Berberyna – jakie ma właściwości? Zastosowanie i działanie berberyny

Autor: mgr farm. Natalia Kowalewska 

Berberyna jest substancją pochodzenia roślinnego wykorzystywaną w medycynie chińskiej od pokoleń. Stanowi jedno z nowszych „odkryć” osób, które w sposób naturalny chcą zadbać o swoje zdrowie. Szczególnie zainteresowane tą substancją są osoby, które chcą pozbyć się nadprogramowych kilogramów. Na co działa berberyna i jakie właściwości posiada? Czy berberyna pomaga w odchudzaniu? Odpowiedzi na te pytania i więcej informacji o berberynie znaleźć można w poniższym artykule. 

Co to jest berberyna?

Berberyna to substancja, która zaliczana jest do grupy alkaloidów izochinolinowych, czyli tej samej grupy, co kodeina i morfina. Pozyskiwana jest między innymi z krzewu Berberysu Zwyczajnego, w tym z jego liści oraz owoców, chociaż bogate są w nią również korzenie roślin, ich kłącza, czy też łodygi. Substancja posiada żółty odcień oraz wyróżnia się bardzo gorzkim smakiem, poza tym posiada właściwości fluorescencyjne – pod wpływem światła UV emituje światło o kolorze żółto-zielonym. 

Omawiając, co to jest berberyna, należy też wspomnieć, że substancja ceniona jest za szerokie właściwości zdrowotne, przez co stanowi przedmiot badań medyczno-farmaceutycznych na całym świecie. Upatruje się jej potencjał w terapii cukrzycy, problemów skórnych, przy odchudzaniu, a także jako naturalny antybiotyk. Na obecnym etapie wiedzy nie można jednak mówić o dowiedzionych klinicznie w różnorodnych niezależnych badaniach efektach stosowania tej substancji. Może okazać się pomocna w wielu dziedzinach, jednak na potwierdzenie przypuszczeń lub ich obalenie trzeba będzie jeszcze poczekać.

Berberyna – działanie i właściwości zdrowotne

W medycynie chińskiej berberyna wykorzystywana jest od dawna jako remedium na liczne dolegliwości. Berberyna działanie zawdzięcza przede wszystkim bardzo bogatemu składowi. Znaleźć w niej można szereg składników aktywnych, które wpływają na jej cenne właściwości, w tym między innymi na właściwości:

• rozkurczowe w stosunku do mięśni gładkich,
• wspomagające wydzielanie żółci,
• antydepresyjne,
• przeciwbakteryjne i przeciwpierwotniakowe,
• obniżające ciśnienie krwi,
• obniżające poziom cholesterolu we krwi,
• obniżające poziom cukru we krwi,
• przeciwzapalne,
• przeciwbiegunkowe, 
• przeciwutleniające,
• przeciwbólowe,
• przeciwnowotworowe.

Sposób działania berberyny polega na łączeniu się tej substancji z wybranymi obecnymi w organizmie składnikami aktywnymi biologicznie, co modyfikuje ich mechanizm działania. 

Na co działa berberyna?

Berberyna stanowi przedmiot badań wielu naukowców, co wiąże się z szeregiem jej cennych dla organizmu właściwości. Jednym z potencjalnych obszarów jej wykorzystywania może być cukrzyca typu 2. Berberyna przyczynia się do obniżenia poziomu cukru we krwi w stopniu porównywalnym do metforminy, a dodatkowo może zmniejszać insulinooporność oraz zwiększać glikolizę. 

Kolejnym obszarem, gdzie berberyna może znaleźć zastosowanie, jest problem nadciśnienia, które to stanowi jedną z głównych przyczyn schorzeń serca. Berberyna może wpływać korzystnie na nadciśnienie, co mogłoby być pomocne w terapii. 

Wiele mówi się również o tym, że berberyna może obniżać poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi, a te również zwiększają ryzyko schorzeń serca, a oprócz tego mogą prowadzić do udaru mózgu. W połączeniu ze zmianami stylu życia, dietą i aktywnością fizyczną berberyna może pomóc w obniżeniu wysokiego cholesterolu i trójglicerydów. 

Uwzględniając wcześniej wymienione właściwości berberyny, czyli obniżanie ciśnienia krwi, poziomu cukru w organizmie, czy też możliwy wpływ na masę ciała, potencjał w stosowaniu berberyny upatrywać można również w przypadku PCOS. Przy tym schorzeniu często przepisywana jest pacjentkom metformina, a – jak wspomniano wcześniej – efekt działania berberyny okazuje się porównywalny. 

Czy berberyna pomaga w odchudzaniu?

