Badanie monocytów - co oznacza wynik powyżej i poniżej normy?

Monocyty, które należą do leukocytów, to białe krwinki, które są bardzo ważne dla zdrowia człowieka. Poziom monocytów we krwi oznacza się, wykonując morfologię. Wyniki badania monocytów przekraczające normę wymagają konsultacji z lekarzem, w tym zarówno, jeśli pacjent ma monocyty powyżej normy, jak i w przypadku ich zbyt niskiego poziomu.

Badanie poziomu monocytów może dostarczyć wielu cennych informacji o kondycji zdrowotnej pacjenta i funkcjonowaniu jego układu odpornościowego. Najczęściej pacjenci mają podwyższone monocyty, gdy walczą z infekcją bądź są w okresie rekonwalescencji po chorobie. Podwyższone monocyty mogą wskazywać też na toczący się stan zapalny w organizmie oraz na niektóre schorzenia. Niekiedy wysokie monocyty są również wskazówką, że pacjent zmaga się z nowotworem, a zbyt niskie mogą sugerować np. AIDS, zatem nieprawidłowy wynik nigdy nie powinien być lekceważony. Co jeszcze warto wiedzieć o monocytach i ich funkcjach w organizmie? O czym świadczy wysoki i niski poziom monocytów? Informacje na ten temat można znaleźć w poniższym artykule.

Czym są monocyty?

W skład krwi wchodzą elementy morfotyczne, które są zawieszone w osoczu. Spośród elementów morfotycznych krwi można wymienić białe i czerwone krwinki, a także płytki krwi. W tym artykule zajmiemy się białymi krwinkami, czyli leukocytami, a konkretnie ich jednym typem, czyli monocytami. Leukocyty ogólnie można podzielić na więcej podgrup, a konkretnie na neutrofile, eozynofile oraz na bazofile, a oprócz tego na limfocyty i monocyty. Wszystkie leukocyty pełnią ważne role w organizmie, a zaburzenia dotyczące ich liczby czy budowy mogą odbić się na zdrowiu pacjenta, zwiększając ryzyko wystąpienia wielu groźnych schorzeń.

Monocyty (MONO) to komórki zaliczane do leukocytów, czyli wspomnianych już białych krwinek - stanowią około 3-8% leukocytów. Powstają w szpiku kostnym, a następnie przedostają się do krwi i narządów wewnętrznych, biorąc udział w reakcjach odpornościowych. W formie dojrzałej, gdy przedostaną się z krwi do tkanek, przekształcają się do makrofagów. Monocyty są leukocytami bez ziarnistości, które określa się agranulocytami.

Monocyty opisano pierwszy raz w morfologii w 1960 roku. Są to komórki o wymiarach wynoszących około 9-20 µm, chociaż wśród nich można również znaleźć nieco większe monocyty, w tym nawet takie, które osiągają 40 µm. Podane wielkości czynią je największymi komórkami wśród leukocytów. Monocyty są komórkami jądrzastymi - ich jądro zazwyczaj jest nerkowate, a cytoplazma zasadochłonna. Komórki te wyróżniają się również rozbudowanym aparatem Golgiego oraz licznymi mitochondriami. Cykl życia monocytów wynosi około 4 dni.

Odpowiednia ilość monocytów we krwi jest ważna dla zdrowia i prawidłowego funkcjonowania człowieka. Zbyt wysoki poziom monocytów we krwi określa się jako monocytozą, natomiast zbyt niski poziom monocytów we krwi określa się jako monocytopenię. Zmiany poziomu monocytów w organizmie człowieka najczęściej wiążą się z zaburzeniami szpiku kostnego, a poza tym mogą pojawiać się w przebiegu niektórych chorób, w tym również nowotworowych.

{%PRODUCTS_WIDGET%}

Rola monocytów w organizmie

W powyższym akapicie zostało omówione, czym są monocyty, podkreślając, że odgrywają kluczową rolę w zachowaniu zdrowia i prawidłowego funkcjonowania organizmu. Aby jednak lepiej zrozumieć, jak ważne są to komórki, należy przedstawić bardziej szczegółowo ich funkcje. Rola monocytów w organizmie polega przede wszystkim na wspomaganiu procesów odpornościowych. Monocyty przekształcone do makrofagów odpowiadają za proces fagocytozy, który polega na niszczeniu zbędnych komórek czy też patogenów. Makrofagi „pożerają” (fagocytują) pozostałości tkanek i niepotrzebne komórki, a poza tym ich rola obejmuje fagocytowanie chorobotwórczych mikroorganizmów.

