Bogate właściwości oleju rycynowego są znane w medycynie i farmacji już od czasów starożytnych. Olej rycynowy cieszył się dużą popularnością zwłaszcza w starożytnym Egipcie oraz Indiach, gdzie wykorzystywano go głównie jako środek na dolegliwości jelitowe. Dziś olejek rycynowy jest także szeroko stosowany w kosmetologii, w tym jako składnik kosmetyków i innych produktów do pielęgnacji skóry, włosów, brwi, rzęs czy paznokci. O właściwościach i zastosowaniu olejku rycynowego przeczytacie w poniższym wpisie.
Olej rycynowy – czym jest?
Zacznijmy od paru zdań na temat pochodzenia i pozyskiwania oleju rycynowego. Proces produkcji polega na tłoczeniu na zimno nasion rącznika pospolitego (łac. Ricinus Communis). Jest to roślina występująca głównie na terenie Indii, Brazylii oraz Ameryki Południowej czy też Chin. W kolejnym etapie produkcyjnym, otrzymany olej poddaje się termicznej obróbce, by zneutralizować toksyczne działanie jednego ze składników czynnych oleju – rycyny. W taki oto sposób otrzymuje się popularny i bezpieczny olej. Olej rycynowy ma gęstą konsystencje i delikatną, jasnożółtą barwę. Jest łatwo dostępnym i tanim środkiem, który bez problemu można nabyć w aptece.
Składniki czynne oleju rycynowego
Olej rycynowy zawiera wiele cennych substancji czynnych, które odpowiadają za jego korzystne właściwości i warunkują zastosowanie w medycynie oraz kosmetologii. Wśród głównych składników oleju rycynowego wymienia się:
- kwas rycynolowy (nienasycony kwas tłuszczowy omega-9),
- kwas oleinowy,
- kwas linolenowy,
- flawonoidy,
- terpenoidy.
Olej rycynowy - właściwości
Olej rycynowy z uwagi na swoje właściwości znalazł zastosowanie zarówno jako środek stosowany zewnętrznie jak i wewnętrznie. Początkowo był znany głównie jako środek przeczyszczający, stosowany na zaparcia, w różnego rodzajach dolegliwościach jelitowych jak niestrawność czy zatrucie pokarmowe. Działanie to polega pobudzeniu perystaltyki jelit poprzez drażnienie błony śluzowej jelita. Pod wpływem lipazy trzustkowej w obecności kwasów żółciowych następuje enzymatyczny rozpad oleju rycynowego do gliceryny i nienasyconego kwasu rycynolowego, który ulega zmydleniu do mydeł sodowych i potasowych. Kwas i mydła drażnią jelita. Wzmagają ruchy perystaltyki jelita grubego. Wywołują lekkie przekrwienie ścian jelita, zwiększają przenikanie wody przez ściany jelita. Wzmaga się wydzielanie gruczołów trawiennych połączone z upłynnieniem treści jelitowej. W efekcie dochodzi do rozluźnienia stolca. Stosując olej rycynowy na zaparcia należy zachować ostrożność i skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Środek jest przeznaczony do krótkotrwałego stosowania. Dla osób dorosłych zaleca się jednorazowe spożycie 1-2 łyżek oleju rycynowego, co odpowiada 12-24 g. Dzieciom po 12. roku życia zaleca się jednorazowe podanie 4–8 g (1–2 łyżeczek od herbaty).Wypróżnienie następuje po około 2-3 godzinach od spożycia. Oleju rycynowego nie należy podawać doustnie dzieciom poniżej 12. roku życia. Należy zachować ostrożność stosując go u osób starszych. Długotrwałe stosowanie może spowodować przekrwienie jelita grubego i narządów w obrębie miednicy oraz podrażnienie jelita cienkiego. Może powodować zaostrzenie stanów zapalnych jamy brzusznej, nasilać krwawienie menstruacyjne, powodować nudności, wymioty, dolegliwości skurczowe, bóle brzucha i gwałtowną biegunkę, brak łaknienia. W rzadkich przypadkach obserwowano występowanie wysypki skórnej. Jest przeciwwskazany u osób z przewlekłymi chorobami przewodu pokarmowego, z niedrożnością jelit, ze stanami zapalnymi narządów jamy brzusznej, z zapaleniem wyrostka robaczkowego, z bólami brzucha o nieznanej przyczynie. Ze względu na działanie przeczyszczające oleju rycynowego, nie zaleca się przyjmowania jednocześnie innych leków. Należy zachować kilkugodzinny odstęp czasu przed zastosowaniem innych leków czy witamin. Należy powiedzieć lekarzowi lub farmaceucie o wszystkich lekach przyjmowanych przez pacjenta obecnie lub ostatnio, a także o lekach, które pacjent planuje przyjmować.
