Bezpłodność a niepłodność – czy znaczą to samo? Podobieństwa i różnice

Pojęcia „niepłodność” i „bezpłodność” często są używane zamiennie, co jest sporym błędem, ponieważ odnoszą się do dwóch zupełnie różnych stanów. Łączy je głównie to, że oba dotyczą płodności. Problemy z płodnością w Polsce są dość powszechne i mogą dotyczyć nawet co 5 pary. W wielu przypadkach da się im jednak zaradzić, wtedy takie osoby mogą spełnić swoje marzenie o posiadaniu potomstwa. Niestety nie wszystkie problemy da się rozwiązać. Niepłodność a bezpłodność – jakie są podobieństwa i różnice? Wyjaśniamy.

Czym jest niepłodność?

Niepłodność to zaburzenie, które dotyka coraz większą liczbę par. Ze względu na skalę problemu niepłodność została uznana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za chorobę cywilizacyjną.

Niepłodność jest rozpoznawana wtedy, gdy parze przez 12 miesięcy regularnego współżycia (2-4 razy w tygodniu) bez zabezpieczenia nie udaje się spłodzić dziecka. Problem niepłodności może dotyczyć zarówno kobiety, jak i mężczyzny.

Wyróżnia się dwa rodzaje niepłodności:

• niepłodność pierwotna – gdy problem z zajściem w ciążę pojawia się podczas starań o pierwsze dziecko,
• niepłodność wtórna – gdy trudności ze spłodzeniem dziecka dotyczą pary, która ma już potomstwo.

Niepłodność jest wskazaniem do konsultacji w specjalistycznym ośrodku, odbycia diagnostyki i rozpoczęcia leczenia.

Niepłodność a bezpłodność – różnice

Bezpłodność to natomiast stan określający trwałą utratę zdolności do spłodzenia dziecka. Przyczyn bezpłodności może być wiele, przy czym trzeba wyraźnie zaznaczyć, że problem ten może dotyczyć obu płci.

Od niepłodności bezpłodność odróżnia brak możliwości leczenia. O ile niepłodność da się wyleczyć, to bezpłodności niestety nie. Jest to trwała niezdolność do zostania rodzicem. I nie ma tutaj znaczenia długość starań o dziecko, ponieważ nie ma szans na jego poczęcie.

Jakie mogą być przyczyny niepłodności i bezpłodności u kobiet?

Przyczyn problemów z płodnością u kobiet może być wiele.

Przyczyny niepłodności u kobiet

Wśród możliwych przyczyn niepłodności u kobiet wymienia się m.in.:

• niedrożność jajowodów – do zablokowania jajowodów mogą prowadzić stany zapalne miednicy lub przebyte operacje;
• nieprawidłowości w procesie owulacji – mogą być wynikiem zaburzeń hormonalnych. Do zachwiania równowagi hormonalnej mogą prowadzić różne choroby i przypadłości, np. zespół policystycznych jajników (PCOS), przedwczesna niewydolność jajników (POI), uszkodzenia i dysfunkcje okolicy podwzgórzowo-przysadkowej, hiperprolaktynemia, a także złe odżywianie, przewlekły stres czy zbyt intensywne treningi;
• nieprawidłowa budowy narządu rodnego – problem stanowią przede wszystkim wady miednicy;
• choroby zakaźne i infekcje – występujące w obrębie narządów miednicy mniejszej,
• nieleczona endometrioza.

Przyczyny bezpłodności u kobiet

Źródłem bezpłodności najczęściej są trwałe zaburzenia w obrębie układu rodnego, których nie da się wyleczyć. Do najważniejszych należą:

• przedwczesna niewydolność jajników – jajniki tracą swoją aktywność;
• utrata funkcji macicy lub jajników – przyczyną może być zabieg operacyjny np. w przebiegu choroby nowotworowej.

Co może powodować niepłodność i bezpłodność u mężczyzn?

Problemy z płodnością u mężczyzn, podobnie jak u kobiet, mogą mieć różnorakie podłoże.

Przyczyny niepłodności u mężczyzn

Jedną z głównych przyczyn niepłodności męskiej jest nieprawidłowa jakość nasienia. Negatywny wpływ na nią może mieć tryb życia, w tym niezdrowe odżywianie, stosowanie używek, noszenie zbyt obcisłej bielizn oraz przegrzewanie jąder.

Pozostałe przyczyny niepłodności wśród mężczyzn to:

• mechaniczne uszkodzenie jąder;
• nieprawidłowe wydzielanie i działanie hormonów;
• wrodzone lub nabyte nieprawidłowości w budowie jądra;
• zapalenie jąder;
• zapalenie najądrzy, stercza i pęcherzyków nasiennych;
• urazy gonad, skręt i żylaki powrózka nasiennego;
• powikłania chorób zapalnych narządów płciowych;
• niedrożność dróg wyprowadzających nasienie;
• urazy mechaniczne wewnętrznych i zewnętrznych narządów płciowych;
• nieprawidłowa budowa prącia;
• brak wzwodu;
• brak wytrysku lub wytrysk wsteczny;
• podwiązanie nasieniowodów.

Przyczyny bezpłodności u mężczyzn

Przyczyną bezpłodności u mężczyzny może być:

• brak wykształconych narządów płciowych lub ich niedorozwój;
• brak jąder lub brak produkcji plemników;
• trwałe komplikacje po przebytych w dzieciństwie chorobach zakaźnych (np. zwłóknienie jąder po śwince);
• wrodzone zaburzenia genetyczne.

Jak wygląda leczenie niepłodności u kobiet i mężczyzn?

Leczenie niepłodności powinno być skierowane na usunięcie jej przyczyny. Para powinna zgłosić się do specjalistycznego ośrodka, gdzie obie strony zostaną dokładnie przebadane i postawiona zostanie diagnoza, na której podstawie będzie można dobrać odpowiednie leczenie. Leczenie zazwyczaj rozpoczyna się od wprowadzenia najmniej inwazyjnych i zarazem najtańszych metod.

Większości par na początku zalecane jest monitorowanie owulacji i wyznaczanie dni, kiedy jest największa szansa na zapłodnienie. Pomocny w tym aspekcie jest termometr owulacyjny. Jeśli istnieje taka konieczność, wdraża się leczenie hormonalne zaburzeń owulacji lub stosuje mało inwazyjne zabiegi chirurgiczne pozwalające skorygować zaburzenia anatomiczne uniemożliwiające zajście w ciążę.

Często dobre efekty daje zmiana stylu życia i świadome wspomaganie płodności. Zalecana jest zmiana diety na zdrowszą i dbanie o odpowiednią podaż składników odżywczych. Dostępne są nawet specjalne suplementy diety dla kobiet planujących ciążę, a także preparaty dla mężczyzn wspierające płodność, które dostarczają organizmowi odpowiednie porcje potrzebnych mu związków.

Jeśli takie postępowanie nie przynosi rezultatów, konieczne jest zastosowanie technik wspomaganego rozrodu, czyli in vitro lub inseminacji.