Nawłoć pospolita (łac. Solidago virgaurea) zwana również tradycyjnie polską mimozą, złotą rózgą, złotnikiem, to roślina wieloletnia, stosowana od wieków w ziołolecznictwie. Należy do rodziny astrowatych. Występuje w Europie, Azji i Ameryce. Jest rozpowszechniona na terenie całej Polski. Nawłoć pospolita rośnie w lasach, zaroślach, przydrożach, łąkach, na poboczach. Nie jest rośliną wymagającą. Jak wygląda nawłoć pospolita? Jej łodyga jest pusta w środku, osiąga do 1 m wysokości i jest pokryta czerwonymi plamkami. Roślina ma jajowate lub eliptyczne liście z pikowanymi brzegami. Zakwita w okresie letnim (od lipca do września). Kwiaty nawłoci, są zebrane w koszyczki i mają intensywny żółty kolor. Z nawłoci pospolitej pozyskuje się także miód nawłociowy o wielu cennych właściwościach wspomagających zdrowie i odporność. Oprócz nawłoci pospolitej, w Polsce spotyka się również inne odmiany nawłoci: nawłoć ogrodową, kanadyjską, późną. W ziołolecznictwie wykorzystuje się jako surowiec leczniczy ziele nawłoci pospolitej. Zbiera się głównie górne części pędów (25 – 30 cm) podczas kwitnienia, podczas ciepłej, suchej i słonecznej pogody. Ziele suszy się w temperaturze do 40 stopni Celsjusza. W poniższym wpisie przeczytacie o właściwościach leczniczych nawłoci pospolitej oraz o jej różnorodnym zastosowaniu.

Nawłoć pospolita – substancje czynne

Za działanie i właściwości lecznicze nawłoci pospolitej odpowiadają liczne substancje aktywne, o prozdrowotnym działaniu. Wśród nich wymienia się głównie:

  • flawonoidy (kwercetyna, rutyna),
  • saponiny triterpenowe,
  • garbniki katechinowe,
  • kwasy fenolowe,
  • olejki eteryczne,
  • sole mineralne,
  • witaminę C.

Właściwości lecznicze i zastosowanie nawłoci pospolitej

Nawłoć pospolitą można stosować zarówno zewnętrznie jak i wewnętrznie. Wśród właściwości zdrowotnych wymienia się głównie działanie:

  • przeciwbólowe,
  • przeciwzapalne,
  • odkażające i antybakteryjne,
  • przeciwgrzybicze,
  • moczopędne,
  • przeciwobrzękowe,
  • rozkurczowe,
  • odtruwające,
  • napotne,
  • żółciopędne,
  • uszczelniające naczynia krwionośne (zmniejszenia przepuszczalności naczyń włosowatych),
  • uspokajające,
  • ściągające,
  • immunostymulujące.

W aptekach nawłoć pospolitą można kupić w postaci mieszanki ziołowej oraz jako składnik leków złożonych: past do sporządzania zawiesiny doustnej, płynów doustnych, tabletek/kapsułek oraz maści/żeli. Preparaty doustne mają charakterystyczny gorzki smak.

