Wirusowe i bakteryjne zapalenie gardła - jak je odróżnić i jak się je leczy?

Stan zapalny gardła może pojawiać się z wielu przyczyn, jednak najczęściej za jego rozwój odpowiadają infekcje wirusowe i bakteryjne. Przebieg wirusowego i bakteryjnego zapalenia gardła różni się, podobnie jak ich leczenie. Warto wiedzieć, jak rozpoznać poszczególne infekcje po objawach oraz jak walczyć z chorobą.

U pacjentów zapalenie gardła jest najczęściej powodowane przez wirusy, jednak zdarza się również, że dojdzie do infekcji bakteryjnej i rozwoju anginy ropnej. Nie każde zapalenie gardła wymaga podania antybiotyku, jednak w niektórych sytuacjach okazuje się to wręcz niezbędne. Przebieg wirusowej infekcji gardła często różni się od przebiegu infekcji bakteryjnej, więc warto obserwować objawy, z którymi zmaga się pacjent. Po czym poznać, czy zapalenie gardła jest wirusowe, czy bakteryjne? Jak leczy się poszczególne rodzaje infekcji i jak długo zazwyczaj one trwają? Pomocne informacje na ten temat zebraliśmy w poniższym artykule.

Stan zapalny gardła – czym jest i co go powoduje?

Jedną z najczęściej występujących u pacjentów dolegliwości jest zapalenie gardła, czyli stan zapalny obejmujący śluzówkę gardła, a niekiedy również migdałki. Przyczyn tej dolegliwości może być wiele, chociaż najczęściej odpowiedzialne są za nią atakujące śluzówkę wirusy. Rzadziej za stan zapalny gardła odpowiadają bakterie, poza tym do problemu może przyczynić się również wiele innych czynników, w tym mechaniczne podrażnienie śluzówki czy refluks.

Najczęściej zapalenie tylnej ściany gardła jest obserwowane u dzieci – szczególnie w wieku przedszkolnym (4–7 lat), chociaż może występować praktycznie w każdej grupie wiekowej, w tym u osób starszych. Jeśli natomiast chodzi o dzieci, do infekcji gardła dochodzi u nich często, gdyż ich układ immunologiczny nie jest jeszcze do końca rozwinięty, poza tym przebywając w przedszkolach, są narażone na wiele chorobotwórczych mikroorganizmów. Dzieci mają też inną budowę anatomiczną dróg oddechowych niż osoby dorosłe, co również nie pozostaje bez znaczenia, jeśli chodzi o częstotliwość występujących u nich stanów zapalnych gardła.

Jak już podkreślono wcześniej, najczęściej za rozwój stanu zapalnego gardła odpowiadają wirusy i mowa tu o różnorodnych rodzajach wirusów, których liczba może nawet przekraczać 200. Szczególnie dokuczliwe objawy zapalenia gardła daje mononukleoza zakaźna, do której dochodzi w wyniku infekcji wirusem EBV. Inne wirusy również mogą powodować bardzo nasilone objawy zapalenia gardła – są również infekcje wirusowe gardła o znacznie łagodniejszym przebiegu i to zwykle częściej występują u pacjentów. Drugą opcją, jeśli chodzi o stan zapalny gardła, są wspomniane już infekcje bakteryjne. Najczęściej są one efektem infekcji paciorkowcami beta-hemolizującymi A, które przyczyniają się nie tylko do samego zapalenia gardła, ale też wywołują stan zapalny migdałków podniebiennych.

Wirusowe zapalenie gardła – objawy

Najczęściej do zapalenia gardła przyczyniają się wirusy. Zazwyczaj do rozwoju infekcji wirusowej dochodzi w czasie 1–6 dni od zakażenia. Objawy wirusowego zapalenia gardła obejmują przede wszystkim nieprzyjemne drapanie w gardle, jego pieczenie, a w zaawansowanym stadium również dolegliwości bólowe gardła. Wirusowe zapalenie gardła niejednokrotnie idzie w parze z katarem, czyli nieżytem nosa. Na skutek podrażnienia gardła u pacjentów często pojawia się również suchy kaszel, a także uciążliwa chrypka.

Zdarza się, choć nie stanowi to reguły, że infekcji gardła towarzyszy nieznaczne podwyższenie temperatury ciała, jednak zazwyczaj jest to stan podgorączkowy, który nie przekracza 37,5°C. W wyjątkowych sytuacjach, gdy infekcja jest ostra, dochodzi jednak do rozwinięcia wysokiej gorączki – gdy pojawia się takie wirusowe zapalenie gardła u dziecka, śluzówka gardła przyjmuje żywoczerwoną barwę, a gorączka może dochodzić nawet do 39°C.