Drażniące właściwości oleju rycynowego wykorzystywano również w celu przyspieszenia akcji porodowej, w przypadku gdy upłynął przewidywany termin porodu. Wzmożona perystaltyka jelit pobudza bowiem również skurcze macicy. Obecnie, z uwagi na znaczne ryzyko niebezpiecznych komplikacji, zastosowanie to straciło na znaczeniu i jest rzadko wykorzystywane. Stosowanie oleju rycynowego u ciężarnych oraz u kobiet karmiących należy skonsultować przed zastosowaniem z lekarzem lub farmaceutą.
Olej rycynowy na skórę może być również stosowany w postaci ciepłych okładów, jako naturalny środek przeciwbólowy, w łagodzeniu bólu kości, stawów. Za działanie to odpowiada kwas rycynolowy, który wykazuje także działanie przeciwzapalne. Olej rycynowy może być również wykorzystywany jako olejek do masażu.
Ze względu na właściwości przeciwgrzybicze, olej rycynowy można także stosować w leczeniu grzybic skóry, np. stóp, samodzielnie lub jako środek wspomagający prowadzoną terapię.
W większych dawkach niż zalecane mogą nastąpić: mdłości, wymioty, kolka, biegunka, zachwianie równowagi wodno-elektrolitowej organizmu.
Działanie oleju rycynowego znalazło również szerokie zastosowanie w kosmetologii. Jest wykorzystywany w pielęgnacji skóry, w tym skóry twarzy, brwi, rzęs, paznokci oraz włosów. Stanowi także składnik kosmetyków, w tym kosmetyków do twarzy, balsamów do ciała, szamponów do włosów oraz odżywek do rzęs i paznokci. Wynika to z jego właściwości regeneracyjnych, natłuszczających oraz zmiękczających. Olej rycynowy łagodzi także podrażnienia skóry, przyspiesza gojenie się ran, szczególnie po oparzeniach. Sprawdza się również w pielęgnacji blizn, zmniejszając ich widoczność poprzez rozjaśnienie i spłycenie. Olej rycynowy stosowany na skórę, systematycznie zmiękcza stwardniałą i popękaną skórę łokci, pięt czy kolan. Warto również stosować olej rycynowy na kruche, rozdwajające się i łamliwe paznokcie w celu regeneracji płytki paznokcia. Olej rycynowy sprawdzi się również w pielęgnacji skórek paznokci, jako środek nawilżający i zmiękczający.
