Choroba hemoroidalna - przyczyny, diagnostyka, objawy, metody leczenia

Choroba hemoroidalna to najczęściej występująca choroba proktologiczna. Zaliczana jest do schorzeń cywilizacyjnych. Dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiety, szczególnie w wieku powyżej 50 lat, choć nie jest rzadkością również w młodszych grupach wiekowych. Jakie są przyczyny i objawy choroby hemoroidalnej? Jak ją rozpoznać? Jakie są skuteczne metody leczenia choroby hemoroidalnej? O tym przeczytacie w poniższym wpisie.

Co to są hemoroidy? Czym różnią się od choroby hemoroidalnej?

Na samym początku wyjaśnijmy różnicę pomiędzy hemoroidami a chorobą hemoroidalną. Oba terminy często są błędnie stosowane zamiennie. Hemoroidy, zwane również guzkami krwawniczymi, to prawidłowe struktury anatomiczne. Są to sploty tętniczo-żylne, które występują w kanale odbytu. W ich budowie wyróżnia się część naczyniową oraz nienaczyniową. Funkcja hemoroidów polega na wspomaganiu uszczelniania odbytu oraz trzymaniu gazów.

Choroba hemoroidalna to stan patofizjologiczny, który charakteryzuje się powiększeniem guzków krwawniczych. Wśród głównych objawów wymienia się wypadanie hemoroidów, krwawienia. W zależności od stopnia nasilenia schorzenia wyróżnia się cztery stopnie ciężkości (wg klasyfikacji Golighera):

I stopień – hemoroidy są powiększone, lecz nie wypadają;
II stopień – hemoroidy wypadają podczas defekacji i samoistnie się cofają;
III stopień – hemoroidy wypadają podczas defekacji i nie cofają się samoistnie;
IV stopień – hemoroidy wypadają, nie cofają się samoistnie, występuje duże krwawienie oraz ból.

Choroba hemoroidalna jest zaliczana do schorzeń cywilizacyjnych. Siedzący tryb życia, niska aktywność fizyczna czy też dieta oparta na produktach przetworzonych i ubogich w błonnik, to tylko niektóre czynniki sprzyjające schorzeniu.

Objawy choroby hemoroidalnej

Do typowych objawów choroby hemoroidalnej należą:

-wypadanie hemoroidów poza odbyt;
- krwawienia z odbytu;
- świąd i pieczenie w okolicy odbytu.

Warto zaznaczyć, że ból nie jest głównym objawem choroby hemoroidalnej. Występuję w przypadku, gdy dojdzie do powstania zakrzepu w guzku krwawniczym lub w zewnętrznym splocie odbytniczym.

Hemoroidy wewnętrzne mogą powodować krwawienia z odbytu. Często dochodzi do tego podczas defekacji się lub tuż po niej. Na oddanym stolcu można również zaobserwować charaktertystyczny śluz. Hemoroidy zewnętrzne są natomiast związane z uczuciem pieczenia oraz świądu w okolicy odbytu. Może występować także nietrzymanie stolca. Rzadko pojawiają się dolegliwości bólowe.

Rozpoznanie choroby hemoroidalnej

Podstawą diagnostyki choroby hemoroidalnej jest badanie proktologiczne przeprowadzone przez lekarza. Lekarz bada pacjenta palcem przez odbyt. Hemoroidy zewnętrzne są zwykle widoczne, natomiast wewnętrzne wyczuwalne podczas badania. W celu dokładniejszej oceny hemoroidów wewnętrznych przeprowadza się dodatkowe badanie wziernikiem – anoskopem lub rektoskopię. Podczas diagnostyki choroby hemoroidalnej należy wykluczyć raka jelita grubego. W tym celu zaleca się przeprowadzenie kolonoskopii. Jest to badanie, które w dokładny sposób pozwala ocenić wnętrze jelit. Polega na wprowadzeniu endoskopu do jelita grubego i ocenie obrazu wnętrza jelita.

Leczenie choroby hemoroidalnej

Leczenie choroby hemoroidalnej zależy od stopnia zaawansowania powstałych zmian. Należy również wziąć pod uwagę wiek pacjenta. W przypadku, gdy objawy nie są nasilone wdraża się leczenie zachowawcze. W tym celu stosuje się leki, które poprawiają napięcie żylne oraz działają ochronnie na naczynia. Wśród składników aktywnych wymienia się takie substancje jak hesperydynę, diosminę, wyciąg z ruszczyka. Wymienione substancje zmniejszą także rozszerzalność żył oraz zastój żylny, a także przepuszczalność naczyń włosowatych. Są dostępne w postaci tabletek. Ich działanie wymaga systematycznego i długotrwałego przyjmowania. W ramach leczenia zachowawczego stosuje się również produkty lecznicze o działaniu miejscowym – przeciwzapalnym, przeciwbólowym oraz ochronnym. Zawierają one w swoim składzie takie substancje jak kwas hialuronowy, tlenek cynku, hydrokortyzon czy też lidokainę. W przypadku hemoroidów zewnętrznych zaleca się stosowanie leków miejscowych w postaci maści, wewnętrznych – czopków, by zapewnić maksymalną skuteczność działania produktów leczniczych.

