RDW-CV w morfologii – co oznacza? Jakie są normy RDW-CV w morfologii i na co wskazuje ich przekroczenie?

Do wskaźników oznaczanych w morfologii krwi można zaliczyć RDW-CV, czyli wskaźnik anizocytozy erytrocytów. Analiza jego poziomu może dostarczyć cennych informacji o funkcjonowaniu organizmu pacjenta i jest pomocna m.in. w przypadku diagnostyki anemii. Niekorzystny dla pacjenta może być zwłaszcza RDW-CV powyżej normy.

Niemieszczący się w granicach normy RDW-CV może wskazywać na wiele poważnych schorzeń albo problemów zdrowotnych, zatem warto kontrolować ten parametr regularnie i konsultować otrzymany wynik z lekarzem. Jednocześnie należy wiedzieć, że RDW-CV nie powinien być analizowany jako wartość samodzielna – zawsze przy jego analizie należy uwzględniać wyniki innych parametrów badanych w morfologii. Oznaczenie RDW-CV jest pomocne m.in. w przypadku podejrzenia u pacjenta niedokrwistości, poza tym jego nieprawidłowa wartość może wiązać się z wieloma innymi stanami, w tym nawet z przerzutami nowotworowymi do szpiku kostnego. Co należy wiedzieć o RDW-CV w morfologii i przyczynach jego wartości niemieszczących się w normie?

RDW-CV w morfologii – co to za wskaźnik?

Wskaźnik RDW-CV (ang. Red Blood Cell Distribution Width, Coefficient of Variation), należy do jednych z parametrów, które bada się w czasie wykonywania morfologii krwi. Jest to bardzo istotny wskaźnik, który powinien być brany pod uwagę w czasie analizy wyników morfologii, gdyż może wiele powiedzieć o stanie zdrowia pacjenta. RDW-CV podaje w procentach różnicę objętościową między znajdującymi się w badanej próbce krwi czerwonymi krwinkami a wartością uznawaną za standardową. Innymi słowy RDW-CV określa rozpiętość rozkładu wielkości erytrocytów uwzględniającą czynnik zmienności.

Czym są czerwone krwinki? Są to komórki o kształcie dwuwklęsłego dysku, które w postaci dojrzałej są bezjądrzaste. Powstają w szpiku kostnym i mają czerwony kolor, co wiąże się z zawartością hemoglobiny. Czerwone krwinki odpowiadają za transport tlenu z płuc do tkanek ciała, a także za transport dwutlenku węgla z tkanek ciała do płuc. Nie bez znaczenia jest zatem ich prawidłowa, umożliwiająca wspomniane funkcje transportowe, budowa oraz odpowiednia objętość. Oczywiście erytrocyty różnią się wielkością. W uśrednieniu podaje się, że mają wielkość 6–8 µm, jednak są również krwinki czerwone mniejsze i większe, które – uwzględniając wielkość – dzielimy na mikrocyty, normocyty, makrocyty oraz megalocyty. Wskaźnik RDW-CV określa różnice objętościowe między poszczególnymi erytrocytami.

Czym różni się RDW-CV od RDW-SD?

Analizując wyniki morfologii krwi, można zauważyć jeszcze jeden parametr, który jest podobny do RDW-CV, a mianowicie RDW-SD. W tym przypadku wskaźnik anizocytozy erytrocytów RDW podaje się według wskaźnika Standard deviation (SD), a nie wskaźnika Coefficient of Variation (CV). Są to parametry podobne, które różnią się zastosowaną jednostką. Natomiast oba dotyczą różnic wielkości erytrocytów, przy czym w przypadku wskaźnika SD wynik jest podawany w femtolitrach [ft], a wynik wskaźnika CV w procentach [%]. Innymi słowy, w przypadku RDW-CV mamy do czynienia z wartością podawaną z uwzględnieniem współczynnika zmienności, a w przypadku RDW-SD jest uwzględnione odchylenie standardowe.

Normy RDW-CV w morfologii

W czasie analizy wyników morfologii należy zwrócić uwagę na normy RDW-CV, a te mogą różnić się zależnie od wieku. Jeśli chodzi o osoby dorosłe, prawidłowy wynik RDW-CV to taki, który mieści się w zakresie 11,5–14,5%. Jednak normy mogą różnić się między poszczególnymi laboratoriami, dlatego zawsze należy analizować RDW-CV wraz z podaną przez dane laboratorium wartością odniesienia, która jest uznawana za prawidłową (zwykle normy są podane obok wyników pacjenta).

