Mononukleoza zakaźna - objawy. Na czym polega leczenie u dorosłych i dzieci?

Mononukleoza zakaźna jest chorobą wirusową, która najczęściej występuje u małych dzieci w wieku przedszkolnym oraz u dojrzewającej młodzieży, chociaż może wystąpić też w innych grupach wiekowych. Objawami przypomina infekcję układu oddechowego, jednak bardzo obciąża organizm, zwłaszcza osób dorosłych.

Za pojawienie się objawów mononukleozy zakaźnej odpowiada infekcja wirusem EBV, który przenosi się głównie przez ślinę, stąd często schorzenie nazywane jest również chorobą pocałunków. Choroba wiąże się z szeregiem dokuczliwych objawów i często myli się ją ze zwykłym przeziębieniem lub anginą, gdyż jej początkowe symptomy bywają bardzo podobne. Mononukleoza może mieć jednak również bardzo groźne powikłania. Co należy wiedzieć o objawach mononukleozy zakaźnej i jak sprawdzić, czy dziecko ma mononukleozę? Na czym polega leczenie mononukleozy u dorosłych i dzieci? Więcej na ten temat można znaleźć w tym artykule.

Co to jest mononukleoza zakaźna?

Mononukleoza zakaźna to choroba wirusowa, która rozprzestrzenia się stosunkowo łatwo. Związana jest z infekcją wirusem EBV. W przypadku tego wirusa nietrudno o transmisję, gdyż zarażają nie tylko pacjenci objawowi, ale też osoby, u których objawy jeszcze nie wystąpiły i przechodzące chorobę bezobjawowo, a także pacjenci w okresie rekonwalescencji, a nawet osoby, które już przechodziły chorobę i pozostały nosicielami wirusa. Przebieg choroby zwykle nie jest ciężki, a nawet zdarzają się przypadki choroby bezobjawowej, jednak zdarza się też, że objawy towarzyszące schorzeniu są bardzo nasilone i obciążające. Wirus powodujący mononukleozę przyczynia się do procesu limfoproliferacyjnego. EBV atakuje limfocyty B, poza tym może również atakować inne komórki, w tym makrofagi oraz limfocyty T, a także komórki NK i komórki dendrytyczne.

Ważne jest nie tylko to, co to jest mononukleoza, ale również jakie grupy pacjentów są szczególnie zagrożone jej wystąpieniem. Najczęściej na mononukleozę zakaźną chorują dzieci w wieku przedszkolnym oraz dojrzewająca młodzież. Nie oznacza to jednak, że wirus nie uaktywni się w innych grupach wiekowych pacjentów - również jest to możliwe, chociaż niewątpliwie zdarza się rzadziej. Warto podkreślić, że zwykle im starsza jest osoba, która zachorowała na mononukleozę zakaźną, tym gorzej jej organizm radzi sobie z wirusem, a objawy infekcji są bardziej obciążające i dokuczliwe.

{%PRODUCTS_WIDGET%}

Mononukleoza zakaźna - przyczyny choroby

Jak wspomniano wcześniej, mononukleoza zakaźna jest schorzeniem wirusowym, co jasno wskazuje już na przyczyny choroby. Za rozwinięcie objawów choroby odpowiada infekcja wirusem EBV (wirus Epsteina-Barr), który jest zaliczany do rodziny Herpesviridae. Wirus w głównej mierze przenosi się przez ślinę. To właśnie w niej można znaleźć jego bardzo duże ilości, ponieważ wirus EBV namnaża się między innymi w śliniankach.

Dlaczego na mononukleozę zakaźną najbardziej narażone są dzieci przedszkolne i nastolatkowie? U małych dzieci mononukleoza pojawia się, ponieważ infekcje łatwo przenoszą się, gdy nie pilnuje się należycie zasad higieny osobistej. Małe dzieci często wkładają do ust brudne rączki, zabawki i inne przedmioty, a przy tym zdarza im się dzielić jedzeniem i piciem z kolegami. Jeśli chodzi natomiast o młodzież dojrzewającą, przyczyny choroby są nieco inne. W tym przypadku chodzi nie tyle o zaniedbania higieniczne (choć nie są one wykluczone), co o pierwsze miłości i pocałunki, które w tym wieku zaczynają się pojawiać. Mononukleoza często bywa nazywana z tego powodu chorobą pocałunków, gdyż wirus łatwo przenosi się wraz ze śliną.

Co ciekawe, możliwe są również inne niż ślina sposoby transmisji wirusa, chociaż zdecydowanie rzadsze. Mononukleozą można się również zarazić przez krew, poza tym nie jest wykluczone zarażenie przy kontaktach płciowych. Jeszcze inną możliwość przeniesienia wirusa stanowi przeszczep narządu.

