje się również mleko kozie, które składem lepiej odzwierciedla mleko matki, na przykład mleko Kendamil. Mieszanki mleczne zawierające mleko kozie są łatwiej trawione przez dzieci, zawierają więcej tłuszczów. Skład mieszanek mlecznych jest odpowiednio zmieniany (modyfikowany), tak aby jak najlepiej przypominał mleko matki. Ponadto, w trosce o bezpieczeństwo najmłodszych ich skład powinien spełniać określone normy określone w dyrektywie Unii Europejskiej oraz w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia. Mleko modyfikowane powinno zawierać odpowiednią ilość (w odpowiednich proporcjach) białka, tłuszczów, węglowodanów oraz mikroskładników, makroskładników, witaminy (C, A, K, z grupy B), by sprostać wymaganiom żywieniowym noworodków i niemowląt. Ważnymi składnikami mleka modyfikowanego są oligosacharydy (tzw. HMO – human milk oligosacharides), które stanowią pożywkę dla bakterii mikrobiotycznych przewodu pokarmowego dzieci. Mleka stworzone na bazie mleka koziego mają więcej HMO w porównaniu do mleka krowiego. Zgodnie z regulacjami unijnymi wszystkie mleka zastępcze muszą również zawierać LCPUFA – długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe, takie jak  kwas dokozaheksaenowy (docosahexaenoic acid – DHA), kwas eikozapentaenowy (eicosapentaenoic acid – EPA), kwas α-linolenowy (ALA) i kwas linolowy (LA). Mają one korzystny wpływ na rozwój odporności i układu nerwowego, narządu wzroku oraz funkcji poznawczych. Kolejnym składnikiem, na który warto zwrócić uwagę wybierając mieszankę mlekozastępczą są bakterie flory jelitowej – probiotyki i prebiotyki GOS/FOS, które stanowią pożywkę dla bakterii flory jelitowej. Prebiotyki GOS/FOS to szczególny rodzaj błonnika pokarmowego, który pobudza rozwój korzystnych mikroorganizmów w przewodzie pokarmowym dzieci.

Rodzaje mlek modyfikowanych

Obecnie na rynku jest dostępnych wiele rodzajów mlek modyfikowanych, różnych producentów. Mogą się różnić nieznacznie składem, smakiem oraz konsystencją. Większość dostępnych na rynku mieszanek ma postać proszku, chociaż można również nabyć mleko w płynie, tzw. RTF – ready to feed. To drugie nie wymaga przygotowania butelki, odmierzania proszku. Przechowywane w temperaturze pokojowej nie wymaga również podgrzewania i jest gotowe do spożycia przez dziecko po otwarciu. Jest to wygodna opcja w przypadku, gdy nie ma możliwości sporządzenia mieszanki, na przykład w podróży.

Wybór właściwego mleka modyfikowanego dla dziecka powinien być uzgodniony z pediatrą. W zależności od wieku dziecka stosuje się numerację od 1 do 5 dla mieszanek mlecznych. Oznaczone cyfrą 1 to tzw. mleka początkowe, przeznaczone do podawania dla dzieci od urodzenia do 6 miesiąca życia, cyfrą 2 – do ukończenia pierwszego roku życia, cyfrą 3 – do ukończenia 2 roku życia, cyfrą 4 – do trzech lat oraz cyfrą 5 dla juniorów.

Warto zwrócić uwagę na mieszanki wysokiej jakości, które są opracowane na bazie pełnotłustego mleka krowiego lub koziego certyfikowanego jako organiczne, zawierają LCPUFA pochodzenia roślinnego, bez oleju palmowego, oleju rybiego, soi oraz GMO, a także probiotyki w połączeniu z prebiotykami (np. GOS/FOS) (mieszanki mlekozastępcze Kendamil, Beggs). Co więcej, do produkcji mleka Kendamil używa się mleka od krów żyjących na wolnym wybiegu.

Jakie są korzyści ze stosowania pełnotłustego mleka?

Jednym z najważniejszych składników odżywczych zawartych w mleku matki jest tłuszcz. Występuje w postaci kuleczek zamkniętych w lipoproteinowej formule. Tłuszcz jest dla niemowląt źródłem energii. Jest również istotny dla ich prawidłowego rozwoju. Dostarcza niezbędnych mikroelementów (witaminy A, D, E, K i wielonienasycone kwasy tłuszczowe - PUFA), wpływa korzystnie na funkcje przewodu pokarmowego oraz metabolizm lipidów i lipoprotein. Tłuszcz mleczny pozwala zbliżyć się do proporcji kwasów tłuszczowych mleka matki. Pełnotłuste mleko zawiera nie tylko tłuszcz, ale także inne biologicznie ważne substancje. Badania wykazały, że jego spożywanie nie ma negatywnego wpływu na wagę niemowląt (nie powoduje nadmiernego przyrostu). Dzięki jego zawartości w preparatach dla niemowląt, dzieci lepiej przyswajają wapń, mają bardziej miękkie stolce, lepiej i dłużej śpią.

