Bostonka, inaczej choroba bostońska lub grypa bostońska, to choroba wirusowa dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD – Hand, Foot and Mouth Disease) wieku dziecięcego. Dotyczy przede wszystkim dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, które często przebywają w skupiskach – np. w żłobkach czy przedszkolach. Niekiedy bostonka dotyczyć może również starszych dzieci oraz dorosłych. Szczyt zachorowań na chorobę bostońską przypada zwykle na sezon letnio-jesienny. Sprawdź, jakie są objawy bostonki u dzieci i dorosłych, jak długo chory zaraża i jak leczyć bostonkę. 

 

Czym jest i jak wygląda bostonka?

Bostonka to potoczne określenie choroby dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD), która wywoływana jest przez enterowirusy. Zdarza się, że infekcja obejmuje również rejon narządów płciowych i pośladków. W przeszłości zmiany skórne wywoływane wirusem Coxsackie A9 nazywane były wysypką bostońską. Choroba ta nigdy nie była jednak synonimem HFMD. Wirus bostoński u dzieci bardzo szybko się rozprzestrzenia, dlatego w okresie letnio-jesiennym w żłobkach oraz przedszkolach obserwuje się zwiększoną liczbę zachorowań. Choroba jest bardzo zaraźliwa, więc na zakażenie narażeni są również pozostali członkowie rodziny. Na bostonkę zachorować można kilkukrotnie, ponieważ wywoływana jest przez kilka różnych wirusów należących do tej samej rodziny. Charakterystycznym objawem choroby jest wysypka w postaci plamek, grudek i pęcherzyków, które wypełnione są płynem. Zmiany na skórze utrzymują się zwykle 7–10 dni, a po ich ustąpieniu dojść może do miejscowego złuszczania się skóry. Przebieg bostonki rozpoczyna się od kontaktu z wydzielinami osoby chorej, dlatego zaliczana jest do tzw. chorób brudnych rąk. 

Do zakażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z wydzielinami lub wydalinami osoby chorej. Zarazić się można między innymi przez kontakt ze śliną, płynem z pęcherzy, a także z wydalanym przez chorego kałem. W prewencji ważne jest więc przestrzeganie zasad higieny osobistej – zwłaszcza tych związanych z myciem rąk po wyjściu z toalety, po kontakcie ze skażonymi przedmiotami i powierzchniami czy bezpośrednio po kontakcie z kałem, np. w trakcie przewijania pieluchy. Wirus bostoński u dzieci przenosi się również drogą kropelkową – w tym przez kichanie bądź kaszel. Choroba rozwija się przez okres od 3 do 5 dni, a zmiany na skórze obserwuje się w drugim lub trzecim dniu bostonki. Odpowiedzialne za chorobę wirusy wydalane są z kałem jeszcze nawet przez 10 tygodni od zakażenia, natomiast w wydzielinach jamy ustnej mogą utrzymywać się nawet do 30 dni od czasu, kiedy doszło do zakażenia.

Objawy bostonki u dzieci

Bostonka u dzieci może wywoływać u dzieci różne objawy. Te najwcześniej występujące nie są jednak charakterystyczne. Okres wylęgania w przypadku grypy bostońskiej trwa zwykle 3–5 dni – wówczas u pacjentów nie występują jeszcze żadne charakterystyczne objawy. Po tym okresie samopoczucie u dzieci zwykle ulega pogorszeniu, ponadto obserwuje się spadek apetytu. Innym objawem bostonki u dzieci jest stan podgorączkowy lub gorączka, która najczęściej nie przekracza 39 stopni Celsjusza. Gorączka u najmłodszych pacjentów nie trwa zwykle dłużej niż 4 godziny – po tym czasie najczęściej ustępuje samoistnie. W przypadku zakażenia spowodowanego obecnością wirusa Coxsackie A6 lub wystąpienia herpanginy (ostrego zapalenia gardła) gorączka może utrzymywać się dłużej. Po ustąpieniu gorączki pojawia się ból gardła, a na łukach podniebiennych pojawiają się pęcherzyki, które otoczone są charakterystyczną czerwoną obwódką. Najczęściej wypełnia je przezroczysty lub mleczny płyn. W niedługim czasie pęcherzyki pękają, pozostawiając nadżerki przypominające afty. 

Charakterystycznym objawem bostonki jest wysypka, która pojawia się zazwyczaj po około 2–3 dniach od wystąpienia gorączki na skórze i błonach śluzowych jamy ustnej – najczęściej obserwuje się ją na skórze rąk i stóp, jednak u części pacjentów obejmować może również wewnętrzne powierzchnie dłoni oraz podeszwy stóp. Krostki mają zwykle kształt grudek lub plam o średnicy około 0,3–1 cm i przybierają barwę różowo-łososiową. U niemowląt wysypka pojawiać się może także w okolicy narządów płciowych i pośladków. Niekiedy pojawiać się może również na kolanach i łokciach. Towarzysząca chorobie bostońskiej wysypka nie występuje natomiast na twarzy, a także na owłosionej skórze głowy. Wysypka najczęściej nie powoduje świądu, jednak jest bolesna. Zmiany na skórze znikają zwykle po 7–10 dniach. 