Im mniejsza wartość wyniku, tym mniejsze różnice objętościowe między krwinkami. Wynik wyższy wskazuje natomiast na to, że erytrocyty różnią się bardziej objętościami. Jeśli podane normy RDW-CV w morfologii zostaną przekroczone, można wnioskować, że różnice objętościowe krwinek czerwonych są większe od tych uznawanych za prawidłowe. Wynik poniżej normy wskazuje natomiast na to, że krwinki czerwone objętościowo różnią się mniej niż jest to uznawane za normalne. Ostatecznie nigdy nie powinno się analizować wyniku RDW-CV jako wartości samodzielnej – dopiero jego analiza wraz z pozostałymi parametrami oznaczanymi w morfologii krwi może powiedzieć więcej o stanie zdrowia pacjenta.

Kiedy wykonać badanie RDW-CV? Wskazania

RDW-CV standardowo jest oznaczany jako jeden z parametrów morfologii. Często zatem pacjenci mają sprawdzany ten parametr, kiedy wykonują profilaktyczne badania krwi. Zaleca się wykonywanie morfologii krwi przynajmniej 1 raz w roku, a jeśli są do tego wskazania medyczne – częściej, przykładowo raz na kwartał. Badanie standardowo wykonuje się z próbki krwi pobieranej z żyły łokciowej pacjenta. Zazwyczaj na morfologię zgłaszamy się na czczo, a wynik badania otrzymujemy najpóźniej następnego dnia. Skierowanie na morfologię możemy otrzymać od lekarza rodzinnego, jednak jest to jednocześnie badanie stosunkowo tanie, więc można zgłosić się na nie również prywatnie.

Oznaczenie wyniku RDW-CV może być pomocne również przy podejrzeniu niektórych nieprawidłowości związanych z funkcjonowaniem organizmu pacjenta. Mowa przykładowo o podejrzeniu anemii. Dlatego lekarze często zalecają pacjentom wykonanie morfologii krwi z oznaczeniem wskaźnika RDW-CV, gdy skarżą się oni na zawroty głowy, osłabienie i zmęczenie. Niedokrwistości często towarzyszy również bladość skóry, poza tym mogą pojawiać się inne niepokojące objawy. Analiza wyniku RDW-CV i innych parametrów morfologii może być pomocna w diagnostyce anemii hemolitycznej i megaloblastycznej, poza tym niekiedy ułatwia diagnozę anemii makrocytarnej i mikrocytarnej.

Wykonanie morfologii krwi z oznaczeniem RDW-CV jest zasadne też w innych sytuacjach. Analiza otrzymanych wyników może pomóc w przypadku podejrzenia talasemii bądź niedoczynności tarczycy, poza tym może okazać się pomocna, gdy jest podejrzewany kwashiorkor. Lekarz może również zalecić badania krwi RDW-CV przy innych podejrzewanych zaburzeniach funkcjonowania organizmu pacjenta.

Podwyższony RDW-CV – przyczyny

Jeśli w wynikach morfologii u pacjenta wyjdzie RDW powyżej normy, zaleca się konsultację z lekarzem. Jednak trzeba ponownie w tym miejscu podkreślić, że ten parametr nie powinien być analizowany jako wartość samodzielna – w diagnostyce wykorzystuje się jego analizę wraz z analizą innych parametrów oznaczanych w morfologii i nie tylko. Podwyższony RDW-CV wskazuje, że różnice objętościowe między krwinkami czerwonymi są większe niż przyjęta norma. W przypadku wyniku większego niż 14% mowa o heterogenności krwinek czerwonych, a już w przypadku wyniku przekraczającego 15% mowa o anizocytozie. Nie bez powodu RDW-CV określa się również mianem wskaźnika anizocytozy erytrocytów.

Duże różnice między objętościami krwinek czerwonych mogą mieć wiele różnorodnych przyczyn, które niewątpliwie wymagają sprawdzenia. Można do nich zaliczyć przede wszystkim niedokrwistość wynikającą z niedoboru żelaza. Zbyt wysoki wskaźnik RDW-CV może świadczyć również o anemii megaloblastycznej. Wśród innych przyczyn podwyższonego RDW-CV można wymienić:

• stan po przetoczeniu krwi,
• utratę krwi związaną z krwotokami,
• owrzodzenia żołądka i krwawienia z przewodu pokarmowego,
• metaplazję szpikową,
• suplementację, w tym przyjmowanie kwasu foliowego lub witaminy B12,
• stany zapalne w organizmie,
• obfite miesiączki i krwawienia związane z mięśniakami macicy,
• aktywną infekcję wirusową lub bakteryjną,
• niedożywienie,
• zespół mielodysplastyczny,
• zaburzenia wchłaniania jelitowego,
• metaplazję szpikową,
• talasemię,
• przerzuty nowotworu do szpiku kostnego.

Jak widać, przyczyn podwyższonego RDW-CV może być bardzo dużo, zatem najlepiej pozostawić analizę wyniku lekarzowi, który uwzględni również informacje zebrane w wywiadzie przeprowadzonym z pacjentem, a także przeanalizuje pozostałe wyniki morfologii, czy zleci dodatkowe badania.