Często ze względów finasowych, tłuszcz mleczny zastępuje się olejami roślinnymi Są one tańsze. W związku z tym konwencjonalne, produkowane w handlu mleka dla niemowląt często nie zawierają biologicznie ważnych składników, jakimi są tłuszcze mleczne, lub muszą być dodawane w postaci MFGM (Milk Fat Globule Membrane).

Mieszanki mleczne specjalistyczne

Oprócz standardowych mieszanek mlecznych przeznaczonych do żywienia niemowląt dostępne są w Polsce również mieszanki specjalistyczne. Są one przeznaczone dla dzieci z różnymi dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego czy też z alergią na białko mleka krowiego.

Mieszanki mleczne dla wcześniaków

Wcześniaki mają indywidualne, specjalne potrzeby żywieniowe, które różnią się od wymagań dzieci urodzonych w terminie. W porównaniu do standardowych mieszanek początkowych zawierają większą ilość witamin, składników mineralnych, białka i tłuszczów. Są również bardziej kaloryczne, by zapewnić dzieciom prawidłowy wzrost masy ciała.

Mieszanki mleczne na wzdęcia i kolki

Kolki i wzdęcia to częste problemy z jakimi zmagają się najmłodsi. Ich przyczyna tkwi w niedojrzałości układu pokarmowego oraz nerwowego. Mieszanki specjalistyczne przeznaczone dla dzieci borykającymi się z kolkami i wzdęciami zawierają mniejszą ilość laktozy. Poza tym białko jest również częściowo rozdrobnione, tak aby ułatwić trawienie niemowlętom. W przypadku, gdy u dzieci stwierdzono nietolerancję laktozy, można zastosować mieszanki całkowicie pozbawione alergenu.

Mieszanki mleczne przeciw ulewaniu (AR)

Niedojrzałość przewodu pokarmowego może również przyczyniać się do częstego ulewania pokarmu u dzieci. Jest to spowodowane tym, że mięsień dolnego zwieracza przełyku nie jest w pełni wykształcony. W konsekwencji droga pomiędzy przełykiem a żołądkiem nie jest całkowicie zamknięta. Pokarm cofa się i wypływa przez usta. W przypadku problemu ulewania u dzieci warto również zwrócić uwagę na prawidłową technikę karmienia. Przekarmianie dzieci sprzyja ulewaniu. Warto podawać dziecku mniejsze ilość pokarmu a częściej, w pozycji pionowej. Po karmieniu, dzieci należy odbić (choć może się to okazać niekonieczne), a przed odłożeniem do łóżeczka odczekać kilkanaście minut. Aby zapobiec ulewaniu w pozycji leżącej, co również sprzyja zachłyśnięciu, warto układać dzieci w pozycji na boku. W sytuacji, gdy dzieci nadmiernie ulewają można sięgnąć po mieszanki mleczne, których skład został wzbogacony o substancje zagęszczające pokarm w żołądku, co ma na celu zapobieganie cofaniu się pokarmu do przełyku. Oprócz specjalistycznych mlek modyfikowanych, można również nabyć w aptekach preparaty zagęszczające, które dodaje się do stosowanej mieszanki.

Mieszanki mleczne dla alergików (HA)

Mleka modyfikowane HA są przeznaczone dla dzieci z wysokim ryzykiem alergii pokarmowej (w przypadku, gdy występuje u najbliższej rodziny) lub gdy stwierdzono alergię na białko mleka krowiego. Jakie objawy mogą wskazywać na alergię na białko mleka krowiego? Wśród możliwych symptomów wymienia się biegunkę, zaparcia, częste ulewania, kolkę brzuszną, krew w stolcu, wysypkę. W mieszankach specjalistycznych dla dzieci z alergią, białko poddaje się częściowemu rozdrobnieniu (hydrolizie) lub całkowitemu rozdrobnieniu w postaci aminokwasów. Ma to na celu osłabienie działania alergizującego i zwiększenie łatwości przyswajania pokarmu przez dziecko.

Mieszanki mleczne zagęszczone (R, GR)

Mieszanki mlekozastępcze R, GR zawierają w składzie kleik ryżowy lub ryżowo-gryczany. Są przeznaczone dla dzieci, które mają słaby apetyt lub szybko stają się głodne po posiłku. Mieszanki mleczne R, GR są bardziej sycące w porównaniu do mlek standardowych i zapewniają większą kaloryczność. Dodatek kleików ma także na celu zwiększenie uczucia sytości.

Mieszanki mleczne przeciw biegunkom (HN)

Mieszanki mleczne przeciw biegunkom zawierają w swoim składzie prebiotyki, które normalizują pracę przewodu pokarmowego.

Wybór mleka modyfikowanego może dostarczać trudności. Warto przed podjęciem decyzji skonsultować się z lekarzem pediatrą lub farmaceutą w aptece, który z udzieli niezbędnych informacji, by ułatwić dokonanie właściwego wyboru mieszanki mlecznej.