Monocyty mają zdolność do migrowania w bardzo odległe rejony - przenikają przez błony komórkowe, dzięki czemu mogą dotrzeć w różne obszary organizmu, gdzie może być potrzebne ich działanie. Na powierzchni monocytów znajdują się specjalne receptory reagujące na chemokiny, które to uczestniczą w powstawaniu stanu zapalnego. W ten sposób monocyty rozpoznają miejsca stanów zapalnych w organizmie i aktywują makrofagi do działania. Ważną rolą monocytów w organizmie jest produkowanie interleukin, leukotrienów i interferonów. Odpowiadają one za regulowanie pracy układu odpornościowego.

Badanie monocytów - kiedy wykonać?

Monocyty (MONO) są standardowo badane w ramach wykonywanej morfologii krwi. Nie jest to zatem typ badania, który należy zamawiać osobno. Morfologię krwi może zlecić pacjentowi lekarz, ale można również wykonać ją prywatnie, gdyż jej koszty nie są wysokie. Zaleca się, aby morfologię z MONO wykonywać profilaktycznie przynajmniej 1 raz w roku lub częściej, gdy jest to wskazane. Podkreślenia wymaga fakt, że morfologię wykonujemy profilaktycznie, nawet jeśli czujemy się dobrze i nie mamy żadnych niepokojących objawów - regularnie wykonywana morfologia może pomóc wykryć niektóre nieprawidłowości w zarodku i wdrożyć leczenie, zanim jeszcze stan pacjenta ulegnie pogorszeniu.

Badanie monocytów może wiele powiedzieć o kondycji zdrowotnej pacjenta i jest bardzo przydatne w diagnostyce wielu schorzeń. Sprawdzenie poziomu monocytów jest zasadne np. w przypadku pacjentów zmagających się z nawracającymi infekcjami i zaburzeniami odporności. Warto wykonywać również morfologię z MONO w celu sprawdzenia wdrożonego przez lekarza leczenia, aby ocenić jego efektywność.

Nieprawidłowości w poziomie monocytów mogą wskazywać na choroby tkanki łącznej, a poza tym pojawiają się przy białaczce i niektórych nowotworach. Przyczyn nieprawidłowego poziomu monocytów we krwi może być znacznie więcej, dlatego najlepiej przy ich interpretacji uwzględnić również wyniki pozostałych oznaczanych w morfologii parametrów, a także informacje zebrane w wywiadzie medycznym przeprowadzonym z pacjentem.

Morfologia MONO - interpretacja wyników

Morfologia jest badaniem, które powinno się wykonywać regularnie. Do badania dobrze się jednak odpowiednio przygotować, aby jego wyniki były wiarygodne. Najczęściej zaleca się, aby pacjent zgłosił się na badanie rano, będąc na czczo, czyli nie jedząc min. 12 godzin przed badaniem. Jeśli pacjent planuje wykonać badania krwi, powinien ograniczyć również spożywanie alkoholu na minimum 2-3 dni przed badaniem, a poza tym nie powinien obciążać się fizycznie w dniu badania. Próbka krwi do badania pobierana jest z żyły łokciowej, a następnie trafia do laboratorium, gdzie poddawana jest analizom. Zazwyczaj na wynik morfologii z MONO nie trzeba czekać dłużej niż 1 dzień.

Otrzymany wynik morfologii z oznaczeniem poziomu monocytów powinno się skonsultować z lekarzem, bez względu na to, czy badanie było wykonywane w ramach NFZ (ze skierowaniem) czy też prywatnie. Lekarz będzie najlepiej wiedzieć, na jakie parametry powinien zwrócić uwagę przy interpretacji wyników. Warto zaznaczyć, że morfologia MONO powinna być analizowana zgodnie z normami przyjętymi przez dane laboratorium. Te różnią się między innymi ze względu na wiek, co jest oczywiste, ale mogą też nieznacznie różnić się między poszczególnymi laboratoriami, co wiąże się np. z przyjętą metodą badawczą czy też używanym sprzętem. Interpretując poziom monocytów w organizmie pacjenta, należy też zwrócić uwagę na inne parametry krwi, a także dolegliwości, z którymi zmaga się dana osoba, przyjmowane przez nią leki lub choroby, z którymi się mierzy.

