Krzywa cukrowa (glikemiczna), inaczej doustny test obciążenia glukozą czy też doustny test tolerancji glukozy (DTTG,  OGTT, GTT, Oral Glucose Tolerance Test, Glucose Tolerance Test) to badanie laboratoryjne wykonywane z krwi, które ma na celu określenie poziomu glukozy w osoczu, na czczo w próbkach  pobieranych  w czasie  0, 1 lub 0, 1 i 2 godzin  po doustnym podaniu – obciążeniu 75 gramów glukozy. Jest jednym z podstawowych badań, które pozwalają na wstępne określenie zaburzeń metabolizmu węglowodanów w organizmie. Czym jest krzywa cukrowa? Jakie są wskazania do badania? U kogo należy je bezwzględnie wykonać? Jak przygotować się do badania? Jakie są normy poziomu glukozy we krwi? Jak interpretować wyniki badania? O tym przeczytacie w poniższym wpisie.

Krzywa cukrowa – wskazania do przeprowadzenia badania

Krzywa glikemiczna jest jednym z podstawowych badań w diagnostyce zaburzeń gospodarski węglowodanowej – cukrzycy typu 2. oraz cukrzycy u kobiet w ciąży. Cukrzyca typu 2. to jedna z najczęstszych  chorób cywilizacyjnych. U podłoża patogenezy tej choroby są czynniki genetyczne i/lub niezdrowy styl życia, w szczególności dieta, brak aktywności fizycznej. U chorej osoby dochodzi do upośledzenia produkcji i/lub wydzielania insuliny. Wpływa to na zaburzenia poziomu glukozy we krwi. Cukrzyca jest chorobą przewlekłą i postępującą. Nieleczona zagraża zdrowiu i życiu człowieka. Celem badania krzywej cukrowej jest określenie zdolności organizmu do wchłaniania glukozy oraz prawidłowego wydzielania insuliny. Badanie wykonuje się u pacjentów, u których glikemia (poziom glukozy we krwi) na czczo jest powyżej normy, tzn. powyżej 99 mg/dl. Test obciążenia glukozą jest także  obowiązkowym badaniem dla kobiet w ciąży i wykonuje się je między 24. a 28. tygodniem ciąży. Oznaczenie służy rozpoznaniu ewentualnej cukrzycy ciążowej, która może rozwinąć się u każdej kobiety. Badanie można wykonać w każdej poradni POZ.

Jak przygotować się do badania krzywej cukrowej?

Do badania krzywej cukrowej należy się właściwie przygotować. Jest to istotne z punktu widzenia otrzymania wiarygodnych i miarodajnych wyników. Brak przestrzegania ogólnie przyjętych zasad i tym samym błędne przygotowanie się do badania, może skutkować fałszywymi wynikami i postawieniem błędnej diagnozy. Oznaczenia nie należy  wykonywać w czasie infekcji lub antybiotykoterapii. W przypadku osób regularnie uprawiających sport, w dodatku intensywnie, należy na dzień przed badaniem nie trenować. Ważne jest również, aby  poinformować lekarza kierującego na badania o wszystkich przyjmowanych lekach, zwłaszcza o tych, które mogą wpływać na poziom glukozy we krwi – np. leki moczopędne lub sterydowe. Jeśli pacjent przyjmuje metforminę, należy skonsultować z lekarzem czy powinna zostać odstawiona przed badaniem.

Zaleca się, aby 3 dni przed badaniem krzywej cukrowej przestrzegać następujących zasad:

  • nie stosować restrykcyjnych diet (na przykład niskokalorycznych, ponieważ mogą zafałszować wyniki),
  • nie należy ograniczać spożycia węglowodanów, warto jednak spożywać produkty pełnoziarniste, unikać cukrów prostych i żywności przetworzonej,
  • nie należy spożywać alkoholu, kawy, herbaty, napojów energetycznych,
  • należy unikać palenia papierosów (na dobę przed badaniem należy odstawić palenie tytoniu).

Na badanie należy zgłosić się na czczo, po przespanej nocy, po co najmniej ośmiu godzinach od ostatniego posiłku. Istotne, aby do laboratorium zgłosić się rano, ponieważ tolerancja glukozy jest zmniejszona w godzinach popołudniowych oraz wieczornych (z powodu mniejszej wrażliwości tkanek na insulinę oraz komórek ß trzustki na glukozę). Do laboratorium, w którym zostanie wykonane badanie należy zabrać ze sobą kubeczek, wodę oraz glukozę (75 g), która jest dostępna w każdej aptece.

Jak przebiega badanie krzywej cukrowej?

Jak długo trwa badanie krzywej cukrowej? Badanie krzywej cukrowej polega na dwu- lub trzykrotnym określeniu stężenia glukozy we krwi: na czczo, a następnie 1 (po 60 minutach) lub 2 (po 120 minutach) razy po wypiciu 300 ml roztworu zawierającego wodę i 75 g glukozy. Nie należy rozcieńczać roztworu glukozy cytryną. Może to spowodować otrzymanie nieprawidłowego, fałszywego wyniku. Z uwagi na to, że roztwór glukozy jest słodki i może powodować mdłości, dopuszcza się dodanie do płynu soku z cytryny. W aptekach można również kupić smakową glukozę. W przypadku zwymiotowania roztworu glukozy badanie jest nieważne i należy je powtórzyć.

