Witamina B12 – właściwości, źródła, nadmiar i niedobór, suplementacja

Witamina B12 będąca organicznym związkiem chemicznym, często nazywana również kobalaminą (ze względu na to, że zawiera kobalt jako atom centralny), spełnia w organizmie bardzo ważne funkcje. Jest witaminą, która powstaje wyłącznie z udziałem mikroorganizmów. Organizm ludzki nie jest w stanie wytworzyć jej samodzielnie, dlatego konieczne jest dostarczanie jej wraz z pożywieniem. Niekiedy jednak zapotrzebowanie organizmu na wit. B12 jest większe niż ilość witaminy, jaką można dostarczyć wraz z pokarmem – wówczas konieczna jest jej suplementacja. Jaką funkcję spełnia w organizmie witamina B12 i czym objawiają się braki witaminy B12? Jak wygląda suplementacja tego związku? Zapraszamy do przeczytania poniższego artykułu!

Witamina B12 – co warto o niej wiedzieć?

Kobalamina, inaczej witamina B12, to związek organiczny zaliczany do witamin z grupy B, który pełni w organizmie człowieka wiele bardzo ważnych funkcji. Po raz pierwszy wit. B12 została wyizolowana w 1948 roku, jednak dokładnego opisu budowy doczekała się kilka lat później – dokładnie w 1956 roku. Ma największą strukturę spośród wszystkich witamin. Zawiera około 4,5% kobaltu i jest higroskopijna. Wit. B12 to ogólna nazwa korynoidów, które mają zbliżoną budowę chemiczną i pełnią podobne funkcje fizjologiczne – ich wspólnym elementem jest układ pierścieniowy, który składa się z czterech pierścieni pirolowych. Witamina B12 występuje w wielu formach, a w zależności od ich rodzaju może mieć odmienną strukturę. Największą aktywność fizjologiczną wykazują dwie formy wit. B12. Jedną z nich jest metylokobalamina, która stanowi 75% całkowitej zawartości B12 w surowicy krwi, a drugą – 5-deoksyadenozylokobalamina, która znajduje się zwłaszcza w hepatocytach, erytrocytach oraz komórkach miąższu nerek.

Magazynowanie witaminy B12 i badanie jej poziomu 

Witamina B12 jest magazynowana w wątrobie ludzkiej, a jej zapasy mogą wystarczyć nawet na 5–6 lat prawidłowego funkcjonowania człowieka. Związek ten jest dostarczany wraz z krwią do każdej komórki organizmu. Witamina ta jest rozpuszczalna w wodzie. Dzienne zapotrzebowanie na wit. B12 różni się w zależności od wieku – największe zapotrzebowanie na ten związek występuje u kobiet w ciąży oraz karmiących piersią, a najmniejsze u niemowląt. Wchłanianie witaminy B12 odbywa się w jelicie krętym. Żeby mogło do niego dojść, konieczna jest obecność czynnika wewnętrznego, zwanego czynnikiem Castle’a, który jest wytwarzany żołądku.

Badanie witaminy B12 wykonywane jest z krwi żylnej. Do pobrania krwi należy zgłosić się na czczo, najlepiej w godzinach porannych. Wskazaniem do sprawdzenia poziomu witaminy B12 w organizmie jest zaobserwowanie niepokojących objawów – mogących wskazywać na jej niedobory, poza tym badania konieczne są u pacjentów, którzy zmagają się ze schorzeniami utrudniającymi wchłanianie B12. Powinny je wykonywać także regularnie osoby będące na diecie wegańskiej, która jest uboga w wit. B12.

Jaką funkcję spełnia w organizmie witamina B12?

Witamina B12 często nazywana jest również czerwoną witaminą, ponieważ budową przypomina hemoglobinę i pełni wiele ważnych dla organizmu człowieka funkcji. Przede wszystkim ma korzystny wpływ na układ krwionośny, nerwowy oraz pokarmowy, poza tym uczestniczy w tworzeniu kwasów nukleinowych i czerwonych krwinek (erytrocytów). Jeśli chodzi o inne właściwości witaminy B12, warto dodać, że związek ten odpowiada za wiele reakcji metabolicznych (między innymi za przemiany metaboliczne tłuszczów i węglowodanów), poza tym buduje osłonkę mielinową włókien nerwowych. Jaką funkcję spełnia jeszcze w organizmie witamina B12? Jest związkiem niezbędnym do uzyskania aktywnej formy kwasu foliowego, który odgrywa bardzo ważną rolę w przypadku kobiet w ciąży i tych, które dopiero ją planują.

Wit. B12 odpowiada też za wytwarzanie energii w komórkach, a poza tym wpływa na utrzymanie sprawnej pracy mięśni oraz bierze udział w utrzymaniu ich wysokiej aktywności. Jej ważną funkcją jest również zmniejszenie uczucia zmęczenia oraz znużenia. Związek ten uczestniczy też w tworzeniu neuroprzekaźników.

