Pomiar temperatury ciała to jeden z podstawowych i najważniejszych parametrów, które pozwalają na wstępną ocenę zdrowia. Gorączka u niemowląt i dzieci to częsty powód wizyty u pediatry. Wysoka temperatura u najmłodszych wiąże się ze stresem i niepokojem zatroskanych rodziców. W większości przypadków jest symptomem chorób samoograniczających się. Podwyższona temperatura ciała może wskazywać na rozwój infekcji w organizmie. Może, ale nie musi. Jakie mogą być przyczyny podwyższonej temperatury ciała u najmłodszych? Kiedy należy zgłosić się do lekarza? Jak postępować w przypadku gorączki? Jakie leki można stosować?
Temperatura ciała – kiedy mówimy o gorączce?
Temperatura ciała zależy od wielu czynników, takich jak wiek, pora dnia czy też aktywność fizyczna oraz od miejsca pomiaru. Zazwyczaj u noworodków i niemowląt obserwuje się wyższą temperaturę ciała niż u starszych dzieci. W spoczynku temperatura ciała u dzieci mieści się zwykle w przedziale 36,4 – 37,6 stopni Celsjusza. Wynika to z większego stosunku powierzchni ciała do masy oraz z większego tempa przemian metabolicznych. Temperatura ciała zmienia się również w ciągu dnia. Najniższe wartości wykazuje w godzinach porannych.
Gorączka to wzrost temperatury ciała powyżej 38 stopni Celsjusza. Należy podkreślić, że gorączka jest reakcją obronną organizmu.
Jak prawidłowo mierzyć temperaturę ciała u dzieci?
Podstawą prawidłowego pomiaru temperatury ciała jest wybór odpowiedniego urządzenia – termometru, który powinien być dobrany do wieku dziecka. Należy również zwrócić uwagę na jakość zakupionego sprzętu i zapoznać się z instrukcją użytkowania. Pomiary temperatury ciała u najmłodszych powinny być wykonywane w godzinach porannych, przed rozpoczęciem aktywności fizycznej. Wśród rodziców niemowląt i małych dzieci dużą popularnością cieszą się termometry bezdotykowe. Dla dzieci do 3 roku życia zaleca się pomiar temperatury w odbycie. Należy przy tym pamiętać o wyborze termometru z miękką końcówką. Przed użyciem warto natłuścić końcówkę urządzenia, a po wykonaniu pomiaru zdezynfekować.
Gorączka u niemowląt i małych dzieci – przyczyny
Przyczyn występowania gorączki u niemowląt i małych dzieci może być wiele. Najczęstszą są infekcje wirusowe oraz bakteryjne. Wśród nich wymienia się: zakażenia układu oddechowego, zapalenie ucha środkowego, zakażenie układu moczowego, nieżyt żołądkowo-jelitowy (tzw. jelitówka), choroby zakaźne. Podwyższona temperatura ciała może również wynikać z przegrzania, udaru cieplnego oraz intensywnego wysiłku fizycznego.
W czasie ząbkowania dzieci częściej gorączkują. Wynika to głównie z infekcji wirusowych, które częściej przytrafiają się dzieciom, ze względu na wkładanie brudnych dłoni do buzi czy też innych przedmiotów. Dodatkowo około 6. miesiąca życia spada odporność dziecka przekazana przez mamę, co sprzyja infekcjom. Gorączka może także występować u dzieci jako odczyn poszczepienny. Zwykle ustępuje samoistnie po upływie doby, maksymalnie 3. Gorączka poszczepienna nie zagraża zdrowiu dziecka. W przypadku jej wystąpienia należy podać leki przeciwgorączkowe. Wyjątek stanowi podwyższona temperatura ciała, która utrzymuje się dłużej niż 3 dni. W takiej sytuacji, prawdopodobne jest, że w organizmie rozwija się infekcja. Należy wówczas skonsultować się z lekarzem, który zbada maluszka.
Odrębnym tematem jest gorączka u dzieci bez innych towarzyszących objawów. W takiej sytuacji najczęściej mamy do czynienia z trzydniówką wywoływaną przez wirusy HHV6 lub HHV7. Trzydniówka najczęściej występuje u dzieci poniżej 4 roku życia. Objawia się nagłym wzrostem temperatury ciała nawet do 40 stopni Celsjusza.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Tak naprawdę każda niepokojąca rodziców zmiana powinna być skonsultowana z lekarzem. Szczególną uwagę należy zwrócić na gorączkę, która utrzymuje się powyżej trzech dni czy też oporną na działanie leków przeciwgorączkowych. Ponadto, należy zgłosić się do lekarza/szpitala w przypadku, gdy u dziecka występują duszności, wymioty, drgawki lub gdy dziecko odmawia przyjmowania płynów i istnieje ryzyko odwodnienia. Jest to szczególnie niebezpieczne w przypadku noworodków i niemowląt.
Sposoby na zbicie gorączki u niemowląt i małych dzieci
Najbardziej bezpieczne i najpopularniejsze zarazem leki przeciwgorączkowe stosowane u dzieci to ibuprofen i paracetamol.
Lekiem przeciwgorączkowym pierwszego wyboru u małych dzieci jest paracetamol, który działa także przeciwbólowo. Jest to jedyny lek, który można zastosować u dzieci przed ukończeniem 3 miesiąca życia. Paracetamol jest dostępny w postaci zawiesiny doustnej oraz w czopkach. Należy podkreślić, że czopków nie należy dzielić. W przypadku podzielenia czopka nie jesteśmy w stanie określić jaką dawkę – mniejszą czy też większą, podaliśmy dziecku, co może wpłynąć na efektywność leczenia. Zaleca się stosowanie czopków z paracetamolem, w przypadku, gdy u dziecka stwierdza się utrudnione połykanie czy też wymioty. Lek podany doustnie w postaci zawiesiny wykazuje szybsze działanie. Czas działania przeciwbólowego wynosi około 4-6 godzin. Działanie przeciwgorączkowe trwa 6-8 godzin. Paracetamol osiąga maksymalne stężenie w osoczu po 2-3 godzinach od podania doodbytniczego oraz 30-60 minut po podaniu doustnym.
Dawkę paracetamolu należy dostosować do wieku oraz masy ciała dziecka. Dawka jednorazowa wynosi 15 mg/kg masy ciała. Nie zaleca się podawania leku częściej niż co 4 godzin i nie więcej niż 4 dawki w ciągu doby (60 mg/kg masy ciała na dobę). Nie należy stosować leku dłużej niż 3 dni bez konsultacji z lekarzem.
Dawki jednorazowe paracetamolu w czopkach w zależności od wieku dziecka:
- 3 miesiące – 1 rok - 80 mg,
- 2–3 lata - 125 mg,
- 4–6 lat - 125 mg do 250 mg,
- 7–8 lat - 250 mg,
- 9–10 lat - 250 mg do 500 mg,
- 11–12 lat - 500 mg.