Najpierw pobierana jest próbka krwi z krwi żylnej, dzięki której ustalany jest wyjściowy poziom cukru we krwi. Następnie rozpuszczoną w wodzie glukozę pijemy maksymalnie w ciągu 5 minut (małymi porcjami). Należy odczekać 1-2 godziny (w zależności od  krzywej dwu- lub trzypunktowej) w pozycji siedzącej. Nie wolno w tym czasie podejmować żadnego wysiłku fizycznego, przyjmować posiłków, pić napojów, ani palić tytoniu. Po upływie 2 godzin (w przypadku krzywej dwupunktowej), pielęgniarka ponownie pobiera krew. W przypadku wykonywania krzywej cukrowej trzypunktowej krew pobierana jest dwukrotnie po wypiciu roztworu glukozy, co 60 minut.

Pierwsze badanie glukozy u kobiet w ciąży wykonuje się w pierwszym trymestrze (do 10 tygodnia ciąży). Krzywą cukrową wykonuje się pomiędzy 24. a 28. tygodniem. Jest to badanie obowiązkowe, nawet jeżeli kobieta nie jest w grupie podwyższonego ryzyka, a wyniki przeprowadzonych badań glukozy na czczo są prawidłowe. Kobiety z grupy ryzyka poddawane są dodatkowemu badaniu o nazwie krzywa insulinowa.

Do czynników ryzyka cukrzycy ciążowej zalicza się:

  • nadwagę i otyłość,
  • nadciśnienie tętnicze,
  • palenie tytoniu,
  • wiek kobiety powyżej 35 lat,
  • zespół policystycznych jajników,
  • cukrzycę typu 2. w wywiadzie rodzinnym,
  • cukrzycę ciążową w poprzedniej ciąży.

Krzywa cukrowa i krzywa insulinowa to podstawowe badania, które wykonuje się by prawidłowo zdiagnozować cukrzycę u kobiet w ciąży. W przypadku stwierdzenia zaburzeń gospodarki węglowodanowej, pacjentka powinna otrzymać glukometr i codziennie na czczo, zaraz po przebudzeniu oraz 2 godziny po każdym posiłku, badać poziom cukru we krwi. Zaleca się także wdrożenie odpowiedniej diety i przyjmowanie leków zaleconych przez lekarza diabetologa.

Krzywa cukrowa - przyjęte normy i interpretacja wyników

W zależności od otrzymanych wyników glikemii w 120. minucie doustnego testu tolerancji glukozy przyjmuje się (zgodne z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego):

  • wynik poniżej 140 mg/dl oznacza prawidłową tolerancję glukozy (prawidłowa krzywa cukrowa),
  • wynik między 140 mg/dl a 199 mg/dl oznacza nieprawidłową tolerancję glukozy,
  • wynik równy lub powyżej 200 mg/dl może oznaczać cukrzycę.

Cukrzycę ciążową podejrzewa się, gdy przynajmniej jeden z otrzymanych wyników jest nieprawidłowy, tzn. przyjmuje jedną z podanych poniżej wartości:

  • wynik na czczo znajduje się między 92 mg/dl a 125 mg/dl,
  • w 60. minucie badania wynik powyżej 180 mg/dl,
  • w 120. minucie badania wynik między 153 mg/dl a 199 mg/dl.

W przypadku otrzymania nieprawidłowego wyniku, którego wartość wykracza poza przyjęte normy, należy skonsultować się z lekarzem diabetologiem w celu zlecenia dodatkowych badań i postawienia właściwej diagnozy.

Oznaczenie krzywej cukrowej jest badaniem bezpłatnym, refundowanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Można je również wykonać prywatnie. Koszt badania wynosi około 20 – 30 złotych.

Podsumowując, krzywa cukrowa to łatwo dostępne i niedrogie badanie diagnostyczne, które możemy wykonać w każdej przychodni POZ czy laboratorium diagnostycznym. Jest jednym z podstawowych badań, które wykonuje się w celu diagnostyki zaburzeń gospodarki węglowodanowej – cukrzycy typu 2. oraz cukrzycy u kobiet ciężarnych, która należy do chorób zagrażających naszemu zdrowiu, a nieleczona nawet życiu. Podwyższona glikemia może oznaczać, że doszło do upośledzenia metabolizmu węglowodanów. Przyczyny mogą mieć podłoże genetyczne lub mogą wynikać z nadwagi i otyłości, niezdrowych nawyków żywieniowych i braku aktywności fizycznej. W takim przypadku istotna jest zdrowa dieta, w której należy ograniczyć spożycie cukrów prostych i przetworzonej żywności.