Witamina B12 wykorzystywana jest do syntezy DNA. Jej właściwy poziom jest istotny dla każdej z komórek organizmu, w tym szczególnie przeciwciał oraz szpiku kostnego. Wpływa jednak nie tylko na układ immunologiczny i kostny, ale też na kondycję włosów i skóry. Dodatkowo uczestniczy w syntezie enzymów potrzebnych do metabolizmu metioniny i koenzymu A, co ma ogromne znaczenie dla wielu ważnych reakcji biochemicznych, jak chociażby przemian hormonów, białek oraz tłuszczów. Inną rolą witaminy B12 jest zmniejszenie poziomu lipidów we krwi. Może być także stosowana jako środek wspomagający terapie nowotworowe, w tym terapię nowotworu jelit oraz raka trzustki. Mówi się też, że odpowiednie dawkowanie witaminy B12 ogranicza ryzyko wystąpienia u pacjenta choroby Alzheimera.

W czym jest witamina B12?

Bogatym źródłem witaminy B12 są wyłącznie produkty pochodzenia zwierzęcego, do których zalicza się między innymi wątróbkę (wołową, drobiową, cielęcą), mięso indycze, mięso z kurczaka, szynkę, mięso z królika, nerki, podroby, owoce morza oraz ryby (zwłaszcza szczupak, makrela, pstrąg oraz łosoś). W czym jest witamina B12 oprócz wyżej wymienionych produktów? Sery długodojrzewające to kolejne cenne źródło witaminy B12. Ponadto kobalamina występuje naturalnie także w jajach, mleku i produktach mlecznych, do których zalicza się jogurty naturalne, sery twarogowe, maślanki oraz kefiry. Wit. B12 znajduje się również w drożdżach spożywczych. Nie występuje natomiast w produktach pochodzenia roślinnego (niewzbogacanych), dlatego suplementacja tego związku zalecana jest między innymi wegetarianom. Wyjątek stanowią produkty fortyfikowane – witaminą B12 wzbogaca się np. płatki zbożowe czy też produkty sojowe. Ten rodzaj produktów polecany jest między innymi osobom uznającym wyłącznie dietę, która wyklucza spożywanie produktów pochodzenia zwierzęcego.

Nadmiar witaminy B12

Dotychczasowe badania dowiodły, że nadmiar witaminy B12 jest bardzo rzadko stwierdzany u pacjentów, ponieważ jest ona związkiem rozpuszczalnym w wodzie – zbyt duże jej ilości są wydalane razem z moczem. Do przedawkowania witaminy B12 może dojść przede wszystkim w wyniku przyjmowania zbyt dużych dawek suplementów – suplementacja witaminy B12 w nadmiarze może przyczyniać się do wystąpienia reakcji alergicznych. Poza tym u części pacjentów mogą pojawiać się krwawienia z nosa oraz suchość warg. Do przedawkowania może również dojść, jeśli osobom podawana jest witamina B12 w zastrzykach, chociaż wówczas to zazwyczaj lekarz ustala optymalną dla pacjenta dawkę. Mówi się też, że w niektórych przypadkach (bardzo rzadko) utrzymujący się w organizmie nadmiar wit. B12 może przyczyniać się do rozwoju groźnych chorób, w tym do zmian nowotworowych.

Przedawkowanie witaminy B12 zwykle nie wymaga żadnych szczególnych działań, ponieważ jej nadmiar jest usuwany z organizmu wraz z moczem. Jeśli borykamy się z nadmiarem witaminy B12, warto zrezygnować czasowo z dalszej suplementacji tego związku. Poza tym zaleca się ograniczenie spożywania produktów bogatych w B12.

Niedobory witaminy B12 – najczęstsze przyczyny

Jeśli chodzi o niedobory witaminy B12, ich przyczyny mogą być różne. Zalicza się do nich między innymi:

• ubogą w produkty mięsne oraz pokarmy pochodzenia zwierzęcego dietę, czy też ogólnie dietę wegańską lub wegetariańską;
• choroby układu pokarmowego, które powodują zaburzenia wchłaniania witaminy B12;
• wrodzony niedobór czynnika wewnętrznego Castle’a;
• bakterię Helicobacter Pylori – infekcje błony śluzowej żołądka wpływają negatywnie na wchłanianie związku, co może powodować niedobory witaminy B12; 
• anoreksję;
• spożywanie alkoholu w nadmiernych ilościach – tzw. choroba alkoholowa; 
• zarażenie bruzdogłowcem szerokim (tasiemcem będącym pasożytem jelita cienkiego, który zaliczany jest do płazińców) i związane z jego obecnością nieprawidłowości we florze jelitowej; 
• przyjmowanie przez pacjentów niektórych leków – takich jak neomycyna, kwas paraaminosalicylowy, kolchicyna, cholestyramina, metformina oraz leków hamujących wydzielanie kwasu solnego w żołądku;
• przebytą operację bariatryczną;
• usunięcie jelita krętego;
• całkowite lub częściowe usunięcie żołądka;
• chorobę Addisona-Biermera; 
• zespół Zollingera–Ellisona, a także chorobę Leśniowskiego–Crohna.