Mononukleoza u dzieci - objawy

Są osoby, które przechodzą mononukleozę niemal bezobjawowo. Zwykle jednak początkowe objawy infekcji przypominają infekcję układu oddechowego, w tym przeziębienie lub anginę. Mononukleoza u dzieci zazwyczaj daje objawy po dość długim czasie od kontaktu z wirusem, najczęściej po 1-2 miesiącach od zakażenia. W początkowym stadium choroby pojawia się katar oraz dolegliwości bólowe gardła (często silne), poza tym u niektórych pacjentów pojawia się mazisty nalot na migdałkach - zwykle ma on biało-żółty kolor. Niekiedy dodatkowo pacjenci zmagają się z podwyższoną temperaturą ciała, która u niektórych osób może sięgać nawet do 40°C i utrzymywać się długotrwale (nawet 2-3 tygodnie).

W przypadku mononukleozy da się również zauważyć powiększenie węzłów chłonnych. Pacjent może odczuwać ich tkliwość czy bolesność, w tym zwłaszcza na szyi i pod pachami, a także w rejonie węzłów podżuchwowych. Jednym z groźnych objawów jest powiększenie śledziony, co znów może objawiać się dolegliwościami bólowymi z lewej strony brzucha. W takiej sytuacji łatwo o jej pęknięcie, dlatego trzeba na nią wyjątkowo uważać. Do objawów mononukleozy u dzieci można zaliczyć również zapalenie spojówek, poza tym niektórzy pacjenci mają na ciele drobną wysypkę, a także towarzyszą im nudności lub wymioty. Gdy wirus zaatakuje wątrobę, może dojść do wystąpienia objawów żółtaczki.

Jak sprawdzić, czy dziecko ma mononukleozę?

W przypadku podejrzenia mononukleozy u dziecka należy skonsultować się z lekarzem. Zdarza się, że choroba pocałunków u dzieci diagnozowana jest na podstawie wywiadu i badania pacjenta, jednak nie w każdym wypadku okazuje się to wystarczające, by postawić trafną diagnozę. Dodatkowe badania mogą być pomocne w ustaleniu przyczyny dolegliwości, zwłaszcza że oprócz mononukleozy jest wiele innych chorób, które dają podobne objawy, a zalicza się do nich np. anginę paciorkowcową.

Jak sprawdzić, czy dziecko ma mononukleozę? W przypadku wątpliwości lekarz może zlecić wykonanie badań krwi, w tym morfologię. Jeśli u pacjenta zaobserwuje się wzrost ilości limfocytów i jednoczesny spadek ilości płytek krwi, może to sugerować infekcję. Jeśli chodzi o inne badania na mononukleozę, CRP i OB również wymagają analizy. W diagnostyce można też wykorzystać test PCR lub profil serologiczny, poza tym przydatnym badaniem może okazać się test szkiełkowy i analiza wyglądu limfocytów B.

Ile trwa leczenie mononukleozy u dzieci i na czym polega?

Mononukleozę leczy się wyłącznie objawowo, gdyż nie istnieją specyficzne leki przeciwko wirusowi EBV. Organizm pacjenta musi samodzielnie zwalczyć chorobę, a jedyne, co w tym przypadku można zrobić, to wdrożyć leki łagodzące dolegliwości, z którymi zmaga się dana osoba.

U dzieci, które dotknęła mononukleoza zakaźna, leczenie obejmuje głównie podawanie leków przeciwgorączkowych i leków na ból gardła. Warto też zadbać o komfort pacjenta, zwracając uwagę na odpowiednią wilgotność powietrza w jego pokoju oraz pilnując prawidłowego nawodnienia jego organizmu. Zdarza się, że lekarz podejmuje decyzję o wdrożeniu leczenia acyklowirem, chociaż opinie ekspertów w kwestii skuteczności tego leku przy mononukleozie są podzielone. Jeśli pacjent ciężko przechodzi infekcję, zasadne może być podanie mu glikokortykosteroidów, ale tylko w sytuacji, gdy lekarz uzna to za konieczne.

Na mononukleozę nie jest stosowany żaden antybiotyk, gdyż jest to schorzenie wirusowe - wyjątek stanowi współistniejące nadkażenie bakteryjne. Błędne podanie antybiotyku na mononukleozę (np. w przypadku błędnej diagnozy) może skutkować wystąpieniem u pacjenta charakterystycznej wysypki - dzieje się tak szczególnie w przypadku zastosowania antybiotyku z grupy aminopenicylin.

Zazwyczaj pacjenci są leczeni w warunkach domowych, chociaż są przypadki, gdy konieczna okazuje się hospitalizacja. Niestety trzeba też przygotować się na to, że leczenie mononukleozy będzie długotrwałe, co bywa bardzo uciążliwe w przypadku małych pacjentów. Ile trwa leczenie mononukleozy u dzieci? Zwykle objawy utrzymują się u pacjentów około 2-3 tygodnie, jednak zdarza się, że objawy utrzymują się nawet 3-4 tygodnie. Gdy choroba minie, pacjent może wciąż odczuwać silne osłabienie, a jego węzły chłonne nadal mogą być powiększone - stan ten u niektórych utrzymuje się nawet przez kilka miesięcy do pół roku.