Podwyższone RDW-CV u dzieci – czy jest groźne?

Wykonując dziecku badania krwi, w niektórych przypadkach można zauważyć, że parametr RDW-CV jest podwyższony. Odbiegający od normy wynik zawsze wymaga sprawdzenia, zwłaszcza jeśli również inne parametry oznaczane w morfologii nie są prawidłowe. Przy analizie wyników należy pamiętać, że normy dla dzieci w morfologii krwi kształtują się inaczej od norm dla dorosłych – na wynikach zawsze podane są normy stosowne do wieku danej osoby i to w stosunku do podanych zakresów należy analizować otrzymany wynik. Czasem podwyższone RDW-CV u dzieci wskazuje na niedobór żelaza, jednak ostateczną diagnozę w tym przypadku należy zostawić lekarzowi, gdyż – jak podkreślono wcześniej – przyczyn przekraczającego normę RDW-CV może być wiele (również u młodszych pacjentów).

Wysokie RDW-CV – co dalej?

Ze względu na wiele możliwych przyczyn przekraczającego normę RDW-CV, konieczne może być wykonanie dodatkowych badań, które pomogą w diagnostyce. Jeśli pacjent ma wysokie RDW-CV, przede wszystkim powinien zwrócić się do lekarza, by zdiagnozować przyczynę takiego stanu rzeczy. Nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na pytania, jak obniżyć zbyt wysokie RDW-CV. Leczenie zawsze dobiera się indywidualnie do postawionej diagnozy i stanu pacjenta oraz jego wieku. Jeśli za nieprawidłowy wynik odpowiada anemia, wdraża się przykładowo suplementację żelaza, kwasu foliowego bądź witaminy B12. Jeśli problemem jest inna przyczyna, lekarz zapewne zaproponuje inną terapię. Zawsze wymaga się kontrolnego wykonania morfologii w czasie leczenia i po jego zakończeniu oraz regularne wykonywanie badań kontrolnych krwi w przyszłości, by w razie ewentualnych nieprawidłowości móc działać jak najszybciej i najskuteczniej, zanim problem się pogłębi.

Wysokie RDW-CV w ciąży

Pacjentki spodziewające się dziecka powinny regularnie wykonywać badania krwi i zwracać uwagę na ich wyniki, a wszelkie wartości odbiegające od normy konsultować z lekarzem. Jednak nie ma co oczekiwać, że morfologia pacjentki w ciąży będzie wyglądać podobnie do morfologii wykonywanej standardowo w ramach badań kontrolnych, ponieważ w ciąży zmianie ulegają różne parametry, w tym w szczególności GHB czy HCT. Jednak, jeśli chodzi o parametr RDW-CV, ciąża nie jest stanem, który powinien go zmieniać. Jeśli zatem w wynikach pojawi się wysokie RDW-CV w ciąży, wymaga to konsultacji z lekarzem. Niekiedy do podwyższenia wartości RDW-CV dochodzi w związku z przyjmowanym przez pacjentkę kwasem foliowym oraz witaminą B12, jednak zdarza się też, że przyczyny podwyższonego RDW-CVsą inne. Zawsze należy skonsultować nieprawidłowy wynik RDW-CV w ciąży ze swoim lekarzem prowadzącym, analizując go wraz z innymi parametrami oznaczonymi w morfologii.

Obniżony poziom RDW-CV – co oznacza?

Trzeba na koniec dodać, że u pacjenta może wyjść nie tylko wysokie RDW-CV, ale również wynik poniżej normy. Czy jest to powód do zmartwień? W takiej sytuacji raczej nie jest to powód do zmartwień, zwłaszcza jeśli inne parametry oznaczane w morfologii krwi nie budzą niepokoju.

Jednak może się zdarzyć, że niski poziom RDW-CV będzie mieć znaczenie w diagnostyce pewnych dolegliwości. Jeśli zatem pacjent zgłasza się do lekarza z dokuczliwymi symptomami lub w analizowanych wynikach morfologii pojawią się inne odbiegające od przyjętej normy elementy, zasadna może być poszerzona diagnostyka.

Niski RDW-CV może towarzyszyć przykładowo pacjentom zmagającym się z anemią mikrocytarną lub makrocytarną, poza tym może wiązać się też z innymi stanami. Ostateczną diagnozą powinien zająć się zatem lekarz, uwzględniając również wyniki innych parametrów morfologii oraz wyniki pozostałych zleconych pacjentowi badań. W ostatecznej diagnozie pomocne będą oczywiście również informacje zebrane w wywiadzie medycznym, zatem pacjent powinien poinformować lekarza o swoich dolegliwościach i innych ważnych faktach, które mogą mieć znaczenie podczas szukania przyczyny problemu.