Główne objawy niedoboru witaminy B12 w organizmie 

Objawy niedoboru wit. B12 w organizmie są dość zróżnicowane. Do najczęstszych z nich zalicza się anemię (niedokrwistość megaloblastyczną). Przejawia się ona poprzez: osłabienie organizmu, problemy ze skupieniem uwagi, częste bóle i zawroty głowy oraz duszności. Do innych objawów anemii megaloblastycznej zalicza się łatwą męczliwość, a także przyspieszoną akcję serca. U części pacjentów objawem anemii megaloblastycznej jest również blada i skłonna do przesuszenia skóra.

Niektórzy pacjenci z niedokrwistością spowodowaną przez niedobory witaminy B12 mogą odczuwać pieczenie języka. Poza tym może wystąpić u nich drętwienie kończyn czy problemy z chodzeniem oraz utrzymaniem równowagi. Występować może też uczucie mrowienia. Poza tym pacjenci mogą mieć do czynienia z częstymi zmianami temperatury skóry dłoni i stóp. Niedobór witaminy B12 może przyczyniać się do zaburzeń pamięci oraz nastroju, co może świadczyć o anemii złośliwej (niedokrwistości Addisona-Biermera).

Niedobory witaminy B12 w organizmie mogą również powodować u pacjentów objawy neurologiczne, do których zalicza się między innymi:

• drętwienie i niedowład kończyn;
• zaburzenia czucia skórnego;
• impotencję, inaczej rodzaj dysfunkcji seksualnej u mężczyzn, która objawia się między innymi brakiem erekcji;
• zaburzenia chodu oraz mikcji; 
• niedosłuch; 
• hipotensję ortostatyczną, która objawia się w postaci zawrotów głowy pojawiających się po nagłej zmiany pozycji ciała; 
• zaburzenia siły mięśniowej.

Niedobór witaminy B12 może mieć też związek z rozwojem stwardnienia rozsianego. Poza tym może pośrednio wpływać na rozwój chorób serca czy też nawet rozwój miażdżycy.

Pozostałe objawy niedoboru kobalaminy w organizmie

Inne objawy niedoboru tego związku mogą dotyczyć zaburzeń funkcji poznawczych. Poza tym część pacjentów z niedostateczną ilością witaminy B12 może odczuwać wahania nastroju oraz być rozdrażniona. U niektórych pacjentów mogą wystąpić także zaburzenia depresyjne lub manie. Niedobór kobalaminy objawia się często w postaci braku apetytu. Poza tym u pacjenta mogą pojawiać się zaparcia, biegunki oraz nudności. Część osób obserwuje stopniową utratę masy ciała. Innym objawem niedoboru witaminy B12 jest powiększenie i zaczerwienienie języka.

Niedobory witaminy B12 mogą powodować objawy skórne, do których zalicza się między innymi jej zażółcenie. Poza tym u części osób, w związku z niedoborem tego pierwiastka, może pojawić się albinizm (nabyte bielactwo). Albinizm to przewlekła choroba skóry, która polega na jej depigmentacji. Jej objawem jest obecność odbarwionych białych plam na ciele. Innym objawem niedoboru kobalaminy mogą być również zaburzenia pamięci o łagodnym charakterze. Poza tym u pacjentów mogą pojawiać się zmiany w sferze osobowości.

Metody leczenia niedoborów witaminy B12 u pacjenta

Jeśli pacjent obserwuje u siebie objawy niedoboru witaminy B12, może okazać się konieczne wdrożenie odpowiednich metod leczenia. Sposób kuracji jest dobierany w zależności od przyczyny, która doprowadziła do wystąpienia niedoboru kobalaminy. Jeśli niedobory witaminy B12 są spowodowane przez choroby, wówczas, po dokładnym zdiagnozowaniu, konieczne może okazać się leczenie schorzenia odpowiedzialnego za nieodpowiedni poziom kobalaminy.