{%PRODUCTS_WIDGET%}

Monocyty - norma u dorosłych

Wynik badania monocytów powinien być analizowany zgodnie z normą przypisaną do wieku pacjenta, która została przyjęta przez dane laboratorium - zazwyczaj norma podana jest obok wyniku, by łatwiej było sprawdzić, czy wynik się w niej mieści, czy też nie. W przypadku pacjentów dorosłych prawidłowa liczba monocytów na jeden mikrolitr krwi mieści się w przedziale 30-800. Podaje się również odsetkowy udział monocytów wśród wszystkich leukocytów, a jego norma u dorosłych mieści się w zakresie 4-8%.

Monocyty - norma u dzieci

Analizując wyniki krwi wykonywane u dziecka, zawsze należy zwrócić uwagę na to, by przyjęta norma była dostosowana do danej grupy wiekowej. W niektórych przypadkach normy parametrów krwi mogą znacznie różnić się między osobami dorosłymi i dziećmi. Jeśli chodzi o normę monocytów, nie jest to jednak aż tak zauważalne. W przypadku dzieci norma monocytów kształtuje się podobnie do normy u osób dorosłych. Warte podkreślenia jest jednak to, że norma u dzieci dopuszcza jednak również nieco wyższe i nieco niższe wartości, traktując je jako prawidłowe.

Monocyty powyżej normy - przyczyny

Gdy u pacjenta w wynikach pojawią się monocyty powyżej normy, mowa o monocytozie. Przyczyn takiego stanu może być wiele, w tym zarówno te dość łagodne, jak i bardzo poważne, które mogą wskazywać na groźne zaburzenia zdrowotne u pacjenta. Każdorazowo jednak zaleca się, aby to lekarz dokonał diagnozy, uwzględniając jednocześnie wyniki pozostałych parametrów krwi czy też wyniki innych badań, a także inne ważne medycznie informacje zebrane od pacjenta.

Jak już podkreślono wcześniej, przyczyny podwyższonej liczby monocytów mogą być różnorodne. Można do nich zaliczyć np.:

• infekcje toczące się w organizmie (bakteryjne, wirusowe, pasożytnicze),
• ciążę,
• stosowanie niektórych leków, w tym np. glikokortykosteroidów,
• rekonwalescencję po poważnej infekcji,
• schorzenia immunologiczne,
• choroby zapalne,
• przewlekły stres,
• nadużywanie alkoholu i poalkoholowe uszkodzenie wątroby,
• palenie papierosów,
• choroby metaboliczne,
• RZS, toczeń,
• sarkoidozę,
• kolagenozy,
• choroba Leśniowskiego- Crohna,
• schorzenia zapalne jelit,
• białaczkę,
• chłoniaka,
• regeneracja po przebytej chemioterapii lub radioterapii,
• nowotwory narządowe,
• stan po usunięciu śledziony,
• schorzenia wątroby.

Wymienione powyżej przyczyny podwyższonej liczby monocytów to tylko wybrane z długiej listy tych, które warto rozważyć, gdy wynik pacjenta nie jest prawidłowy. Jak widać, w części przypadków za podwyższone MONO odpowiadają toczące się w organizmie infekcje czy też nawet stres, jednak są i przypadki, gdy wysokie monocyty wskazują na poważne problemy zdrowotne, w tym na nowotwory.

Podwyższone monocyty u dziecka i w ciąży - czy to powód do niepokoju?

