Wzdęcia i kolki u niemowląt

Wzdęcia i kolki to częste problemy z jakimi zmagają się najmłodsi, spędzające sen z powiek zatroskanym rodzicom. Ich przyczyna tkwi między innymi w niedojrzałości układu pokarmowego u niemowląt. Jak rozpoznać wzdęcia u niemowląt? Jak odróżnić wzdęcia od kolek? Jak przynieść ulgę maluchom w problemach trawiennych?

Wzdęcia u niemowląt – jak je rozpoznać?

Niemowlęta cechuje nie w pełni wykształcony układ pokarmowy, który rozwija się intensywnie przez wiele miesięcy, lat. Przykładowo, proces trawienia i wchłaniania pokarmu kształtuje się w ciągu pierwszych 10 miesięcy życia. W 2 – 3 miesiącu życia zwiększa się sprawność zwieracza przełyku, dzięki któremu pokarm z żołądka nie może cofnąć się do przełyku, co przekłada się na koniec problemów z ulewaniem. W 4 – 6 miesiącu życia niemowlę zaczyna przyjmować pokarm o bardziej stałej konsystencji niż płynne mleko. Z kolei aktywności enzymów trzustkowych wykazuje pełną dojrzałość u dzieci powyżej 2 roku życia.

Wzdęcia u niemowląt wywołuje nadmierne gromadzenie się gazów w jelitach. Jest to często spowodowane procesem trawienia między innymi białek, laktozy czy też nadmiernym połykaniem powietrza podczas jedzenia. Wzdęcia u najmłodszych objawiają się głównie:

• prężeniem i wyginaniem,
• podkurczaniem nóżek,
• twardym i wypukłym brzuchem,
• płaczem,
• drażliwością,
• bólem brzucha.

Sposoby na wzdęcia u niemowląt

W aptece jest wiele preparatów, które można stosować u niemowląt na wzdęcia. Jeżeli lekarz nie zaleci inaczej można je zastosować po ukończeniu 28 dnia życia. Preparaty te są dostępne w formie kropli doustnych, w kapsułkach twist off. Zawierają w swoim składzie symetykon, dimetykon, który redukują napięcie powierzchniowe ścian pęcherzyków gazów w jelitach, co pozwala na ich łączenie i pękanie. Dzięki temu gazy, uwolnione na tej drodze, mogą być wchłaniane przez ścianę jelita lub usuwane z przewodu pokarmowego w wyniku ruchów perystaltycznych jelit. Powoduje to także obniżenie napięcia jelit i tym samym zmniejsza ból brzucha. Symetykon i dimetykon są bezpieczne dla niemowląt. Nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego. Są całkowicie wydalane z organizmu dziecka. Z kolei inne preparaty dostępne w aptece na wzdęcia mogą zawierać laktazę – enzym ułatwiający trawienie laktozy obecnej w mleku. Laktaza odpowiada za hydrolizę laktozy do cukrów prostych, tzn. glukozy i galaktozy, które są łatwiej przyswajalne. Preparaty z laktazą należy standardowo stosować do ukończenia przez dziecko 3 – 4 miesięcy, potem należy stopniowo je odstawiać.
Krople należy dodawać do mleka w temperaturze pokojowej – wyższa temperatura może spowodować zmniejszenie aktywności enzymu.

Warto również skorzystać ze znanych domowych sposobów na wzdęcia u niemowląt. Jednym z nich jest masaż brzuszka dziecka, który należy wykonywać delikatnie, okrężnymi ruchami, zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Dobrze sprawdzą się także ciepłe okłady, które można zastosować przy użyciu pieluszki tetrowej, termoforu z pestkami wiśni. Ponadto, należy pamiętać o prawidłowym odbijaniu dziecka po jedzeniu, co również pozwala uniknąć nadmiernego gromadzenia się pęcherzyków gazów w jelitach. Sprawdza się również kładzenie dziecka na brzuszku oraz noszenie w pozycji pionowej (na przykład w chuście). Poruszając ten temat warto również skupić się na właściwych technikach karmienia niemowląt – przystawiania do piersi oraz karmienia butelką. Pozwoli to również ograniczyć połykanie powietrza podczas jedzenia. Szczególnie istotna wydaje się być technika karmienia butelką. Warto zwrócić uwagę, żeby smoczek butelki był całkowicie wypełniony mlekiem. Należy również robić przerwy w trakcie karmienia, tak aby dziecko mogło odpocząć i odbić.

Kolka niemowlęca – co to takiego? Jak rozpoznać kolkę niemowlęcą i odróżnić ją od wzdęć?