Organizm człowieka nie jest w stanie samodzielnie produkować witaminy B12, dlatego związek ten powinien być dostarczany wraz z pożywieniem. U pacjentów z niedoborem witaminy B12 rozwiązaniem może okazać się zmiana diety, zwłaszcza jeśli to niewłaściwie dobrane produkty żywnościowe mają związek z niskim poziomem kobalaminy. Często jednak zapotrzebowanie organizmu na kobalaminę jest wyższe niż ilość witaminy, jaką można dostarczyć w sposób naturalny. Wówczas niezbędna może okazać się suplementacja kobalaminy. Aby jednak wdrożenie suplementacji miało sens, konieczne jest zbadanie jej poziomu w organizmie. Na tej podstawie lekarz może określić poziom zaawansowania niedoboru i ustalić wysokość dawki suplementu. Przy badaniu poziomu witaminy B12 ważne jest nie tylko oznaczenie związku w surowicy krwi, ale również badanie homocysteiny. Poza tym wykonuje się też badanie na poziom białka holo-transkobalaminy II.

Suplementacja – dzienna dawka witaminy B12

Jednym ze sposobów na uzupełnienie niedoboru witaminy B12 w organizmie jest jej suplementacja. Dzienne zapotrzebowanie na kobalaminę jest uzależnione przede wszystkim od wieku i stanu zdrowia pacjenta. Zalecana dzienna dawka witaminy B12 dla kobiet w ciąży i karmiących piersią jest nieco wyższa, co jest zrozumiałe ze względu na właściwości i funkcje tej witaminy.

Zalecane dzienne dawki witaminy B12 (w zależności od wieku pacjenta) przedstawiają się następująco:

• 0,9 µg dla dzieci od 1. do 3. roku życia,
• 1,2 µg dla dzieci od 4. do 6. roku życia,
• 1,8 µg dla dzieci od 7. do 9. roku życia, 
• 1,8–2,4 µg dla starszych dzieci i młodzieży, 
• 2,4 µg dla osób dorosłych, 
• 2,6 µg dla kobiet w ciąży, 
• 2,8 µg dla kobiet karmiących piersią.

Wchłanianie witaminy B12 następuje dopiero w ostatnim odcinku jelita krętego i zazwyczaj jest znacznie niższe niż całkowita dawka przyjmowana przez pacjentów. Zatem bardzo ważne jest, aby dopilnować dostarczania organizmowi produktów o wysokiej zawartości witaminy B12. Poza tym w okresach zwiększonego zapotrzebowania lub wykrytych niedoborów należy zwrócić uwagę na dobrej jakości suplementy diety z witaminą B12, które pozwolą utrzymać jej wystarczający poziom. Dodatkowa suplementacja jest szczególnie ważna w przypadku tych osób, u których zawartość kobalaminy jest niedostateczna i wiąże się to z szeregiem dokuczliwych objawów ze strony organizmu. Suplementy diety powinni także przyjmować weganie i wegetarianie. Poza tym na utrzymanie odpowiedniego poziomu tego związku w organizmie powinny zwrócić uwagę osoby starsze. Witamina B12 zalecana jest również sportowcom.

Witamina B12 – dostępność w aptekach

Przy wyborze preparatów z B12 należy zwrócić szczególną uwagę na odpowiednio wysoką zawartość tej witaminy, co tłumaczy się jej ograniczonym wchłanianiem. Odpowiednia zawartość witaminy B12 w suplementach diety może pomóc w utrzymaniu prawidłowego metabolizmu homocysteiny. Szeroki wybór zestawów zawierających witaminę B12 w różnych postaciach (tabletki, kapsułki, krople, płyny i aerozole) można znaleźć w aptece internetowej Rosa. W asortymencie posiadamy zarówno preparaty wyłącznie z witaminą B12, jak i niejeden produkt określany jako witamina B Complex. To kompozycja wszystkich witamin z grupy B, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Taka opcja może być pomocna zarówno w stanach niedoboru kobalaminy, jak i w okresie zwiększonego zapotrzebowania na ten związek.

Witamina B12 w zastrzykach

Zdarza się, że doustne przyjmowanie witaminy B12 okazuje się niewystarczające, by uzupełnić jej niedobory, a przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele. Niekiedy po konsultacjach z lekarzem pacjentom podawana jest witamina B12 w zastrzykach. Wskazaniem do przyjmowania wit. B12 w zastrzykach może być niedobór witaminy B12, a także spowodowana niedoborem tego związku niedokrwistość złośliwa lub niedokrwistość megaloblastyczna. Witamina B12 w zastrzykach jest podawana domięśniowo lub głęboko podskórnie. Najczęściej podaje się ją pacjentom, u których występują znaczne niedobory wit. B12, które mogą stanowić poważne zagrożenie dla ich zdrowia lub życia. To również rozwiązanie dla tych pacjentów, u których występują zaburzenia wchłaniania witaminy B12 z jelit, w przypadku których zwiększenie podaży tej witaminy w diecie, czy też jej dodatkowa suplementacja doustna nie będzie przynosić oczekiwanych rezultatów.