Kiedy należy pić/spożywać nawłoć? Ziele nawłoci pospolitej stosuje się głównie wewnętrznie jako środek pomocniczy w stanach zapalnych dróg moczowych  (zapalenie pęcherza moczowego, cewki moczowej, kłębuszków nerkowych, miedniczek nerkowych) oraz w leczeniu wspomagającym w kamicy nerkowej. W wymienionych dolegliwościach wykorzystuje się właściwości przeciwzapalne, moczopędne, rozkurczowe oraz antybakteryjne i odtruwające nawłoci pospolitej. Odpowiadają za nie głównie wspomniane powyżej flawonoidy, garbniki oraz alkaloidy, karotenoidy i glikozydy. Ziele nawłoci zwiększa ilość wydalanego moczu, co sprzyja leczeniu infekcji dróg moczowych oraz kamicy nerkowej. W medycynie ludowej ziele nawłoci ma dużo szersze zastosowanie w lecznictwie. Napary z ziela nawłoci pospolitej wykorzystuje się zewnętrznie jako okłady przy trudno gojących się ranach, owrzodzeniach oraz do przemywania cery trądzikowej, z zapaleniem mieszka włosowego, z rozszerzonymi porami. Napary można również wykorzystać do płukania jamy ustnej i gardła oraz pochwy w przypadku stanów zapalnych i zakażeń. Na rynku dostępne są także maści zawierające wyciąg z nawłoci pospolitej, stosowane pomocniczo w zapaleniu stawów oraz jako środek uszczelniający małe naczynia krwionośne. Ziele nawłoci jest również tradycyjnie stosowane pomocniczo w leczeniu artretyzmu, obrzęków pochodzenia nerkowego, reumatoidalnego zapalenia stawów i choroby zwyrodnieniowej stawów oraz w chorobach przewodu pokarmowego, nadciśnieniu tętniczym. W medycynie ludowej wykorzystuje się ją również w celu pobudzenia wydzielania soków trawiennych i żółci, co w efekcie ma wspomóc proces trawienia, zredukować wzdęcia i biegunki. Ziele może być także stosowane jako wsparcie w leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego (miażdżyca, żylaki), z uwagi na to, że nawłoć obniża ciśnienie krwi. Posiada również działanie przeciwzakrzepowe czy uszczelniające naczynia krwionośne. Nawłoć pospolita oczyszcza także organizm z toksyn, poprzez wiązanie toksycznych i szkodliwych substancji i ułatwienie wydalenia ich z organizmu. Kąpiele z dodatkiem naparu z nawłoci pospolitej poprawiają jędrność skóry, sprzyjają jej regeneracji. Należy również zwrócić uwagę, aby ziele nawłoci pospolitej stosować z dużą ilością płynów.

Nawłoć pospolita – przeciwwskazania do stosowania

Ziele nawłoci jest przeciwwskazane u pacjentów z chorobami serca i nerek oraz przy nadwrażliwości na rośliny z rodziny astrowatych. Może wywołać u niektórych osób alergię oraz nasilić objawy astmy. Nie powinno się stosować ziela nawłoci pospolitej u dzieci poniżej 12 roku życia. Z uwagi na brak badań klinicznych potwierdzających bezpieczeństwo stosowania omawianego surowca, nie powinno się go podawać kobietom w ciąży i karmiącym piersią. Poza tym, ziela nawłoci pospolitej nie powinny stosować osoby przyjmujące leki na nadciśnienie, zwłaszcza diuretyki.

Dawkowanie

Przed samodzielnym zastosowaniem preparatów z ziela nawłoci pospolitej, warto zasięgnąć rady farmaceuty lub lekarza. Zaleca się zwykle stosowanie surowca leczniczego dwa razy dziennie.

Przepisy na domowe przetwory z nawłoci pospolitej:

Napar

1 łyżkę (około 15 g) suszonego ziela zalać szklanką (250 ml) gorącej wody. Zaparzać przez około 15-20 minut pod przykryciem. Następnie odcedzić. Napar może być używany wewnętrznie oraz zewnętrznie między innymi do przemywania skóry, do płukania jamy ustnej, gardła.

Nalewka

50 g suszonego ziela zalać 750 ml wrzątku. Odstawić na 30 minut, przecedzić je i zalać je 500 ml spirytusu. Zamieszać i ponownie przecedzić. Powstały płyn przelać do butelek. Przyjmować 20 – 30 kropli do trzech razy na dzień, mieszając je z ciepłą wodą.

Syrop

Kwiaty nawłoci zalać gorącą wodą i odstawić aż przestygną. Odcedzić napar (przez gazę), dodać sok z cytryny i cukier lub miód w takiej samej ilości jak ilość naparu (1:1). Podgrzać, aż cukier się rozpuści, a potem przelać do butelek. Syrop można stosować pomocniczo w leczeniu grypy, przeziębienia, infekcji górnych dróg oddechowych (jama ustna) oraz układu płciowego.

Maść

Ziele nawłoci zalać oliwą z oliwek lub olejem słonecznikowym, rzepakowym. Zamknąć w szczelnym naczyniu (np. słoiku) i odstawić na okres około 5 – 6 tygodni. Maść można stosować pomocniczo w leczeniu trudno gojących się ran, bólu mięśni i stawów.

Podsumowując

Nawłoć pospolita oprócz pięknego, intensywnego, żółtego koloru, posiada wiele cennych składników prozdrowotnych. Jest wykorzystywana od wieków w medycynie naturalnej zarówno zewnętrznie jak i wewnętrznie, w leczeniu wielu schorzeń takich jak stany zapalne i infekcje układu moczowego, trądzik, nieżyty przewodu pokarmowego i wielu innych.