Witamina D pełni wiele istotnych funkcji w naszym organizmie i ma ważny wpływ na nasze zdrowie. Należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Występuję w dwóch formach: jako witamina D pochodzenia roślinnego – ergokalcyferol (witamina D2) oraz jako witamina D pochodzenia zwierzęcego – cholekalcyferol (witamina D3). Odpowiada za prawidłowy poziom wapnia i fosforu w organizmie, i tym samym prawidłowy stan kości i zębów. Wspiera właściwe funkcjonowanie wielu układów, w tym układu krążenia, układu odpornościowego. Jej prawidłowy poziom zapobiega m in. krzywicy, osteomalacji, osteoporozie oraz zmniejsza ryzyko rozwoju wielu chorób, takich jak nadciśnienie tętnicze czy choroby autoimmunologiczne. Stąd tak ważne jest by utrzymać prawidłowy poziom witaminy D w organizmie. Prawidłowy poziom powinien wynosić w granicach 30-50 ng/ml. Wśród przyczyn niedoboru witaminy D wymienia się niską eskpozycję słoneczną, zaawansowany wiek, nieodpowiednią dietę, choroby nerek i wątroby. Zbyt niski poziom witaminy D w naszym organizmie może wynikać z przyjmowania niektórych leków, takich jak leki przeciwdrgawkowe (barbiturany), klotrimazol czy rifampicyna, które utrudniają aktywację witaminy. Na co zwrócić szczególną uwagę? O tym przeczytacie w poniższym wpisie.

Objawów niedoboru witaminy D jest wiele i stanowią one przedmiot prowadzonych badań. Wśród najczęstszych wymienia się: 

  • Bóle kości i mięśni

Niedobór witaminy D prowadzi do zaburzenia procesu mineralizacji kości i tym samym gospodarki wapniowo-fosforanowej. W konsekwencji może dochodzić do zmniejszenia wchłaniania wapnia w obrębie kości. Może się to stać przyczyną zwiększenia podatności kości na wyginanie i złamania oraz rozwoju krzywicy u dzieci. Krzywica obejmuje zniekształcenie kolan, nadgarstków, kostek. Niedobory u dorosłych mogą prowadzić do osteomalacji lub osteoporozy. Głównymi objawami osteomalacji są bóle mięśni i kości. Niewystarczające wysycenie tkanki kostnej wapniem prowadzi również do bóli, zwłaszcza w obrębie kręgosłupa. Witamina D wpływa również korzystnie na kondycję naszych mięśni. Wyniki badań klinicznych wskazują, że brak witaminy D w naszym organizmie prowadzi do zaburzeń w obrębie tkanki mięśniowej. Może się to objawiać przewlekłymi bólami mięśni, utratą masy mięśniowej oraz utrudnioną regeneracją mięśni po wysiłku fizycznym.

  • Wypadanie włosów

Okazuje się, że skutki niedoboru witaminy D mogą obejmować nasilone wypadanie włosów oraz osłabienie mieszków włosowych, zwłaszcza u kobiet. Tłumaczy się to zaburzeniem prawidłowego cyklu wzrostu włosa, spowodowanego niewystarczającym poziomem witaminy D w organizmie.

  • Depresja, przewlekłe zmęczenie

Wyniki przeprowadzonych dotychczas badań wskazują również, że niski poziom witaminy D3 może wpływać na kondycję układu nerwowego. Witamina D wpływa na prawidłowe uwalnianie „hormonu szczęścia” – serotoniny oraz dopaminy. Ich niedobór może prowadzić do obniżonego nastroju, złego samopoczucia, a nawet choroby cywilizacyjnej – depresji. U osób z niskim poziomem witaminy D często obserwuje się także chroniczne zmęczenie, zwiększoną podatność na męczenie się oraz apatię. Poza tym dowiedziono, że niedobór witaminy D zwiększa ryzyko rozwoju innych chorób cywilizacyjnych, takich jak otyłość, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze. Poziom witaminy D w surowicy jest również niższy u pacjentów z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy (Hashimoto) w porównaniu ze zdrowymi pacjentami. Badania wskazują, że im większy niedobór, tym większe nasilenie objawów choroby.

  • Zaburzenia snu

Oznaki niedoboru witaminy D w organizmie mogą obejmować również zaburzenia długości i jakości snu.

  • Częste infekcje (zmniejszona odporność)

Witamina D korzystnie wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Dzieje się to za sprawą pobudzenia komórek odpornościowych do walki z bakteriami czy też wirusami. Dlatego też u osób z niedoborem witaminy D częściej obserwuje się przeziębienie, infekcje górnych dróg oddechowych.

  • Zaburzony proces gojenia się ran

Witamina D wpływa na właściwą produkcję związków niezbędnych w procesie gojenia się ran, pobudzających regenerację naskórka oraz skóry właściwej. Stąd u osób z obniżonym poziomem witaminy obserwuje się wydłużenie tego procesu.

