Różnego pochodzenia rany i skaleczenia to urazy definiowane jako przerwanie ciągłości skóry na skutek działania czynnika zewnętrznego. Zna je każdy z nas. Począwszy od drobnych po bardziej poważne i wymagające interwencji lekarskiej. Prawidłowe opatrzenie ran jest bardzo ważne. Pierwsza pomoc wymaga między innymi dezynfekcji i oczyszczenia ran, by nie dopuścić do dalszych powikłań. Mogłoby to spowodować zakażenie drobnoustrojami oraz utrudnione gojenie się urazów. W jaki sposób prawidłowo opatrywać rany i skaleczenia? Co warto mieć w domowej apteczce?

Rany, skaleczenia – definicja, rodzaje

Jak już wspomniano, rany i skaleczenia to urazy otwarte polegające na przerwaniu ciągłości skóry lub błony śluzowej. Powstają na skutek działania czynników zewnętrznych różnego pochodzenia, na przykład czynników mechanicznych, chemicznych czy też termicznych. Wyróżniamy wiele rodzajów ran, między innymi rany kłute, cięte, postrzałowe czy też szarpane. Rozróżnia się również rany powierzchniowe – obejmujące tkanki podskórne (otarcia, zadrapania) oraz rany głębokie – w obrębie tkanek przekraczających wspomniane wyżej tkanki podskórne, na przykład narządy wewnętrzne.

Bezpośrednio po przerwaniu ciągłości skóry i/lub błony śluzowej dochodzi do aktywacji mechanizmów obronnych i próby „naprawy” uszkodzonych tkanek. W pierwszym etapie następuje obkurczenie uszkodzonych naczyń krwionośnych. Zostaje uruchomiona kaskada krzepnięcia krwi, co prowadzi do powstania skrzepu, który ma za zadanie zahamować krwawienie. Równocześnie rozwija się stan zapalny. Dochodzi do aktywacji komórek układu odpornościowego – granulocytów i limfocytów, które eliminują bakterie chorobotwórcze. W kolejnym etapie gojenia się ran, następuje pobudzenie fibroblastów i wzmożona produkcja kolagenu, który jest odpowiedzialny za regeneracje tkanek.

Pierwsza pomoc w opatrywaniu ran

W przypadku niedużych ran, które można opatrzeć w warunkach domowych i nie jest konieczna konsultacja lekarska, ranę należy początkowo przemyć obficie wodą lub wodą z mydłem. Następnie ranę należy zdezynfekować, przy użyciu odpowiedniego środka. Po przemyciu i odkażeniu rany należy założyć jałowy opatrunek, który zahamuje krwawienie.

Zakażenie rany

Etap dezynfekcji rany podczas opatrywania rany jest bardzo ważny. Oczyszczenie rany przy użyciu środka antyseptycznego pozwala na usunięcie chorobotwórczych drobnoustrojów, które mogą powodują zakażenie rany. W konsekwencji uniemożliwia to prawidłowe gojenie. W jaki sposób rozpoznać infekcje bakteryjną rany? Jednym z charakterystycznych objawów jest zaczerwienienie i/lub opuchnięcie skóry wokół rany, ból w miejscu zranienia. W aptekach są dostępne różne środki do dezynfekcji ran, pod postacią płynów, sprayów czy też maść. Wysoką skutecznością w walce z drobnoustrojami, które infekują rany odznaczają się maści z antybiotykiem. Należy do nich Altabactin, który można kupić bez recepty. Jest to lek, który zawiera dwie substancje czynne o działaniu przeciwbakteryjnym (antybiotyki) – bacytracynę i neomycynę. Dzięki skojarzeniu tych dwóch substancji maść ma szeroki zakres działania. Bacytracyna zabija przede wszystkim bakterie Gram-dodatnie, a neomycyna zarówno bakterie Gram-dodatnie, jak i Gram-ujemne. Jest wskazany w miejscowym leczeniu bakteryjnych zakażeń małych powierzchni skóry (jak np. zakażenie niewielkich ran, zakażenie skóry w przebiegu odmrożeń i oparzeń). Lek należy stosować od 2 do 3 razy na dobę, nie więcej niż 1 g neomycyny na dobę (co odpowiada 200 g leku Altabactin). Cienką warstwę maści należy nakładać na chorobowo zmienione miejsce na skórze – na ranę. W razie potrzeby można przykryć opatrunkiem. Nie stosować dłużej niż 7 dni. Jeśli po upływie 7 dni nie nastąpiła poprawa, należy zwrócić się do lekarza. Zarówno bacytracyna jak i neomycyną podane zewnętrznie są dobrze tolerowane. Maści nie należy stosować jeżeli pacjent jest uczulony na bacytracynę, neomycynę, inne antybiotyki aminoglikozydowe lub na którykolwiek z pozostałych składników leku (lanolina, parafina ciekła). Leku Altabactin nie należy również stosować na duże powierzchnie skóry, w ciężkich uszkodzeniach skóry oraz długotrwale (z uwagi na ryzyko toksycznego działania na nerki i słuch), do oczu, na błony śluzowe, ciężkie oparzenia. Kobiety ciężarne i karmiące piersią przed zastosowaniem leku powinny się skonsultować z lekarzem lub farmaceutą. Należy także powiedzieć lekarzowi lub farmaceucie o wszystkich lekach stosowanych przez pacjenta z uwagi na możliwe interakcje. Jak każdy lek może powodować działania niepożądane, chociaż nie u każdego one wystąpią. Istnieje ryzyko uczulenia na światło lub reakcji fototoksycznych w przypadku przebywania na słońcu, lub opalania się w solarium (promieniowanie UV). Rzadko występujące działania niepożądane (rzadziej niż u 1 na 1000 osób) to reakcje alergiczne, głównie w postaci kontaktowego zapalenia skóry oraz reakcje uczuleniowe – rumień, nadmierna suchość i łuszczenie skóry, wysypka skórna i świąd.