Witamina B12 będąca organicznym związkiem chemicznym, często nazywana również kobalaminą (ze względu na to, że zawiera kobalt jako atom centralny), spełnia w organizmie bardzo ważne funkcje. Jest witaminą, która powstaje wyłącznie z udziałem mikroorganizmów. Organizm ludzki nie jest w stanie wytworzyć jej samodzielnie, dlatego konieczne jest dostarczanie jej wraz z pożywieniem. Niekiedy jednak zapotrzebowanie organizmu na wit. B12 jest większe niż ilość witaminy, jaką można dostarczyć wraz z pokarmem – wówczas konieczna jest jej suplementacja. Jaką funkcję spełnia w organizmie witamina B12 i czym objawiają się braki witaminy B12? Jak wygląda suplementacja tego związku? Zapraszamy do przeczytania poniższego artykułu!

Witamina B12 – co warto o niej wiedzieć?

Kobalamina, inaczej witamina B12, to związek organiczny zaliczany do witamin z grupy B, który pełni w organizmie człowieka wiele bardzo ważnych funkcji. Po raz pierwszy wit. B12 została wyizolowana w 1948 roku, jednak dokładnego opisu budowy doczekała się kilka lat później – dokładnie w 1956 roku. Ma największą strukturę spośród wszystkich witamin. Zawiera około 4,5% kobaltu i jest higroskopijna. Wit. B12 to ogólna nazwa korynoidów, które mają zbliżoną budowę chemiczną i pełnią podobne funkcje fizjologiczne – ich wspólnym elementem jest układ pierścieniowy, który składa się z czterech pierścieni pirolowych. Witamina B12 występuje w wielu formach, a w zależności od ich rodzaju może mieć odmienną strukturę. Największą aktywność fizjologiczną wykazują dwie formy wit. B12. Jedną z nich jest metylokobalamina, która stanowi 75% całkowitej zawartości B12 w surowicy krwi, a drugą – 5-deoksyadenozylokobalamina, która znajduje się zwłaszcza w hepatocytach, erytrocytach oraz komórkach miąższu nerek.

Magazynowanie witaminy B12 i badanie jej poziomu 

Witamina B12 jest magazynowana w wątrobie ludzkiej, a jej zapasy mogą wystarczyć nawet na 5–6 lat prawidłowego funkcjonowania człowieka. Związek ten jest dostarczany wraz z krwią do każdej komórki organizmu. Witamina ta jest rozpuszczalna w wodzie. Dzienne zapotrzebowanie na wit. B12 różni się w zależności od wieku – największe zapotrzebowanie na ten związek występuje u kobiet w ciąży oraz karmiących piersią, a najmniejsze u niemowląt. Wchłanianie witaminy B12 odbywa się w jelicie krętym. Żeby mogło do niego dojść, konieczna jest obecność czynnika wewnętrznego, zwanego czynnikiem Castle’a, który jest wytwarzany żołądku.

Badanie witaminy B12 wykonywane jest z krwi żylnej. Do pobrania krwi należy zgłosić się na czczo, najlepiej w godzinach porannych. Wskazaniem do sprawdzenia poziomu witaminy B12 w organizmie jest zaobserwowanie niepokojących objawów – mogących wskazywać na jej niedobory, poza tym badania konieczne są u pacjentów, którzy zmagają się ze schorzeniami utrudniającymi wchłanianie B12. Powinny je wykonywać także regularnie osoby będące na diecie wegańskiej, która jest uboga w wit. B12.

Jaką funkcję spełnia w organizmie witamina B12?

Witamina B12 często nazywana jest również czerwoną witaminą, ponieważ budową przypomina hemoglobinę i pełni wiele ważnych dla organizmu człowieka funkcji. Przede wszystkim ma korzystny wpływ na układ krwionośny, nerwowy oraz pokarmowy, poza tym uczestniczy w tworzeniu kwasów nukleinowych i czerwonych krwinek (erytrocytów). Jeśli chodzi o inne właściwości witaminy B12, warto dodać, że związek ten odpowiada za wiele reakcji metabolicznych (między innymi za przemiany metaboliczne tłuszczów i węglowodanów), poza tym buduje osłonkę mielinową włókien nerwowych. Jaką funkcję spełnia jeszcze w organizmie witamina B12? Jest związkiem niezbędnym do uzyskania aktywnej formy kwasu foliowego, który odgrywa bardzo ważną rolę w przypadku kobiet w ciąży i tych, które dopiero ją planują.

Wit. B12 odpowiada też za wytwarzanie energii w komórkach, a poza tym wpływa na utrzymanie sprawnej pracy mięśni oraz bierze udział w utrzymaniu ich wysokiej aktywności. Jej ważną funkcją jest również zmniejszenie uczucia zmęczenia oraz znużenia. Związek ten uczestniczy też w tworzeniu neuroprzekaźników.