W niektórych przypadkach po ustąpieniu wysypki u pacjentów dojść może do złuszczania skóry na stopach i dłoniach. Niekiedy chorzy obserwują również zmiany na płytkach paznokciowych. Zmiany te występować mogą nawet po upływie 1,5 miesiąca od przebycia choroby. Wirus bostoński u dzieci przyczyniać się może również do wystąpienia objawów ze strony przewodu pokarmowego. U dzieci pojawiać się mogą między innymi nudności, wymioty oraz biegunka.

Objawy bostonki u dorosłych

Bostonka pojawiać się może również u dorosłych – zwłaszcza jeśli osłabieniu uległa ich odporność – jednak występuje u nich rzadziej niż u dzieci. Do zakażenia dochodzi najczęściej przez bezpośredni kontakt z wydzielinami lub wydalinami chorego. Na zachorowanie narażone są przede wszystkim wychowawczynie pracujące w żłobkach i przedszkolach, a także rodzice i dziadkowie chorego dziecka. Objawy bostonki u dorosłych są mało charakterystyczne i bardzo łatwo pomylić je z wysypką na tle alergicznym. U dorosłych często początkowo obserwuje się objawy grypopodobne, takie jak gorsze samopoczucie, gorączka, ból gardła, a po kilku dniach również wysypka: 

  • Początkowo wysypka występuje w jamie ustnej.
  • Następnie pojawia się wysypka na dłoniach i stopach.
  • U części pacjentów wysypka występuje także na pośladkach, tułowiu oraz w okolicach narządów płciowych.
  • Pęcherzyki na skórze są podłużne i żywoczerwone.
  • Wysypka najczęściej nie powoduje świądu, ale może być bolesna.

Bostonka, zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych, trwa zwykle 7–10 dni. Bostonka u dzieci najczęściej przebiega dość lekko. Przebieg bostonki u dorosłych jest natomiast znacznie cięższy – zwłaszcza jeśli chory ma osłabioną odporność. Objawy choroby u dorosłych są bardziej nasilone i znacznie dłużej się utrzymują. Wynika to z faktu, że najczęściej samopoczucie dzieci jest lepsze przy nieco wyższej temperaturze w porównaniu do samopoczucia dorosłych, którzy mają gorączkę.

Choroba bostońska u kobiet w ciąży

Bostonka stanowi również poważne zagrożenie dla kobiety w ciąży oraz dla płodu – zwłaszcza jeśli do zakażenia dojdzie w pierwszym trymestrze ciąży. Choroba bostońska w ciąży może zakończyć się nawet poronieniem lub przyczynić się do wystąpienia u płodu zapalenia mięśnia sercowego, a także wad wrodzonych. Zakażenie bostonką w drugim lub trzecim trymestrze ciąży jest znacznie mniej niebezpieczne dla płodu.

Przyszłe mamy bostonką zarażają się najczęściej od uczęszczających do przedszkola lub żłobka dzieci. Choroba dotykać może również kobiety, które są nauczycielkami wychowania przedszkolnego. Objawy choroby u kobiet w ciąży nie różnią się od tych występujących poza okresem ciąży. Pierwsze objawy to najczęściej pogorszone samopoczucie, zmęczenie, gorączka oraz dreszcze. Nierzadko u kobiet w ciąży występować mogą również bóle kostno-stawowe i bóle głowy. Następnie pojawia się wysypka, która może być tkliwa i bolesna. Ponieważ układ odpornościowy przyszłej mamy jest osłabiony, przebieg bostonki jest znacznie bardziej nasilony niż np. u małych dzieci.

Profilaktyka przy chorobie bostońskiej

Jedną z metod mających na celu zapobieganie wystąpieniu choroby bostońskiej jest dokładne mycie rąk wodą i mydłem, a także dezynfekcja zabawek, z których korzystają chore dzieci. Zaleca się również dezynfekcję powierzchni wspólnych. Unikanie kontaktu z osobami mającymi objawy choroby to kolejny sposób na uniknięcie zakażenia. Profilaktyka związana jest także z nieposyłaniem dzieci do placówek oświatowych po zaobserwowaniu pierwszych objawów choroby. Zapobieganie wystąpieniu choroby, jaką jest bostonka, polega również na unikaniu picia napojów ze wspólnej butelki czy też szklanki, a także na nieużywaniu tej samej szczoteczki do zębów. Ważna jest także dieta bogata w witaminy i minerały, a dodatkowo hartowanie organizmu oraz unikanie przegrzewania.

Jak przebiega leczenie bostonki?

Leczenie bostonki związane jest przede wszystkim z łagodzeniem objawów choroby, ponieważ w przypadku nie ma na nią skutecznego leku przeciwwirusowego. W momencie wystąpienia gorączki najczęściej stosuje się paracetamol. U części pacjentów konieczne może okazać się także stosowanie leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Zalecany jest również wypoczynek w łóżku, a także dostarczanie odpowiedniej ilości płynów, by w wyniku choroby nie doszło do odwodnienia organizmu.

Jeśli pacjent potrzebuje leków zawierających substancje czynne o działaniu przeciwbólowym czy przeciwgorączkowym, skorzystać może z oferty apteki internetowej Rosa. W naszej ofercie znaleźć można nie tylko leki przeciwbólowe o różnym natężeniu, ale także środki odkażające z octenidyną czy leki przeciwhistaminowe, które mogą pomóc przy łagodzeniu objawów choroby.