Często pacjenci zadają sobie pytanie, czy z mononukleozą można wychodzić z domu. Odpowiedź jest w tym przypadku jednoznaczna - osoba chora na mononukleozę powinna pozostawać w domu, aż się doleczy. Warto wiedzieć, że mononukleoza zakaźna jest bardzo obciążająca dla organizmu, dlatego zaleca się, aby pacjent oszczędzał się i dużo wypoczywał. Po jakim czasie nie zaraża się mononukleozą? Niestety zarażają już pacjenci, u których nie pojawiły się jeszcze objawy choroby. Przechorowanie mononukleozy nie oznacza również, że pozbędziemy się wirusa z organizmu - pozostaje on w ciele pacjenta do końca życia. Czy przechorowanie mononukleozy daje stałą odporność? W tym przypadku odpowiedź jest nieco bardziej optymistyczna - nosiciel wirusa nabywa trwałą odporność, jednak wirus może w sprzyjających warunkach uaktywnić się w jego organizmie ponownie, a wówczas nosiciel może zarażać innych.

{%PRODUCTS_WIDGET%}

Choroba pocałunków - objawy u dorosłego i leczenie mononukleozy u dorosłych

Choć mononukleoza najczęściej dotyczy dzieci przedszkolnych i nastolatków, może się również pojawiać u osób dorosłych. Jak wcześniej podkreślono, im później zachoruje się na mononukleozę, tym jej przebieg może być dla pacjenta trudniejszy. W przypadku mononukleozy objawy u dorosłego mogą być podobne do tych, które występują u dzieci, jednak często są bardziej nasilone. Szczególnie źle mononukleozę przechodzą pacjenci w wieku powyżej 35-40 lat. Mononukleoza u dorosłego objawia się spadkiem apetytu i ogólnym złym samopoczuciem, a także dolegliwościami bólowymi gardła z możliwym nalotem na migdałkach. W tym przypadku również może występować gorączka, a także obrzęk śledziony. U niektórych pacjentów może też dojść do powiększenia wątroby, poza tym jednym z typowych objawów choroby jest obrzęk powiek.

Leczenie choroby, podobnie jak w przypadku dzieci, jest jedynie objawowe, gdyż jest to schorzenie o charakterze samoograniczającym się. Choć większość objawów ustępuje po około 2-3 tygodniach, powrót do całkowitego zdrowia może zająć nawet kilka miesięcy.

Mononukleoza zakaźna - powikłania choroby

Niestety mononukleoza zakaźna jest chorobą, która może mieć bardzo groźne powikłania. Co prawda nie pojawiają się one u wszystkich osób, które zachorują na mononukleozę, a nawet można powiedzieć, że występują stosunkowo rzadko, jednak ich pojawienie się może być bardzo niebezpieczne.

Jednym z groźnych powikłań mononukleozy zakaźnej są zaburzenia pracy wątroby i wystąpienie objawów żółtaczki - w tym przypadku pacjent jest zwykle poddawanyhospitalizacji. W efekcie mononukleozy może również dojść do pęknięcia śledziony i jest to sytuacja bardzo groźna, której nie sposób przeoczyć, gdyż objawia się bardzo silnymi dolegliwościami bólowymi brzucha z lewej strony, a także pojawieniem się zimnych potów, przyspieszeniem tętna czy bladością skóry bądź omdleniem. Warto też wiedzieć, że wirus może przyczyniać się do zapalenia mięśnia sercowego, co jest bardzo niebezpieczne. Do powikłań mononukleozy można zaliczyć również zapalenie mózgu. Nie jest wykluczone też zajęcie rdzenia kręgowego i porażenie nerwów czaszkowych, a nawet zajęcie szpiku kostnego i wystąpienie niedokrwistości hemolitycznej u pacjenta.

Mononukleoza u dzieci i dorosłych - profilaktyka

Nie ma specyficznych leków na EBV i nie ma szczepionki na tego wirusa. By zmniejszyć ryzyko powikłań choroby, należy przede wszystkim unikać zarażenia. Prewencja mononukleozy zakaźnej to głównie dbałość o higienę i uczenie tego już najmłodszych dzieci. Należy unikać współdzielenia z innymi posiłków czy napojów, używania z kimś jednocześnie tych samych sztućców czy talerzy itd. Nie bez znaczenia jest również pilnowanie higieny rąk, w tym ich częste i dokładne mycie, a także unikanie wkładania ich do buzi. Osoby starsze powinny natomiast unikać przygodnych kontaktów seksualnych.