Witamina B12 wykorzystywana jest do syntezy DNA. Jej właściwy poziom jest istotny dla każdej z komórek organizmu, w tym szczególnie przeciwciał oraz szpiku kostnego. Wpływa jednak nie tylko na układ immunologiczny i kostny, ale też na kondycję włosów i skóry. Dodatkowo uczestniczy w syntezie enzymów potrzebnych do metabolizmu metioniny i koenzymu A, co ma ogromne znaczenie dla wielu ważnych reakcji biochemicznych, jak chociażby przemian hormonów, białek oraz tłuszczów. Inną rolą witaminy B12 jest zmniejszenie poziomu lipidów we krwi. Może być także stosowana jako środek wspomagający terapie nowotworowe, w tym terapię nowotworu jelit oraz raka trzustki. Mówi się też, że odpowiednie dawkowanie witaminy B12 ogranicza ryzyko wystąpienia u pacjenta choroby Alzheimera.

W czym jest witamina B12?

Bogatym źródłem witaminy B12 są wyłącznie produkty pochodzenia zwierzęcego, do których zalicza się między innymi wątróbkę (wołową, drobiową, cielęcą), mięso indycze, mięso z kurczaka, szynkę, mięso z królika, nerki, podroby, owoce morza oraz ryby (zwłaszcza szczupak, makrela, pstrąg oraz łosoś). W czym jest witamina B12 oprócz wyżej wymienionych produktów? Sery długodojrzewające to kolejne cenne źródło witaminy B12. Ponadto kobalamina występuje naturalnie także w jajach, mleku i produktach mlecznych, do których zalicza się jogurty naturalne, sery twarogowe, maślanki oraz kefiry. Wit. B12 znajduje się również w drożdżach spożywczych. Nie występuje natomiast w produktach pochodzenia roślinnego (niewzbogacanych), dlatego suplementacja tego związku zalecana jest między innymi wegetarianom. Wyjątek stanowią produkty fortyfikowane – witaminą B12 wzbogaca się np. płatki zbożowe czy też produkty sojowe. Ten rodzaj produktów polecany jest między innymi osobom uznającym wyłącznie dietę, która wyklucza spożywanie produktów pochodzenia zwierzęcego.

Nadmiar witaminy B12

Dotychczasowe badania dowiodły, że nadmiar witaminy B12 jest bardzo rzadko stwierdzany u pacjentów, ponieważ jest ona związkiem rozpuszczalnym w wodzie – zbyt duże jej ilości są wydalane razem z moczem. Do przedawkowania witaminy B12 może dojść przede wszystkim w wyniku przyjmowania zbyt dużych dawek suplementów – suplementacja witaminy B12 w nadmiarze może przyczyniać się do wystąpienia reakcji alergicznych. Poza tym u części pacjentów mogą pojawiać się krwawienia z nosa oraz suchość warg. Do przedawkowania może również dojść, jeśli osobom podawana jest witamina B12 w zastrzykach, chociaż wówczas to zazwyczaj lekarz ustala optymalną dla pacjenta dawkę. Mówi się też, że w niektórych przypadkach (bardzo rzadko) utrzymujący się w organizmie nadmiar wit. B12 może przyczyniać się do rozwoju groźnych chorób, w tym do zmian nowotworowych.

Przedawkowanie witaminy B12 zwykle nie wymaga żadnych szczególnych działań, ponieważ jej nadmiar jest usuwany z organizmu wraz z moczem. Jeśli borykamy się z nadmiarem witaminy B12, warto zrezygnować czasowo z dalszej suplementacji tego związku. Poza tym zaleca się ograniczenie spożywania produktów bogatych w B12.

Niedobory witaminy B12 – najczęstsze przyczyny

Jeśli chodzi o niedobory witaminy B12, ich przyczyny mogą być różne. Zalicza się do nich między innymi:

• ubogą w produkty mięsne oraz pokarmy pochodzenia zwierzęcego dietę, czy też ogólnie dietę wegańską lub wegetariańską;
• choroby układu pokarmowego, które powodują zaburzenia wchłaniania witaminy B12;
• wrodzony niedobór czynnika wewnętrznego Castle’a;
• bakterię Helicobacter Pylori – infekcje błony śluzowej żołądka wpływają negatywnie na wchłanianie związku, co może powodować niedobory witaminy B12; 
• anoreksję;
• spożywanie alkoholu w nadmiernych ilościach – tzw. choroba alkoholowa; 
• zarażenie bruzdogłowcem szerokim (tasiemcem będącym pasożytem jelita cienkiego, który zaliczany jest do płazińców) i związane z jego obecnością nieprawidłowości we florze jelitowej; 
• przyjmowanie przez pacjentów niektórych leków – takich jak neomycyna, kwas paraaminosalicylowy, kolchicyna, cholestyramina, metformina oraz leków hamujących wydzielanie kwasu solnego w żołądku;
• przebytą operację bariatryczną;
• usunięcie jelita krętego;
• całkowite lub częściowe usunięcie żołądka;
• chorobę Addisona-Biermera; 
• zespół Zollingera–Ellisona, a także chorobę Leśniowskiego–Crohna.