Badając krew dziecku, również można niekiedy zauważyć podniesiony poziom monocytów. W tym miejscu należy podkreślić, że analizą wyników badania krwi dziecka powinien zająć się pediatra bądź inny specjalista kierujący dziecko na badanie. Podwyższone monocyty u dziecka mogą wiązać się z różnymi przyczynami. Często są związane z toczącą się bądź przebytą infekcją. Przykładem mogą być infekcje bakteryjne, jak np. angina, czy też infekcje wirusowe, jak np. mononukleoza. Niekiedy przyczyną jest też stan zapalny w organizmie dziecka. Wysokie monocyty u dziecka mogą też sugerować narażenie na stres, co w przypadku młodszych pacjentów niestety nie jest rzadkością. Niekiedy podwyższone monocyty u dzieci występują przy ząbkowaniu. Zdarza się także, że monocytoza u dziecka wskazuje również na poważniejsze choroby wrodzone i nie tylko, zatem nieprawidłowy wynik nie powinien być lekceważony.

Jeśli chodzi natomiast o pacjentki oczekujące dziecka, da się zauważyć, że niejednokrotnie wynik MONO pojawia się na granicy normy. Nie są również rzadkością podwyższone monocyty w ciąży. Zazwyczaj uznaje się to za stan fizjologiczny, o ile monocyty w ciąży są lekko podwyższone, aczkolwiek lekarz powinien sprawdzić wynik, gdyż niekiedy taki wynik świadczy też o toczącym się u kobiety stanie zapalnym czy infekcji, a te mogą być niebezpieczne dla przebiegu ciąży i zdrowia dziecka. Wysokie monocyty w ciąży zdecydowanie wymagają konsultacji z lekarzem - on również powinien podjąć decyzję o dalszych działaniach.

Jak leczyć podwyższone monocyty?

Niestety ciężko powiedzieć jednoznacznie, co stosuje się na monocyty powyżej normy, gdyż leczenie w tym przypadku powinno być dostosowane do postawionej przez lekarza diagnozy. Jak widać, przyczyny podwyższonej liczby monocytów mogą być przeróżne, zatem przede wszystkim należy ustalić źródło problemu, a następnie dobrać odpowiednią terapię. Nie walczymy w tym przypadku bezpośrednio ze zbyt wysoką ilością monocytów, tylko z chorobą podstawową, która przyczyniła się do wspomnianego stanu.

Pacjenci zmagający się ze schorzeniami bakteryjnymi mogą potrzebować antybiotyków. W przypadku infekcji wirusowych zwykle stawia się na leczenie objawowe i wzmacnianie odporności. Przy nowotworach konieczna może być operacja, chemioterapia czy radioterapia. Jeszcze inaczej leczy się choroby metaboliczne czy też inne stany, których obecność wiąże się ze zwiększeniem ilości monocytów. Leczenie powinien ustalić lekarz, w tym zarówno dawkowanie, jak i czas trwania terapii. To również on powinien zająć się kontrolowaniem przebiegu terapii, zlecając m.in. ponowne wykonanie morfologii MONO, by ocenić efektywność wdrożonego leczenia.

Monocyty poniżej normy - przyczyny

Nie tylko zbyt wysoki poziom monocytów może w niektórych przypadkach stanowić powód do niepokoju. Również monocyty poniżej normy nie są zjawiskiem prawidłowym i mogą wskazywać na nieprawidłowości zdrowotne. Gdy pacjent ma zbyt małą w stosunku do przyjętej normy ilość monocytów, mowa o monocytopenii. Stan ten nie jest pożądany i może wskazywać na wiele dolegliwości.

W przypadku monocytopenii pacjent może mieć poważne zaburzenia odporności, w tym zarówno wrodzone, jak i nabyte. Nieprawidłowy wynik może wskazywać na AIDS lub choroby zanikowe szpiku. Może również wiązać się z niewydolnością szpiku kostnego. Niskie monocyty występują niekiedy w przebiegu schorzeń zapalnych, a poza tym są charakterystyczne dla stanów poinfekcyjnych z neuropatią. Innych przyczyn monocytopenii może być wiele, w tym również podeszły wiek pacjenta czy też mocne wyniszczenie bądź niedożywienie organizmu. Nie można w tym przypadku wykluczyć również nerwicy i depresji, a poza tym monocyty poniżej normy często występują u pacjentów przyjmujących niektóre leki. Obniżonego poziomu monocytów nie powinno się lekceważyć i zawsze wymaga on konsultacji z lekarzem.