Olej rycynowy stosowany na twarz doskonale nawilża, koi i regeneruje skórę. Chroni przed przesuszeniem. Kwasy tłuszczowe zawarte oleju rycynowym regenerują barierę lipidową skóry i wspierają jej odnowę. Działanie oleju rycynowego ma kierunek także przeciwzapalny oraz przeciwświądowy, przez co jest polecany w pielęgnacji cery z egzemą. Chroni przed oparzeniami słonecznymi. Systematycznie stosowany spłyca drobne zmarszczki. Zwiększa produkcję kolagenu. Dzięki właściwością antybakteryjnym i regenerującym jest wykorzystywany w pielęgnacji cery trądzikowej i skłonnej do przetłuszczania. Zaleca się wmasowywanie niewielkiej ilości olejku w skórę twarzy i pozostawienie na noc. Olej rycynowy może być stosowany jako składnik mieszaniny naturalnych olejów (np. wraz z olejem migdałowym, olejem jojoba, olejem z pestek winogron), do oczyszczenia skóry twarzy z zanieczyszczeń czy też z makijażu. Zaleca się wówczas przyjęcie proporcji oleju rycynowego z innym składnikiem (olejem) w stosunku 1:9. Po wmasowaniu olejów w skórę twarzy, tłustą warstwę należy usunąć przy pomocy ręcznika zwilżonego ciepłą wodą lub specjalnych ściereczek do demakijażu, dostępnych na rynku. Zaleca się również użycie żelu, który pozwoli zmyć resztki oleju z twarzy. Olej rycynowy można również stosować punktowo na wypryski.
Olej rycynowy znalazł także zastosowanie w pielęgnacji rzęs oraz brwi. Jest składnikiem odżywek regenerujących i pobudzających wzrost. Olej rycynowy stosowany regularnie na brwi i rzęsy, przez okres kilku tygodni sprawi, że będą one dłuższe, grubsze, ciemniejsze oraz mocniejsze. Olej należy nakładać za pomocą specjalnej szczoteczki, którą można kupić w drogerii, wykorzystać po zużytym tuszu do rzęs lub wcierać opuszkami palców. Podczas aplikacji należy zachować ostrożność, tak aby olej nie dostał się do oka, co mogłoby wywołać działanie drażniące, miejscowe przekrwienie, łzawienie, swędzenie.
Olej rycynowy wykazuje również korzystny wpływ na włosy. Odżywia cebulki włosów i nawilża włosy. Olej rycynowy stosowany na włosy, regularnie sprawia, że stają się one mocniejsze, grubsze oraz bardziej lśniące. Stosowany na końcówki chroni je przed rozdwajaniem. Z uwagi na gęstą konsystencje zaleca się stosowanie oleju rycynowego na włosy razem z naftą kosmetyczną, jako dodatek do odżywek lub w formie tradycyjnej maseczki z żółtkami jaj. Maseczkę należy pozostawić na mokrych włosach przez godzinę lub na całą noc, wykorzystując w tym celu specjalny czepek, który można kupić w drogerii. Stosowany na skórę głowy wzmacnia cebulki włosów i pobudza ich naturalny wzrost. Jednak w przypadku nadmiernego wypadania włosów należy zachować ostrożność, ponieważ gęsta konsystencja oleju może nadmiernie obciążyć cebulki. Olej rycynowy, z uwagi na właściwości przeciwgrzybicze, sprawdza się także w walce z łupieżem.
Przeciwwskazania do stosowania oleju rycynowego
Olej rycynowy dzięki swoim właściwością znalazł zastosowanie w lecznictwie i kosmetologii. Jest tanim i łatwo dostępnym lekiem. Pomimo wielu korzyści wynikających z jego regularnego stosowania należy pamiętać o możliwych działaniach ubocznych. Oleju rycynowego nie mogą stosować osoby uczulone, z nadwrażliwością na którykolwiek składnik aktywny oleju. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek działań niepożądanych należy zaprzestać stosowania leku. Oleju rycynowego nie należy stosować u dzieci, u osób z chorobami przewodu pokarmowego. Nie zaleca się stosowania oleju rycynowego u kobiet w ciąży i karmiących piersią, bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem lub farmaceutą. Należy także pamiętać o właściwym przechowywaniu oleju rycynowego – w suchym, ciemnym, chłodnym miejscu.
Podsumowując, olej rycynowy to tradycyjny środek, którego właściwości i zastosowanie znane są w medycynie od dawna. Jest także tanim i łatwo dostępnym lekiem, który zyskał również dużą popularność w kosmetologii. Korzyści wynikające z jego zewnętrznego zastosowania opierają się na systematycznym i długim stosowaniu. Przed użyciem oleju rycynowego warto zasięgnąć rady lekarza lub farmaceuty.
