Angina – diagnostyka, objawy i leczenie

Angina to choroba zakaźna dróg oddechowych. Szczyt zachorowań przypada na okres jesienno-zimowy i wczesną wiosnę, choć do zakażenia może dojść również latem. Początkowo objawia się bólem gardła i może przypominać zwykłe przeziębienie. Z uwagi na ryzyko poważnych powikłań, nie należy jej jednak lekceważyć. Stąd też istotne jest by wiedzieć jakie są charakterystyczne objawy anginy oraz czym leczyć anginę.

Angina – definicja, przyczyny zakażenia

Angina to ostre zapalenie migdałków podniebnych, które może być wywołane przez drobnoustroje – wirusy lub bakterie lub podrażnienie. Źródłem zakażenia jest chory człowiek. Drobnoustroje rozprzestrzeniają się głównie drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni z osobą zakażoną. Anginę u dorosłych najczęściej wywołują wirusy – np. adenowirusy, rynowirusy, wirusy paragrupy. Odpowiadają za ponad 90% zachorowań u dorosłych. Natomiast u dzieci częstszą przyczyną anginy są bakterie, w szczególności paciorkowiec Streptococcus pyogenes (paciorkowiec β-hemolizujący grupy A – PBHA). W przypadku anginy wirusowej okres wylęgania drobnoustrojów trwa od 1 do 6 dni. Okres zakaźności wynosi 1–2 dni przed wystąpieniem objawów oraz do 3 tyg. po. Z kolei okres wylęgania bakterii przy anginie ropnej trwa zwykle od 12 godzin do 4 dni. Chory może zarażać przez około 24 godziny od wdrożenia właściwej antybiotykoterapii.

Angina – jakie są objawy?

Objawy anginy mogą się różnić w zależności od przyczyny zakażenia. Angina bakteryjna, zwana również ropną, w odróżnieniu od postaci wirusowej ma bardziej nasilone objawy – wyższa gorączka, silniejszy ból gardła. Poza tym, przy postaci bakteryjnej może nie występować kaszel oraz nieżyt nosa, w przeciwieństwie do zakażeń, których przyczyną są wirusy. Rozpoznanie anginy opiera się na analizie podanych przez pacjenta dolegliwości oraz na badaniu przedmiotowym, które wykonuje lekarz poprzez badanie gardła i jamy ustnej, ocenę węzłów chłonnych. W diagnostyce anginy stosuje się również skalę punktową wg Centroa z modyfikacją McIsaaca, która pozwala określić przyczynę choroby. Jeżeli prawdopodobieństwo infekcji paciorkowcowej jest wysokie (punktacja równa lub powyżej 4 pkt.), lekarz może zlecić wykonanie dalszej diagnostyki bakteriologicznej w celu potwierdzenia zakażenia paciorkowcem z grupy A. Wynik poniżej 2 punktów oznacza niewielkie prawdopodobieństwo anginy ropnej. Do potwierdzenia zakażenia bakteryjnego wskazane jest wykonanie testu na obecność bakterii na podstawie wymazu z gardła. W rozpoznaniu anginy bakteryjnej, pomocny może być również domowy test diagnostyczny na obecność bakterii Streptococcus pyogenes, który można kupić w aptece bez recepty. Wymaz można wykonać samodzielnie, a wynik widoczny jest po kilku minutach. Wynik testu należy skonsultować z lekarzem. Objawy anginy u dorosłych są podobne jak u dzieci, jednak nasilenie niektórych z nich może być mniej intensywne.

Wśród najczęstszych objawów anginy bakteryjnej wymienia się:

• nagły początek choroby z silnym bólem gardła (zwłaszcza przy przełykaniu);
• czerwone i powiększone migdałki (czasami z białymi plamkami i ropą);
• gorączka (powyżej 38) i dreszcze;
• ból głowy;
• przekrwienie i obrzęk błony śluzowej gardła;
• obrzęk języczka podniebnego;
• wybroczyny na błonie śluzowej podniebienia;
• powiększone węzły chłonne szyjne.

Wśród objawów anginy wirusowej wyróżnia się:

• ból głowy;
• ból mięśni i stawów;
• ból gardła;
• niewielka gorączka (lub brak podwyższonej temperatury ciała);
• nieżyt nosa;
• kaszel;
• zapalenie gardła;
• zapalenie spojówek.

Angina – jak i czym leczyć?

Leczenie anginy ma charakter objawowy i/lub przyczynowy. Sposób leczenia zależy od rodzaju czynnika, który wywołuje chorobę. W przypadku anginy bakteryjnej oprócz leczenia objawowego, stosuje się leczenie przyczynowe, które opiera się na podaniu odpowiedniego antybiotyku. Najczęściej stosuje się antybiotyki z grupy penicylin, przez okres około 10 dni. U pacjentów uczulonych na penicyliny lub gdy źródłem zakażenia nie są paciorkowce, stosuje się antybiotyki z grupy cefalosporyn lub antybiotyki makrolidowe. W zakażeniach wirusowych nie stosuje się antybiotyków, ponieważ są to leki o działaniu przeciwbakteryjnym. Ich zastosowanie w przypadku infekcji wirusowej naraża chorych na potencjalne skutki uboczne.

Leczenie objawowe obejmuje:

• odpoczynek, przyjmowanie dużej ilości płynów (szczególnie w razie gorączki);
• podanie doustne leków o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, takich jak paracetamol lub NLPZ (np. ibuprofen). W przypadku silnego bólu gardła, utrudniającego przełykanie, lekarz może także zalecić jednorazowe przyjęcie deksametazonu;
• stosowanie leków, preparatów do ssania lub w formie sprayu o miejscowym działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym oraz odkażającym (np. zawierające w składzie benzydaminę, lidokainę, salicylan choliny, flurbiprofen, chlorek cetylopirydyniowy).

Należy również pamiętać o nawilżaniu gardła, zwłaszcza latem, w okresie upałów. Wysokie temperatury skłaniają do częstszego korzystania z klimatyzacji, która może wysuszać śluzówkę i tym samym ułatwić przenikanie drobnoustrojów – wirusów i bakterii, do organizmu. Podobny skutek mogą przynieść produkty ochładzające gardło – napoje czy lody, po które chętniej sięgamy latem. Mogą osłabiać śluzówkę gardła i ułatwiać przenikanie drobnoustrojów do organizmu. W okresie letnim warto stosować produkty, które nawilżają gardło oraz zwiększają odporność. Zawierają one w składzie np. witaminy A, E, C, D czy też wyciąg z porostu islandzkiego. Są dostępne w aptekach w formie pastylek do ssania, płukanek czy też sprayów.

Najczęściej angina ustępuje samoistnie w ciągu 3-7 dni w przypadku zapalenia wirusowego oraz po 3-4 dniach przy zakażeniu bakteryjnym.

Jakie mogą być powikłania anginy?

Nieleczona angina u dorosłych, zwłaszcza ropna może mieć poważne powikłania, zagrażające zdrowiu. Wśród nich wymienia się ropień okołogardłowy, ropne zapalenie węzłów chłonnych szyjnych, ropne zapalenie ucha środkowego i/lub wyrostka sutkowatego, ropne zapalenie zatok przynosowych oraz dużo rzadsze gorączkę reumatyczną, ostre kłębuszkowe zapalenie nerek i zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.