Pewien potencjał upatrywany jest w berberynie, jako substancji wspierającej walkę z nadmiarowymi kilogramami. Wykonywane były nawet badania sprawdzające, czy berberyna jest dobra na otyłość. Badanie dotyczyło stosowania berberyny przez osoby otyłe w odpowiednio ustalonych dawkach, przy zachowaniu diety i aktywności fizycznej. Efekty odchudzania osób stosujących berberynę okazały się znacznie lepsze od efektów osób, które odchudzały się bez niej. 

Berberyny nie należy jednak traktować jako cudownej substancji, która samoczynnie sprawi, że masa ciała spadnie. Nie należy też liczyć na to, że jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki unormuje ona cukier, cholesterol i trójglicerydy bez wdrożenia zmian w diecie, czy też aktywności fizycznej. Substancja ta może jednak stanowić dodatkowe wsparcie w zdrowszym życiu. 

Suplementy z berberyną – co należy wiedzieć?

Na rynku znaleźć można wiele suplementów, w których składzie znajduje się berberyna. Bez trudu znajdziemy berberynę między innymi w sklepach zielarskich, w sklepach ze zdrową żywnością oraz w sieci. Czy berberynę można kupić w aptece? Jak najbardziej. Jest substancją oferowaną zarówno w preparatach jednoskładnikowych, jak i w suplementach wieloskładnikowych. 

Berberynę najczęściej można dostać w postaci tabletek bądź w postaci kapsułek, jednak występują również inne produkty z berberyną, w tym krople z ekstraktem z berberyny, czy też herbatki. W suplementach znaleźć można najczęściej berberynę w postaci siarczanu lub chlorowodorku. Choć chlorowodorek berberyny jest bardziej popularny i mniej kosztowny, według niektórych doniesień słabiej też wchłania się z przewodu pokarmowego niż siarczan. 

Suplementy z berberyną powinny być stosowane w rekomendowanych przez producenta dawkach i nie należy traktować ich jako substytutów zbilansowanych posiłków i zdrowego życia. Berberyna posiada niską trwałość w krwioobiegu, dlatego zazwyczaj zaleca się jej stosowanie 2-3 razy dziennie. Zalecane dawki dzienne bywają różne, zależnie od producenta, jednak zazwyczaj mieszczą się w zakresie 200-1000 mg – niektóre źródła podają nawet dawkę 1500 mg dziennie. Kiedy pierwsze efekty po berberynie można zaobserwować? Należy niewątpliwie uzbroić się w cierpliwość, gdyż pierwsze efekty działania tej substancji nie pojawią się od ręki – niektórzy pacjenci muszą na nie poczekać nawet kilka tygodni, czy też kilka miesięcy. 

Berberyna – przeciwwskazania

Nie każdy pacjent powinien stosować berberynę. Przeciwwskazanie stanowi nadwrażliwość na tę substancję lub składniki pomocnicze danego suplementu. Berberyny nie powinny stosować kobiety w ciąży i karmiące piersią, a dodatkowo nie zaleca się jej podawania dzieciom. Ostrożnie do stosowania tej substancji powinny też podejść osoby, które zmagają się ze schorzeniami wątroby. Ze względu na to, że berberyna wciąż jest substancją szeroko badaną, warto skonsultować się z lekarzem, jeśli pacjent zmaga się z chorobami przewlekłymi i chciałby suplementować berberynę.

Ostrożność z ewentualną suplementacją berberyny powinny zachować osoby stosujące niektóre leki, zioła i suplementy diety. Z czym nie łączyć berberyny? Na berberynę uważać powinny osoby, które stosują leki lub suplementy obniżające poziom cukru we krwi, a także leki lub suplementy obniżające ciśnienie krwi i poziom trójglicerydów we krwi. Ostrożność należy zachować też przy lekach przeciwzakrzepowych i NLPZ, a oprócz tego przy niektórych antybiotykach. Uważać należy też na środki o działaniu uspokajającym, w tym nie tylko leki, ale też suplementy z wyciągami roślinnymi (np. Ashwagandha). Berberyna może też wchodzić w interakcje z innymi medykamentami, dlatego rozsądnym rozwiązaniem będzie konsultacja z lekarzem, jeśli pacjent stosuje jakieś medykamenty i nie jest pewny, czy może łączyć je z berberyną. 

Skutki uboczne berberyny

Stosowanie berberyny może wiązać się z tym, że u niektórych pacjentów wystąpią działania niepożądane. Ich wystąpienie nie dotyczy wszystkich pacjentów, którzy przyjmują berberynę, jednak należy liczyć się z tym, że mogą się pojawić. Do najczęstszych skutków ubocznych berberyny zalicza się dolegliwości związane z działaniem układu pokarmowego.Wspomniane skutki uboczne to na przykład dolegliwości bólowe brzucha, wzdęcia, zaparcia lub biegunka. Berberyna stosowana w zbyt wysokich dawkach może natomiast nadmiernie obniżać ciśnienie i poziom cukru we krwi, co również nie jest pożądanym efektem.