  • Zaburzenia wzroku

U osób z niedoborem witaminy D zaobserwowano nasilenie takich objawów jak przekrwienie, nadmierne łzawienie.

  • Próchnica i choroby dziąseł

Wśród kolejnych skutków i objawów niedoboru witaminy D wymienia się próchnicę oraz zaburzenie regeneracji błony śluzowej dziąseł, mogącej doprowadzić do poważniejszych chorób.

Niedobór witaminy D objawy u dorosłych

Należy zwrócić szczególną uwagę na kobiety ciężarne. Niedobór witaminy D u kobiet w ciąży może być szczególnie niebezpieczny, ponieważ może doprowadzić do zaburzenia rozwoju mózgu dziecka, układu kostnego. Jednak w tym przypadku zarówno niedobór jak i nadmiar witaminy D może być dla ciężarnej szkodliwy. Dlatego też suplementacja u ciężarnych musi odbywać się pod kontrolą lekarza.

W jaki sposób uzupełnić niedobory witaminy D3?

Szacuje się, że ponad 90% ludzi w Polsce może mieć niedobory witaminy D. Jej podstawowym źródłem jest synteza zachodząca w skórze pod wpływem promieniowania światła słonecznego. Witaminę D najlepiej uzupełniać wystawiając ciało na działanie promieni słonecznych przez co najmniej 15-20 minut dziennie w godzinach 10-15. Jednak strefa klimatyczna, w której żyjemy sprzyja występowaniu niedoboru witaminy D, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Kolejnym źródłem witaminy D jest zdrowa dieta. Wśród produktów, które z powodzeniem mogą nam pomóc w uzupełnieniu niedoboru są ryby, w szczególności wędzone (makrela, łosoś, tuńczyk, śledź), jaja, żółty ser. Niestety, nie jesteśmy w stanie dostarczyć witaminy D w wystarczającej ilości wraz z dietą. Dlatego istotna jest odpowiednia suplementacja. Warto również dodać, że istotne jest z czym przyjmujemy witaminę D, zarówno w postaci leku, suplementu czy w pożywieniu. Należy pamiętać, że witamina D jest dobrze rozpuszczalna w tłuszczach. Stąd należy ją łączyć z pokarmami bogatymi w tłuszcz, by zwiększyć jej wchłanianie w organizmie. Poza tym podczas suplementacji witaminy D należy zapewnić odpowiednie spożycie wapnia, a w razie konieczności wdrożyć dodatkową suplementację. W aptece można kupić również leki, suplementy, które zawierają w składzie witaminę D i wapń.

Jak prawidłowo dobrać dawkę witaminy D?

Podstawowym badaniem pozwalającym stwierdzić/określić niski poziom wit. D3 jest badanie laboratoryjne polegające na oznaczeniu jej metabolitu wątrobowego 25-(OH)D w surowicy krwi. Na jego podstawie należy dobrać leczniczą lub profilaktyczną (czyli dla osób bez niedoboru) dawkę witaminy D po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą. Wg najnowszych rekomendacji dawka witaminy D zależy czy pacjent jest osobą zdrową czy z grupy ryzyka, a więc z grupy szczególnie narażonej na niedobór witaminy D3 z powodu upośledzonego metabolizmu lub chorób współistniejących, na przykład: choroby wątroby i nerek, nowotwory, otyłość. Dawka profilaktyczna dla osoby zdrowej zależy od wielu czynników: wieku, płci, pory roku, trybu życia. W celu dopasowania właściwej dawki witaminy D należy udać się na konsultacje do lekarza lub farmaceuty. Przyjmuję się, że dzieci do ukończenia 6 miesiąca życia powinny przyjmować 400 j.m./dobę witaminy D, dzieci w wieku  6-12 miesięcy 400-600 j.m./dobę, dzieci w wieku 1-10 lat 600-1000 j.m./dobą, dzieci 12-18 lat 800-2000 j.m./dobę, podobnie dorośli w wieku 19-65 lat. Seniorzy powyżej 65 r.ż.-75 r.ż., z uwagi na zmniejszoną syntezę witaminy D w skórze, powinni przyjmować dawkę 800-2000  j.m./dobę. Najstarsi seniorzy, powyżej 75 r.ż.  zaleca się suplementację 2000 j.m/dobę witaminy D.

Przedawkowanie witaminy D

Tak, jest możliwe i niesie ze sobą dużo skutków ubocznych, groźnych dla naszego zdrowia. Dlatego też, do tematu suplementacji witaminy D należy podejść odpowiedzialnie i jeżeli jest to możliwe, to powinniśmy oznaczyć poziom witaminy w naszym organizmie. Najczęstsze objawy przedawkowania witaminy D to: wymioty, nudności, osłabienie, wzmożone pragnienie, biegunka lub zaparcia, świąd skóry, ból głowy, rozdrażnienie, nadmierna pobudliwość, nadmierna potliwość, zwiększone oddawanie moczu.