Główne objawy niedoboru witaminy B12 w organizmie 

Objawy niedoboru wit. B12 w organizmie są dość zróżnicowane. Do najczęstszych z nich zalicza się anemię (niedokrwistość megaloblastyczną). Przejawia się ona poprzez: osłabienie organizmu, problemy ze skupieniem uwagi, częste bóle i zawroty głowy oraz duszności. Do innych objawów anemii megaloblastycznej zalicza się łatwą męczliwość, a także przyspieszoną akcję serca. U części pacjentów objawem anemii megaloblastycznej jest również blada i skłonna do przesuszenia skóra.

Niektórzy pacjenci z niedokrwistością spowodowaną przez niedobory witaminy B12 mogą odczuwać pieczenie języka. Poza tym może wystąpić u nich drętwienie kończyn czy problemy z chodzeniem oraz utrzymaniem równowagi. Występować może też uczucie mrowienia. Poza tym pacjenci mogą mieć do czynienia z częstymi zmianami temperatury skóry dłoni i stóp. Niedobór witaminy B12 może przyczyniać się do zaburzeń pamięci oraz nastroju, co może świadczyć o anemii złośliwej (niedokrwistości Addisona-Biermera).

Niedobory witaminy B12 w organizmie mogą również powodować u pacjentów objawy neurologiczne, do których zalicza się między innymi:

• drętwienie i niedowład kończyn;
• zaburzenia czucia skórnego;
• impotencję, inaczej rodzaj dysfunkcji seksualnej u mężczyzn, która objawia się między innymi brakiem erekcji;
• zaburzenia chodu oraz mikcji; 
• niedosłuch; 
• hipotensję ortostatyczną, która objawia się w postaci zawrotów głowy pojawiających się po nagłej zmiany pozycji ciała; 
• zaburzenia siły mięśniowej.

Niedobór witaminy B12 może mieć też związek z rozwojem stwardnienia rozsianego. Poza tym może pośrednio wpływać na rozwój chorób serca czy też nawet rozwój miażdżycy.

Pozostałe objawy niedoboru kobalaminy w organizmie

Inne objawy niedoboru tego związku mogą dotyczyć zaburzeń funkcji poznawczych. Poza tym część pacjentów z niedostateczną ilością witaminy B12 może odczuwać wahania nastroju oraz być rozdrażniona. U niektórych pacjentów mogą wystąpić także zaburzenia depresyjne lub manie. Niedobór kobalaminy objawia się często w postaci braku apetytu. Poza tym u pacjenta mogą pojawiać się zaparcia, biegunki oraz nudności. Część osób obserwuje stopniową utratę masy ciała. Innym objawem niedoboru witaminy B12 jest powiększenie i zaczerwienienie języka.

Niedobory witaminy B12 mogą powodować objawy skórne, do których zalicza się między innymi jej zażółcenie. Poza tym u części osób, w związku z niedoborem tego pierwiastka, może pojawić się albinizm (nabyte bielactwo). Albinizm to przewlekła choroba skóry, która polega na jej depigmentacji. Jej objawem jest obecność odbarwionych białych plam na ciele. Innym objawem niedoboru kobalaminy mogą być również zaburzenia pamięci o łagodnym charakterze. Poza tym u pacjentów mogą pojawiać się zmiany w sferze osobowości.

Metody leczenia niedoborów witaminy B12 u pacjenta

Jeśli pacjent obserwuje u siebie objawy niedoboru witaminy B12, może okazać się konieczne wdrożenie odpowiednich metod leczenia. Sposób kuracji jest dobierany w zależności od przyczyny, która doprowadziła do wystąpienia niedoboru kobalaminy. Jeśli niedobory witaminy B12 są spowodowane przez choroby, wówczas, po dokładnym zdiagnozowaniu, konieczne może okazać się leczenie schorzenia odpowiedzialnego za nieodpowiedni poziom kobalaminy.