W przypadku, gdy leczenie zachowawcze okaże się niewystarczające, wdraża się leczenie zabiegowe. O zastosowanej metodzie decyduje lekarz. Wśród dostępnych metod leczenia wymienia się metody mało inwazyjne: skleroterapię, koagulację energią cieplną: laserowa, elektrokoagulacja lub koagulacja zimnem, czyli krioterapię lub podwiązanie tętnic doprowadzających krew do hemoroidów.

W przypadku, gdy metody zabiegowe mało inwazyjne okażą się nieskuteczne, pozostaje przeprowadzenie leczenia operacyjnego, czyli wycięcia guzków krwawniczych. Zabieg  wiąże się z ryzykiem powikłań, takich jak krwawienie, zakażenie oraz powstanie przetok. Leczenie operacyjne nie gwarantuje braku nawrotu choroby hemoroidalnej.

Znaczenie diety we wspomaganiu leczenia choroby hemoroidalnej

Odpowiednia dieta u osób borykających się z chorobą hemoroidalną jest bardzo ważna. Zaleca się spożywanie produktów bogatych w błonnik, co w korzystny sposób wpływa na perystaltykę jelit i regularność wypróżniania. Istotne jest również unikanie produktów spożywczych zapierających, takich jak czekolada, herbata.

Dieta bogata w błonnik zapobiega zaparciom. Wśród produktów bogatych w błonnik wymienia się:

-kaszę gryczaną i jęczmienną;
- pieczywo pełnoziarniste;
- otręby;
- różnego rodzaju ziarna i nasiona. 

Istotne jest również odpowiednie nawodnienie organizmu. Niewystarczająca podaż płynów sprzyja zbyt twardym stolcom. To z kolei powoduje silne parcie oraz podrażnienie guzków krwawniczych.

Profilaktyka choroby hemoroidalnej

Profilaktyka w przypadku choroby hemoroidalnej jest bardzo istotna. Należy zadbać o higienę osobistą. Ważne jest również regularne wypróżnianie oraz niepowstrzymywanie oddawania stolca. Zaleca się także umiarkowany wysiłek fizyczny. Osobom prowadzącym siedzący tryb życia zaleca się przerywanie siedzenia ćwiczeniami czy też spacerem.

Powiększenie hemoroidów w ciąży

Powiększone hemoroidy często pojawiają się u ciężarnych i należą do uciążliwych dolegliwości. Powiększenie hemoroidów jest związane ze wzrostem ciśnienia żylnego, wywołanego uciskiem macicy na naczynia krwionośne jamy brzusznej i miednicy. Prowadzi to do zwolnienia przepływu i powstania zastoju krwi. Staje się to przyczyną poszerzenia i deformacji ścian naczyń krwionośnych. Powiększeniu hemoroidów sprzyjają także zaparcia, które występują w ciąży oraz zwiększony poziom progesteronu we krwi. Wysokie stężenie progesteronu wpływa negatywnie na sprężystość ścian naczyń krwionośnych i sprzyja ich deformacji. Także po porodzie często obserwuje się powiększenie guzków krwawniczych. Jest to spowodowane zwiększonym ciśnieniem, które wywołują skurcze i parcie.

Wybór leków dla kobiet ciężarnych jest bardzo ważny i wymaga konsultacji z lekarzem lub farmaceutą. Za całkowicie bezpieczne uznaje się nasiadówki w gorącej wodzie oraz w wywarze z kory dębu lub oczaru wirginijskiego. Można również zastosować kompresy z wyciągu kory dębu lub oczaru.

Podsumowując, choroba hemoroidalna należy do powszechnych schorzeń. Jest to choroba cywilizacyjna. Powoduje zwykle duży dyskomfort, pogarsza jakość życia i utrudnia codzienne funkcjonowanie. Bywa także wstydliwą dolegliwością. Choroba hemoroidalna wymaga konsultacji lekarskiej. W przypadku zmian o małym nasileniu wdraża się leczenie zachowawcze. Zaawansowane stadia choroby mogą wymagać leczenia operacyjnego. Warto pamiętać o profilaktyce i dbaniu o zdrowie. Spożywanie produktów bogatych w błonnik oraz właściwa higiena przeciwdziałają rozwojowi choroby hemoroidalnej.

Bibliografia:

Bielecki K., Cabaj H.: Choroba hemoroidalna. Postępy Nauk Medycznych 2000; 3: 35-39
Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.4.23.3. (dostęp 29.04.2024)
Kołodziejczak M., Ciesielski P.: Diagnostyka i leczenie choroby hemoroidalnej. Medycyna po Dyplomie; 2021: 12