Kolka niemowlęca może występować u nawet 40% niemowląt do 3 miesiąca życia. Nie jest traktowana jako choroba. To zaburzenie dotyka niemowląt w wieku pomiędzy 3 tygodniem a 5 miesiącem życia i jest przejściowym zaburzeniem, które ustępuje samoistnie. Jest to zespół reakcji, w którym dominującym objawem jest napadowy, niedający się ukoić płacz lub krzyk dziecka, który:

• utrzymuje się co najmniej przez 3 godziny w ciągu doby (chodzi o łączny czas płaczu w ciągu doby, a nie o ciągły płacz przez 3 godziny),
• występuje minimum 3 razy w tygodniu,
• pojawia się co najmniej w jednym tygodniu,
• rozpoczyna się zwykle w godzinach popołudniowych lub wieczornych, często towarzyszy mu zaczerwienienie twarzy, podkurczanie nóżek i wzdęcie brzucha.

Opisane powyżej objawy stanowią kryteria (tzw. kryteria Wessela) rozpoznania kolki u niemowląt i pozwalają na odróżnienie jej od wzdęć. Warto podkreślić, że nie istnieją badania laboratoryjne, które mogą potwierdzić kolkę niemowlęcą.

Przyczyny kolki niemowlęcej nie są w pełni wyjaśnione. Wśród możliwych wymienia się:

• niedojrzałość układu nerwowego,
• niedojrzałość układu pokarmowego,
• niewłaściwą technikę przystawiania do piersi,
• niewłaściwą technikę karmienia butelką,
• nadmierne połykanie powietrza w trakcie jedzenia,
• nietolerancje pokarmowe,
• nadmierne wytwarzanie gazów w jelitach,
• nadmiar bodźców emocjonalnych (duża wrażliwość),
• niepokój rodziców.

Występowaniu kolek niemowlęcych sprzyja depresja poporodowa u mamy.

W jaki sposób można złagodzić objawy kolki u niemowląt?

Obecnie nie ma leku, który skutecznie zadziałał by na objawy kolki niemowlęcej. Istnieją sposoby pozwalające na łagodzenie jej objawów. Jednym z najskuteczniejszych jest opieka, bliskość i uspokajanie malucha przez rodziców. Objawy kolki niemowlęcej zazwyczaj ustępują samoistnie do około 3 miesiąca życia dziecka.

Innym sposobem jest zapewnienie odpowiedniej temperatury w pomieszczeniu, w którym przebywa dziecko – 21 stopni Celsjusza. Uchroni to malucha przed przegrzaniem, które może wywoływać nadmierne rozdrażnienie i płaczliwość. Warto również zastosować delikatny masaż brzuszka i pleców, kojące kołysanie, ciepłe okłady na brzuszek z pieluszki tetrowej czy też termoforu. Istotne jest także zapewnienie spokoju dziecku i wyciszenie.

Gdy podstawowe metody na kolkę niemowlęcą zawiodą w ostateczności można rozważyć zmianę sposobu żywienia dziecka. Nie należy dokonywać tego na własną rękę, jedynie po konsultacji z lekarzem pediatrą.

Przeprowadzone badania kliniczne wskazują, że objawy kolki niemowlęcej można złagodzić stosując preparaty probiotyczne zawierające szczep Lactobacillus reuteri. Bakteria ta działa korzystnie, regulując pracę układu pokarmowego. Występuje w mleku matki, a przyjmowanie suplementów zawierających tę bakterię przez matkę zwiększa ilość L. reuteri obecnych w produkowanym przez nią mleku.

Warto również podkreślić, że dieta mamy nie wpływa na występowanie kolek niemowlęcych. W przypadku wystąpienia zaburzenia, nie należy rezygnować z karmienia piersią. Można ewentualnie rozważyć ograniczenie w diecie zbyt wielu alergenów takich jak, nabiał, jaja kurze, soja, pszenica, orzechy. W przypadku karmienia mlekiem modyfikowanym można po konsultacji z lekarzem pediatrą rozważyć zmianę mleka na mieszanki o nieznacznym lub znacznym stopniu hydrolizy białek. W złagodzeniu kolki może pomóc także podanie enzymu laktazy, gdy wynika z nietolerancji laktozy.

Męczące wzdęcia oraz kolki u niemowląt mogą być spowodowane także różnego rodzaju schorzeniami, które można wykluczyć na konsultacji z lekarzem pediatrą. Wśród nich wymienia się:

• nietolerancje pokarmowe – alergię na składniki pokarmowe,
• schorzenia układu pokarmowego, takie jak nieżyt żołądka,
• infekcje wirusowe,
• infekcje bakteryjne.

Podsumowując, wzdęcia i kolki niemowlęce często występują u dzieci. Nie są traktowane jako jednostki chorobowe i zwykle ustępują samoistnie do 3 miesiąca życia. Nie zagrażają zdrowiu dziecka. Wynikają między innymi z niedojrzałości układu pokarmowego oraz układu nerwowego. Oprócz preparatów dostępnych w aptekach, istnieje szereg domowych sposobów, które wspierają ukojenie bólu i płaczu u niemowląt. Przed zastosowaniem preparatów aptecznych należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, który pomoże dobrać najlepszy produkt