Organizm człowieka nie jest w stanie samodzielnie produkować witaminy B12, dlatego związek ten powinien być dostarczany wraz z pożywieniem. U pacjentów z niedoborem witaminy B12 rozwiązaniem może okazać się zmiana diety, zwłaszcza jeśli to niewłaściwie dobrane produkty żywnościowe mają związek z niskim poziomem kobalaminy. Często jednak zapotrzebowanie organizmu na kobalaminę jest wyższe niż ilość witaminy, jaką można dostarczyć w sposób naturalny. Wówczas niezbędna może okazać się suplementacja kobalaminy. Aby jednak wdrożenie suplementacji miało sens, konieczne jest zbadanie jej poziomu w organizmie. Na tej podstawie lekarz może określić poziom zaawansowania niedoboru i ustalić wysokość dawki suplementu. Przy badaniu poziomu witaminy B12 ważne jest nie tylko oznaczenie związku w surowicy krwi, ale również badanie homocysteiny. Poza tym wykonuje się też badanie na poziom białka holo-transkobalaminy II.

Suplementacja – dzienna dawka witaminy B12

Jednym ze sposobów na uzupełnienie niedoboru witaminy B12 w organizmie jest jej suplementacja. Dzienne zapotrzebowanie na kobalaminę jest uzależnione przede wszystkim od wieku i stanu zdrowia pacjenta. Zalecana dzienna dawka witaminy B12 dla kobiet w ciąży i karmiących piersią jest nieco wyższa, co jest zrozumiałe ze względu na właściwości i funkcje tej witaminy.

Zalecane dzienne dawki witaminy B12 (w zależności od wieku pacjenta) przedstawiają się następująco:

• 0,9 µg dla dzieci od 1. do 3. roku życia,
• 1,2 µg dla dzieci od 4. do 6. roku życia,
• 1,8 µg dla dzieci od 7. do 9. roku życia, 
• 1,8–2,4 µg dla starszych dzieci i młodzieży, 
• 2,4 µg dla osób dorosłych, 
• 2,6 µg dla kobiet w ciąży, 
• 2,8 µg dla kobiet karmiących piersią.

Wchłanianie witaminy B12 następuje dopiero w ostatnim odcinku jelita krętego i zazwyczaj jest znacznie niższe niż całkowita dawka przyjmowana przez pacjentów. Zatem bardzo ważne jest, aby dopilnować dostarczania organizmowi produktów o wysokiej zawartości witaminy B12. Poza tym w okresach zwiększonego zapotrzebowania lub wykrytych niedoborów należy zwrócić uwagę na dobrej jakości suplementy diety z witaminą B12, które pozwolą utrzymać jej wystarczający poziom. Dodatkowa suplementacja jest szczególnie ważna w przypadku tych osób, u których zawartość kobalaminy jest niedostateczna i wiąże się to z szeregiem dokuczliwych objawów ze strony organizmu. Suplementy diety powinni także przyjmować weganie i wegetarianie. Poza tym na utrzymanie odpowiedniego poziomu tego związku w organizmie powinny zwrócić uwagę osoby starsze. Witamina B12 zalecana jest również sportowcom.

Witamina B12 – dostępność w aptekach

Przy wyborze preparatów z B12 należy zwrócić szczególną uwagę na odpowiednio wysoką zawartość tej witaminy, co tłumaczy się jej ograniczonym wchłanianiem. Odpowiednia zawartość witaminy B12 w suplementach diety może pomóc w utrzymaniu prawidłowego metabolizmu homocysteiny. Szeroki wybór zestawów zawierających witaminę B12 w różnych postaciach (tabletki, kapsułki, krople, płyny i aerozole) można znaleźć w aptece internetowej Rosa. W asortymencie posiadamy zarówno preparaty wyłącznie z witaminą B12, jak i niejeden produkt określany jako witamina B Complex. To kompozycja wszystkich witamin z grupy B, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Taka opcja może być pomocna zarówno w stanach niedoboru kobalaminy, jak i w okresie zwiększonego zapotrzebowania na ten związek.

Witamina B12 w zastrzykach

Zdarza się, że doustne przyjmowanie witaminy B12 okazuje się niewystarczające, by uzupełnić jej niedobory, a przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele. Niekiedy po konsultacjach z lekarzem pacjentom podawana jest witamina B12 w zastrzykach. Wskazaniem do przyjmowania wit. B12 w zastrzykach może być niedobór witaminy B12, a także spowodowana niedoborem tego związku niedokrwistość złośliwa lub niedokrwistość megaloblastyczna. Witamina B12 w zastrzykach jest podawana domięśniowo lub głęboko podskórnie. Najczęściej podaje się ją pacjentom, u których występują znaczne niedobory wit. B12, które mogą stanowić poważne zagrożenie dla ich zdrowia lub życia. To również rozwiązanie dla tych pacjentów, u których występują zaburzenia wchłaniania witaminy B12 z jelit, w przypadku których zwiększenie podaży tej witaminy w diecie, czy też jej dodatkowa suplementacja doustna nie będzie przynosić oczekiwanych rezultatów.