Bakteryjne zapalenie gardła – objawy

Zapalenie gardła może również być wynikiem infekcji bakteryjnej, chociaż faktem jest, że bakteryjne zapalenie gardła występuje znacznie rzadziej niż wirusowe. Gdy u pacjenta występuje angina ropna, choroba ma przebieg gwałtowny, a jej objawy są szczególnie dokuczliwe.

Chorobie najczęściej towarzyszy bardzo silny ból gardła, który uniemożliwia normalne jedzenie i przełykanie śliny, poza tym może mieć promieniować w kierunku ucha. Bakteryjne zapalenie gardła u dzieci jest problematyczne, gdyż często odmawiają one jedzenia i nie chcą pić z powodu towarzyszących dolegliwości bólowych, a wówczas łatwo o odwodnienie, zwłaszcza przy gorączce. Pozostając w kwestii gorączki, trzeba podkreślić, że przy anginie zazwyczaj jest ona wysoka i przekracza 38°C. Gorączce mogą towarzyszyć dreszcze i wzmożona potliwość.

Przy anginie można również zauważyć, że pacjent ma powiększone węzły chłonne podżuchwowe lub szyjne. Niejednokrotnie też na przekrwionym gardle i migdałkach pacjenta można zauważyć nacieki ropne. Rzadko natomiast u chorego pojawia się chrypka, kaszel czy nieżyt nosa.

Po czym poznać, czy zapalenie gardła jest wirusowe, czy bakteryjne?

Można zauważyć, że objawy wirusowego i bakteryjnego zapalenia gardła nieco się różnią, dzięki czemu często można łatwo rozróżnić infekcje samodzielnie, już na etapie oczekiwania na wizytę u lekarza. Po czym poznać, czy zapalenie gardła jest wirusowe, czy bakteryjne?

Infekcje wirusowe zwykle (choć nie zawsze) są łagodniejsze.Najczęściej przy infekcjach wirusowych gardła gorączka jest niższa, a gardło jest rozpulchnione, pojawia się jego drapanie lub pieczenie, a także suchy kaszel, poza tym do rzadkości nie należy nieżyt nosa.

Przy infekcji bakteryjnej gorączka często jest wyższa, a na migdałkach pojawia się ropny naciek, poza tym często powiększają się węzły chłonne szyjne lub podżuchwowe, ale rzadziej występuje katar czy kaszel.

Nie zawsze jednak można tak łatwo odróżnić infekcję gardła wirusową i bakteryjną, gdyż często objawy nie są jednoznaczne. Najlepiej skonsultować się z lekarzem, by zbadał pacjenta i dobrał odpowiednie leczenie. W razie wątpliwości można również wykonać test na anginę, który wykrywa w wymazie z gardła obecność paciorkowców grupy A. Taki test z powodzeniem można wykonać w warunkach domowych, a jego koszt zwykle mieści się w granicach 30–50 zł. Inną opcją jest określenie poziomu CRP, którego wynik może sugerować, czy pacjent ma do czynienia z infekcją bakteryjną czy wirusową.

Zapalenie gardła wirusowe i bakteryjne – leczenie

Rozróżnienie zapalenia gardła wirusowego i bakteryjnego jest bardzo ważne, jeśli chodzi o dalsze leczenie. W przypadku wirusowego zapalenia gardła leczenie jest najczęściej objawowe. Polega na podawaniu pacjentowi leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych (np. paracetamol) bądź przeciwgorączkowych, przeciwbólowych i przeciwzapalnych (np. ibuprofen).

Można stosować też preparaty na gardło, w tym spraye działające miejscowo, płukanki do gardła czy tabletki do ssania. Rodzaj preparatu należy dostosować do preferencji i możliwości pacjenta – przykładowo małym dzieciom nie podajemy raczej pastylek do ssania, gdyż może to być niebezpieczne. W przypadku infekcji gardła bardzo ważne jest również pilnowanie odpowiedniego nawodnienia pacjenta oraz zapewnienie mu właściwych warunków do wypoczynku. Kiedy jest potrzebny antybiotyk? Leczenie bakteryjnego zapalenia gardła może wymagać stosowania antybiotyku.

Przy anginie ropnej najczęściej przepisuje się pacjentom odpowiednio dobrane antybiotyki – bardzo ważne jest ich prawidłowe przyjmowanie. Antybiotyki na zapalenie gardła należy zawsze przyjmować do końca, przestrzegając zalecanego dawkowania. Nie powinno się przerywać terapii, nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej, gdyż może to skutkować nawrotem choroby. W przypadku infekcji bakteryjnej pacjent może również stosować leki o działaniu miejscowym na gardło i farmaceutyki takie jak ibuprofen czy paracetamol, poza tym powinien dużo pić i wypoczywać.

Jeśli infekcja gardła dotyczy pacjentek w ciąży, nie wszystkie leki mogą być przez nie stosowane. W tym przypadku poleca się przede wszystkim konsultację z lekarzem, który zaproponuje odpowiednie leczenie – bezpieczne dla przebiegu ciąży i rozwoju płodu. Stawia się m.in. na prawoślaz, porost islandzki lub propolis, a także zaleca się pacjentkom dużo odpoczynku, inhalacje solą fizjologiczną i picie odpowiedniej ilości płynów. Gdy wspomniane metody okażą się nieskuteczne, lekarz może zadecydować o wprowadzeniu innych leków – w ciąży nie powinno się jednak wdrażać ich na własną rękę, a wyłącznie na wskazanie lekarza.

Ile dni trwa bakteryjne zapalenie gardła? Ile leczy się wirusowe zapalenie gardła?

Gdy pojawiają się nieprzyjemne objawy związane ze stanem zapalnym gardła i zaczynają utrudniać normalne funkcjonowanie, pacjenci często poszukują sposobów na skrócenie infekcji. Jednak to, ile trwa zapalenie gardła u dzieci bądź u dorosłych, może zależeć od wielu różnorodnych czynników, w tym od rodzaju mikroorganizmu, który zaatakował pacjenta oraz od nasilenia infekcji. Nie bez znaczenia jest również to, jak funkcjonuje układ immunologiczny danej osoby, a także to, jak szybko zostanie wdrożone leczenie (np. antybiotyk przy anginie).

Jeśli chodzi o wirusowe zapalenie gardła, zazwyczaj infekcja trwa około 5–7 dni, a jej objawy najczęściej ustępują samoczynnie. Ile dni trwa bakteryjne zapalenie gardła? Najczęściej infekcja trwa w tym przypadku 2–5 dni. Trzeba jednak podkreślić, że są to jedynie orientacyjne ramy. Zdarza się, że u niektórych pacjentów stan zapalny gardła może utrzymywać się trochę dłużej, np. 10 dni. Niestety są również pacjenci, u których stan zapalny gardła utrzymuje się znacznie dłużej i trwa tygodniami. Może również zdarzyć się tak, że zapalenie gardła będzie nawracać – wówczas mowa o zapaleniu przewlekłym. Przewlekły stan zapalny gardła u dziecka wymaga konsultacji z pediatrą, a czasami też z laryngologiem. Dorośli również nie powinni go lekceważyć.

Przewlekły stan zapalny gardła – co należy o nim wiedzieć?

Pacjenci mający nawracające zapalenie gardła bądź zapalenie gardła utrzymujące się długotrwale powinni skonsultować się z lekarzem, najlepiej z laryngologiem. Można wyróżnić przewlekłe zapalenie gardła proste, zanikowe i przerostowe. Najczęściej do przewlekłego stanu zapalnego gardła przyczyniają się alergeny, na które pacjent jest uczulony, ewentualnie zanieczyszczenia wdychane z dymem papierosowym, a także regularne podrażnianie gardła (dotyczy m.in. wokalistów, mówców, nauczycieli). Za problem może też odpowiadać przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach, a nawet narażenie na substancje chemiczne w miejscu pracy. Jeszcze inną przyczyną problemu jest spożywanie alkoholu w nadmiarze, a nawet takie dolegliwości jak przewlekły stan zapalny zatok czy przerost migdałka gardłowego. Co ciekawe, za objawy przewlekłego zapalenia gardła mogą również odpowiadać hormony – jest to częsta dolegliwość np. przy niedoczynności tarczycy.

Pacjenci zmagający się z przewlekłym zapaleniem gardła mogą odczuwać różne objawy. Można do nich zaliczyć suchość w gardle, uczucie ucisku i problemy z przełykaniem, a także suchy kaszel i wiele innych dolegliwości. Leczenie powinno zostać odpowiednio dobrane przez specjalistę do przyczyny problemu oraz występujących u pacjenta objawów.